Μαρόκο: Χίλιες και μία νύχτες ταξιδιού
Εξωτικές νύχτες στο Μαρακές, ηλιοβασιλέματα στον Ατλαντικό, βόλτες υπό το φως των αστεριών στη Σαχάρα. Ένα ταξίδι φτιαγμένο από το υλικό των παραμυθιών της ανατολής.
της Ηρώς Κουνάδη
Ένας μεγάλος, κατακόκκινος ήλιος βουτά και χάνεται στην απεραντοσύνη του Ατλαντικού. Ένας γεμάτος αστέρια ουρανός απλώνεται πάνω από μερικές σκηνές που έχουν στηθεί γύρω από μια φωτιά που σιγοκαίει στη Σαχάρα. Μια εξωτική μελωδία πλανάται πάνω από την medina, την παλιά πόλη, του Μαρακές καθώς πέφτει το σκοτάδι. Και κάπου δίπλα, σαν σε παράλληλο σύμπαν, ζευγάρια κλείνουν τραπέζι στα μοδάτα εστιατόρια της Καζαμπλάνκα, παρέες ξενυχτούν τσουγκρίζοντας Μοχίτο στα μπαρ της Γκελίζ στο Μαρακές, και αστραφτερά κάμπριο ανεβοκατεβαίνουν την Κορνίς, την παραλιακή λεωφόρο που κινείται παράλληλα με τα κύματα του Ατλαντικού. Αυτό είναι το Μαρόκο: Τόσο Ανατολή και τόσο Δύση, τόσο Ευρώπη και τόσο Αφρική, τόσο κοντά και τόσο μακριά ταυτόχρονα. Δύο εβδομάδες δε σου φτάνουν για να το γνωρίσεις. Για να το καταλάβεις, δε σου φτάνουν ούτε δυο ζωές.
Η Καζαμπλάνκα και ο 21ος αιώνας 
Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες πόλεις του Μαρόκου, η Καζαμπλάνκα δεν είναι αυτό που οι περισσότεροι ταξιδιώτες θα περιέγραφαν ως όμορφη. Μια σύγχρονη μεγαλούπολη, με φαρδιές λεωφόρους πνιγμένες στην κίνηση, μια μικρή και μάλλον αδιάφορη medina, και μερικές μεγάλες πλατείες με φοίνικες εδώ κι εκεί για να σπάνε με πράσινες πινελιές το γκρι του τσιμέντου. Όπως, όμως, κάθε λιμάνι, η Καζαμπλάνκα μπορεί να μην είναι όμορφη, αλλά είναι ενδιαφέρουσα –κι αυτό την κάνει ένα από τα καλύτερα μέρη για να ξεκινήσετε το ταξίδι σας στο Μαρόκο. 
Διότι κρυμμένες πίσω από τις αδιάφορες λεωφόρους υπάρχουν γειτονιές όπως το Cartier Gauthier, γεμάτες νεοκλασικά του 1930 που σήμερα στεγάζουν γκαλερί μοντέρνας τέχνης. Πλάι σε μάλλον άναρχες πλατείες βρίσκονται καταπράσινα πάρκα γεμάτα γιγάντιες φοινικιές και παιδιά που παίζουν σε νοσταλγικά luna park. Και εκεί που τελειώνει η μεγάλη γκρίζα λεωφόρος του λιμανιού, ξεκινά η ξακουστή Corniche, η παραλιακή λεωφόρος την οποία από τη μία διατρέχουν φοινικιές και από την άλλη μοδάτα –και πανάκριβα– club και εστιατόρια, που συγκεντρώνουν τους πλούσιους και διάσημους της πόλης, μαζί με τα cabrio τους και τα Dolce & Gabbana τους.
