Τι σημαίνει γυναικοκτονία;

Τις τελευταίες μέρες σε όλα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης όπως και στο διαδίκτυο, έχει ξεσπάσει μεγάλη συζήτηση, σχετικά με τον όρο γυναικοκτονία, με αφορμή τη δολοφονία της Καρολάιν στα Γλυκά Νερά. Η συγκεκριμένη δολοφονία συγκλόνισε όλη την Ελλάδα κι ήρθε να προστεθεί σε μια σειρά άλλων δολοφονιών γυναικών. Μέσα από τα social media και το διαδίκτυο κυρίως γυναίκες, φεμινιστικές οργανώσεις αλλά και κάποιοι νομικοί μιλούσαν για μια ακόμη γυναικοκτονία.

Παράλληλα σημειώθηκαν διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα από φεμινιστικούς φορείς, προκειμένου να υπάρξει επαγρύπνηση και μέριμνα από την πολιτεία, προκειμένου να μην έχουμε άλλες γυναίκες-θύματα. Από την άλλη πλευρά, υπήρξε μερίδα του κόσμου αλλά και της πολιτικής σκηνής του τόπου, οι οποίοι αντέδρασαν έντονα στην χρήση του όρου, προτάσσοντας αντιπαραθετικά τον όρο ανδροκτονία, στις περιπτώσεις δολοφονιών ανδρών από γυναίκες.

Προσπαθώντας να κατανοήσουμε πλήρως το τι σημαίνει ουσιαστικά γυναικοκτονία, κάναμε μια γρήγορη διαδικτυακή έρευνα επί αυτού. Στην Wikipedia διαβάσαμε ότι η λέξη γυναικοκτονία καταγράφηκε για πρώτη φορά το 1820 έως το 1830. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Αγγλία το 1801 προκειμένου να υποδηλώσει «τη δολοφονία μας γυναίκας» Το 1848, αυτός ο όρος δημοσιεύθηκε στο νόμο λεξικό νομικών όρων του Wharton's (The Law Lexicon, Or Dictionary of Jurisprudence of Wharton). Ωστόσο χρειάστηκε να περάσουν περισσότερα από 125 χρόνια, προκειμένου να τον συναντήσουμε στη σύγχρονη εποχή. Συγκεκριμένα φτάνουμε στο 1976, όταν η γνωστή φεμινίστρια συγγραφέας Ντιάνα Ε.Χ. Ράσελ (Diana EH Russell) καθόρισε και διέδωσε τον συγκεκριμένο όρο.

Ψάχνοντας περαιτέρω, βρήκαμε στο Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα Φύλου https://eige.europa.eu/thesaurus/terms/1128?lang=el τον γενικό ορισμό της γυναικοκτονίας, ο οποίος είναι ο ακόλουθος: Πρόκειται για δολοφονίες γυναικών και κοριτσιών εξαιτίας του φύλου τους, οι οποίες διαπράττονται ή γίνονται ανεκτές τόσο από ιδιώτες όσο και από δημόσιους φορείς. Ο όρος περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τη δολοφονία γυναίκας ως αποτέλεσμα άσκησης βίας από ερωτικό σύντροφο, τον βασανισμό και τη δολοφονία γυναίκας ως αποτέλεσμα μισογυνισμού, τη δολοφονία γυναικών και κοριτσιών ως «εγκλήματα για λόγους τιμής» και λοιπές μορφές δολοφονίας, τη στοχευμένη δολοφονία γυναικών και κοριτσιών στο πλαίσιο ένοπλων συγκρούσεων, και περιπτώσεις γυναικοκτονίας οι οποίες συνδέονται με συμμορίες, το οργανωμένο έγκλημα, εμπόρους ναρκωτικών και την εμπορία γυναικών και κοριτσιών.

Ο όρος «femicidio» (από το αγγλικό «femicide», ήτοι γυναικοκτονία) χρησιμοποιείται εκτενώς στη Λατινική Αμερική ως χρήσιμο εργαλείο για την αντιμετώπιση της ανησυχητικής κλιμάκωσης των πολύ βίαιων δολοφονιών γυναικών και κοριτσιών. Εισήχθη παράλληλα η λέξη «feminicidio» προκειμένου να αποτυπωθεί το στοιχείο της ατιμωρησίας και της θεσμικής βίας λόγω έλλειψης λογοδοσίας και επαρκούς ανταπόκρισης από την πλευρά του κράτους, όταν διαπράττονται τέτοιες δολοφονίες. Ο δεύτερος όρος χρησιμοποιείται όταν διακυβεύεται η ευθύνη του κράτους.

Μιλήσαμε επί του θέματος με τον εγκληματολόγο και συγγραφέα του βιβλίου Εγκλήματα Ζηλοτυπίας (Εγκληματολογική Θεώρηση και Νομολογία), Παναγιώτη Παπαϊωάννου προκειμένου να διασαφηνίσουμε τι ισχύει νομικά για τον όρο γυναικοκτονία στην χώρα.

Μας ανέφερε ότι δεν υπάρχει ο συγκεκριμένος όρος στη νομική βιβλιογραφία, και μας παρέπεμψε στον όρο συζυγοκτονία, ο οποίος έχει κατοχυρωθεί στο συλλογικό λεξικό εγκληματολογίας.

Συγκεκριμένα, στον όρο εντάσσονται όλα τα εγκλήματα βίας που προβλέπονται και τιμωρούνται στο 15ο Κεφάλαιο του Ποινικού Κώδικα (Εγκλήματα κατά της ζωής), υπό προϋποθέσεις, δε, και οι εκ δόλου, τελούμενες σωματικές βλάβες του 16ου Κεφαλαίου (κατά κρατούσα γνώμη για την ανθρωποκτονία εκ προθέσεως του αρ. 299 παρ. 1 Π.Κ. αρκεί και ο ενδεχόμενος δόλος, δηλαδή πρέπει ο δράστης να θέλει ή να αποδέχεται τη θανάτωση άλλου και όχι την πρόκληση σωματικής βλάβης και μόνον*.

Η κατανόηση των ορισμών της γυναικοκτονίας είναι απαραίτητη προκειμένου να διεξαχθεί ένας παραγωγικός διάλογος επί του θέματος.