Ανάμεσα στις δύο λεωφόρους, υψώνεται ο μεγαλύτερος μιναρές του κόσμου, αυτός του τζαμιού του Hassan II, που αγγίζει σε ύψος τα 200 μέτρα. Το εντυπωσιακό τζαμί βρίσκεται ακριβώς δίπλα στη θάλασσα, και μια ξενάγηση στο υπέροχα διακοσμημένο εσωτερικό του, με τους εξωπραγματικούς πολυελαίους από κρύσταλλα Murano και τις γιγάντιες πόρτες από τιτάνιο, κοστίζει 120 dirham (ήτοι περί τα 10€). 
Δωμάτιο με θέα στην Καζαμπλάνκα: Το Hotel Amoud, στην καρδιά της πόλης (και πολύ κοντά σε ένα από τα καλύτερα εστιατόριά της, το Ifrane –λεπτομέρειες έχουμε παρακάτω) προσφέρει απλά αλλά μοντέρνα, φωτεινά και πεντακάθαρα δωμάτια σε τιμές που κυμαίνονται στα 50€ το βράδυ. Τα λιτά αλλά περιποιημένα και επίσης καθαρά δωμάτια του Hotel Central είναι επίσης μια εξαιρετική low budget επιλογή, αν θέλετε να μείνετε πιο κοντά στη θάλασσα και την Corniche.
Γεύσεις από Καζαμπλάνκα: Ένα από τα καλύτερα εστιατόρια της πόλης, είναι το προαναφερθέν Ifrane, που σερβίρει ένα άριστα ισορροπημένο μείγμα μαροκινής και ευρωπαϊκής κουζίνας στους νεοαφιχθέντες στο Μαρόκο που δεν μπορούν ακόμα να απαρνηθούν το καλοψημένο t-bone steak με πατάτες για χάρη του tajine (το οποίο, όμως, είναι επίσης εξαιρετικό). Παραδοσιακή μαροκινή κουζίνα, με έμφαση στα θαλασσινά, θα δοκιμάσετε στον υπέροχο πολύχρωμο κήπο του εστιατορίου Sqala, πολύ κοντά στο λιμάνι –τα μενού είναι γραμμένα μόνο στα αραβικά και τα γαλλικά, οπότε ελάτε εφοδιασμένοι με τα λεξικά σας αν δε θέλετε να βρεθείτε προ εκπλήξεων.
Το Μαρακές και οι χίλιες και μία νύχτες του 
Το Μαρακές είναι το μέρος εκείνο που έχουν στο μυαλό τους όσοι ακούγοντας για το Μαρόκο σκέφτονται εικόνες βγαλμένες από την εικονογράφηση του «Χίλιες και Μία Νύχτες», αρώματα μπαχαριών και μουσικές μυστηριακές όσο το Marrakesh Night Market της Loreena McKennitt. Και ναι, αυτή η πόλη στην καρδιά της ερήμου είναι όλα αυτά: Με μια medina η περίμετρος της οποίας αγγίζει τα 19 χιλιόμετρα, κτισμένη από το υλικό των παραμυθιών, με ένα λαβύρινθο από souk (σκεπαστά σοκάκια στα οποία πωλούνται κάθε λογής αντικείμενα, από μετάξια και μπαχάρια μέχρι φτηνά σουβενίρ και μπλουζάκια I love Marrakesh) στον οποίο θα μπορούσες να περιπλανιέσαι επί μέρες χωρίς να βρίσκεις την έξοδο, και με την περίφημη Djemaa el-Fna, το μεγαλύτερο υπαίθριο θέατρο του κόσμου. 
Σε αυτή την αχανή πλατεία, το show ξεκινά από το πρωί, με γητευτές φιδιών, ταχυδακτυλουργούς και μαϊμουδάκια που τρέχουν να σκαρφαλώσουν στους ώμους σου (μην πέσετε στην παγίδα να τα θεωρήσετε χαριτωμένα, ο ιδιοκτήτης τους είναι εκεί κοντά και τα έχει εκπαιδεύσει να μην σας αφήσουν να φύγετε αν δεν του καταβάλλετε ένα μικρό ή μεγαλύτερο ποσό) και καλλιτέχνες που υπόσχονται να ζωγραφίσουν μικρά αριστουργήματα επάνω σας με χένα. Η πραγματική απόλαυση, όμως, της Djemaa el-Fna ξεκινά το βράδυ, όταν η πλατεία φωτίζεται ατμοσφαιρικά, οι μουσικές και τα υπαίθρια θέατρα ξεκινούν από πηγαδάκια που όσο περνά η ώρα μεγαλώνουν, και οι εκατοντάδες αυτοσχέδιοι πάγκοι φορτώνονται με παραδοσιακό ντόπιο street food. Το πρωί έχουν όλα εξαφανιστεί, και η πλατεία μοιάζει και πάλι αχανής.
Λέγαμε προηγουμένως ότι το Μαρακές είναι όλα αυτά που σας φέρνουν στο νου τα ανατολίτικα παραμύθια. Είναι, όμως, και πολλά περισσότερα: Έξω από τα τείχη της medina απλώνεται μια κανονικότατη πόλη, η Gueliz (ή Ville Nouvelle, αν προτιμάτε τη γαλλική εκδοχή του ονόματός της που ακόμα χρησιμοποιείται) με τα hip café της, τις γκαλερί μοντέρνας τέχνης, τα υπέροχα πάρκα της (από τα οποία ξεχωρίζει το απλά καταπληκτικό Jardin Majorelle, δημιουργία του Yves Saint Laurent που τόσο αγαπούσε αυτή την πλευρά της πόλης), τα αρτιστίκ μπαράκια –ειρήσθω εν παρόδω, εντός της medina θα δυσκολευτείτε πολύ να βρείτε αλκοόλ– που ξενυχτάνε μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες και τα εξαιρετικά εστιατόρια. 
Δωμάτιο με θέα στο Μαρακές: Τα riad του Μαρακές είναι μια κατηγορία διαμονής μόνα τους: Παλιά αρχοντικά που έχουν μετατραπεί σε ατμοσφαιρικούς ξενώνες –οι περισσότεροι εκ των οποίων διαθέτουν και υπηρεσίες spa– και ποικίλλουν σε παροχές και τιμές, από λογικές μέχρι πέντε αστέρων. Η δική μας πρόταση, που δεν θα σας βγάλει εκτός budget, είναι το Riad Mboja, τα κουκλίστικα δωμάτια του οποίου ξεκινούν από 39€ το δίκλινο με πρωινό. Αν προτιμάτε να μείνετε στην Gueliz, το ρετρό Hotel du Pacha προσφέρει πολυκαιρισμένα αλλά ατμοσφαιρικά δωμάτια σε τιμές που κυμαίνονται στα 33€ το δίκλινο.
Γεύσεις από Μαρακές: Για απολαυστικές παραδοσιακές νοστιμιές (μη χάσετε το κους κους με κοτόπουλο, ρεβίθια, καρότα και καραμελωμένα κρεμμύδια) θα πιάσετε τραπεζάκι στην καταπράσινη αυλή του Ryad Jama, που το βράδυ φωτίζεται από κεράκια για έξτρα ρομαντζάδα. Εξίσου ρομαντική –και επίσης υπό το φως των κεριών– είναι και η ταράτσα του Terrace des Epices, στην οποία σερβίρεται πειραγμένη μεσογειακή κουζίνα, με γαλλικές επιρροές.
Στην Gueliz, δύο είναι οι διευθύνσεις που πρέπει να σημειώσετε στα «οπωσδήποτε»: Το ιταλικό Catanzaro, που μετρά ολόκληρες δεκαετίες ιστορίας και διαθέτει εκτός από φανταστική ατμόσφαιρα και ένα άψογο μενού ιταλικών πιάτων (τα νιόκι είναι ένα μικρό γαστρονομικό θαύμα) αλλά και μαεστρικά ψημένων κρεατικών. Και αυτό που σε ελληνικούς όρους θα λέγαμε «συνοικιακό ψητοπωλείο», το Plats Haj Boujemaa, στο οποίο θα δοκιμάσετε φανταστικά κρέατα και παραδοσιακά ορεκτικά παρέα με τους ντόπιους, στα τραπεζάκια που απλώνει στο φαρδύ του πεζοδρόμιο, πλάι σε μια πολύβουη λεωφόρο.
Η Εσσαουίρα και ο Ατλαντικός 
Αν η Καζαμπλάνκα είναι το μοντέρνο πρόσωπο της σύγχρονης Ανατολής, και το Μαρακές το μυστηριακό παρελθόν της, η Εσσαουίρα είναι το σημείο όπου η Ανατολή ακουμπά στη θάλασσα. Μια καστροπολιτεία κτισμένη μέσα στα τείχη που χτυπιούνται ασταμάτητα από τα γιγάντια κύματα του Ατλαντικού, με τα λιθόστρωτα δρομάκια της μονίμως γεμάτα άμμο, την οποία με ένα μυστηριώδη τρόπο καταφέρνει να περνά μέσα από τα τείχη αυτός ο δυνατός άνεμος που φυσά συνέχεια από τον ωκεανό. Alizee τον λένε οι ντόπιοι, για τους οποίους μάλιστα υπάρχει στην χώρα κι ένας θρύλος που λέει ότι αυτός ο άνεμος τους τρελαίνει –στην πραγματικότητα είναι ιδιαίτερα φιλικοί και φιλόξενοι, ίσως με μια ιδιαίτερη σπίθα στο βλέμμα. 
Η medina, η παλιά πόλη της Εσσαουίρα, θα σας θυμίσει νησιώτικο τοπίο, με τα ασβεστωμένα σπιτάκια της και τα μπλε, εντελώς μπλε, παράθυρά τους, ενώ τα souk –μικρότερα και λιγότερο πολύβουα από αυτά του Μαρακές– είναι εξίσου υπέροχα για απογευματινές βόλτες και ανελέητα παζάρια. Η μεγάλη αμμουδερή παραλία της Εσσαουίρα προσφέρεται κι αυτή για ρομαντικές περαντζάδες ή για βόλτες με τα άλογα και τις καμήλες που νοικιάζουν επιτόπου οι ντόπιοι ιδιοκτήτες τους –τα παζάρια επιβάλλονται, αφού οι αρχικές τιμές τους μοιάζουν σχεδιασμένες για μαχαραγιάδες και ιδιοκτήτες εταιρειών πετρελαίου του Περσικού Κόλπου. Οι δυνατοί άνεμοι και τα επικίνδυνα ρεύματα καθιστούν την παραλία ακατάλληλη για βουτιές.
Το πραγματικό highlight της Εσσαουίρα, και η εικόνα που θα σας συντροφεύει για καιρό αφού φύγετε από εδώ, είναι το ηλιοβασίλεμα από τα τείχη του κάστρου: Εφοδιάζεστε με σκουφάκια και κουκούλες (αλλιώς ο Alizee κάνει τα αυτιά να πονάνε μετά από λίγο) και κάθεστε, όπως κάνουν οι ντόπιοι, σε μια από τις πολεμίστρες, με τους γλάρους να πετάνε από πάνω σας, τα κύματα να σκάνε με πάταγο κάτω από τα πόδια σας, και τον ήλιο να βουτά στον Ατλαντικό. Η κοντινότερη στεριά (η οποία φυσικά δε διακρίνεται στον ορίζοντα) ανήκει στην αμερικανική ήπειρο, κι αυτή η γνώση είναι που κάνει την εμπειρία ακόμα πιο εξωπραγματική. 
Δωμάτιο με θέα στην Εσσαουίρα: Αντίστοιχης λογικής με τα προαναφερθέντα riad, τα Dar της Εσσαουίρα, παραδοσιακά σπίτια που έχουν μετατραπεί σε υπέροχους ξενώνες, κερδίζουν την μερίδα του λέοντος στις προτιμήσεις διαμονής των επισκεπτών της πόλης. Στα δικά μας αγαπημένα συγκαταλέγονται το Dar El Paco, τα χρωματιστά δωμάτια του οποίου ξεκινούν από 27€ το δίκλινο με πλούσιο παραδοσιακό πρωινό, και το Dar Ayour με τα μεγάλα παραδοσιακά διακοσμημένα δωμάτιά του να ξεκινούν από 44€ το δίκλινο με πρωινό.
Γεύσεις από Εσσαουίρα: Καταπληκτική δημιουργική κουζίνα βασισμένη στα θαλασσινά (σκεφτείτε καλαμαράκια με ανανά και κους κους με γαύρο μαρινάτο) με υπέροχη θέα στον Ατλαντικό, θα απολαύσετε στην απόλυτα «νησιώτικη» ταράτσα του Taros. Σπιτικές παραδοσιακές γεύσεις, όπως μοσχαράκι μαγειρεμένο με μήλα και δαμάσκηνα, στα χαμηλά τραπεζάκια του πολύ ατμοσφαιρικού εστιατορίου Ferdaous. Για τις ώρες που θέλετε κάτι ελαφρύτερο από πλήρες γεύμα, επί παραδείγματι tapas συνοδεία εξαιρετικού μαροκινού κρασιού από την πλούσια λίστα, σημειώστε το μπαλκονάκι του Cote Plage, ακριβώς εκεί που σκάει το κύμα του Ατλαντικού, επάνω στην παραλία της Εσσαουίρα.
Η Σαχάρα και ο Μονομάχος 
Κανένα ταξίδι στο Μαρόκο δεν είναι πλήρες χωρίς μία τουλάχιστον διανυκτέρευση στη Σαχάρα –κι αυτό μπορεί να σας το ορκιστεί όποιος έχει δει έστω και μία φορά πόσο απέραντα φαντασμαγορικός είναι ο ουρανός της ερήμου τα βράδια, με κάθε τόσο δα χιλιοστό του καλυμμένο από αστέρια που τρεμοφέγγουν. Πίσω από την οροσειρά του Άτλαντα (η οποία είναι μια ταξιδιωτική εμπειρία από μόνη της, αλλά θα την αφήσουμε για το επόμενο μαροκινό αφιέρωμα) απλώνονται τα μαροκινά κομμάτια της ερήμου, και πιο συγκεκριμένα η κοκκινωπή Erg Chebbi και η χρυσαφιά Erg Chigaga, με τους απαλούς αμμόλοφούς της και τις βόλτες με τις καμήλες να ξυπνούν μνήμες από τον Λόρενς της Αραβίας.
Περισσότερο ρομαντική από τις δύο είναι η Erg Chigaga, οι καταυλισμοί της οποίας το βράδυ φωτίζονται σχεδόν αποκλειστικά από φωτιές και κεριά –τα πιο οργανωμένα camp sites της Erg Chebbi χαλούν λίγη από την ατμόσφαιρα και «κλέβουν» μερικά αστέρια από τον ουρανό με τα φώτα τους. Το να βρεθείτε σε οποιαδήποτε από τις δύο (αν δεν έχετε έρθει στο Μαρόκο με οργανωμένο γκρουπ) προϋποθέτει μεγάλες διαδρομές με –άνετα, παρ’ όλα αυτά– λεωφορεία από το Μαρακές. Αν ταξιδεύετε μόνοι σας, και δεν έχετε αρκετό χρόνο, συμβιβάζεστε με μια οργανωμένη εκδρομή στους αμμόλοφους Tinfou από το Μαρακές. Αυτή συνήθως περιλαμβάνει μια διανυκτέρευση στους αμμόλοφους, τη διαδρομή μιας ώρας στην πλάτη μιας καμήλας μέχρι να φτάσετε στις ευρύχωρες σκηνές όπου διανυκτερεύετε, και επίσκεψη στο Ait Benhadou. 
Χαρακτηρισμένο μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς από την UNESCO, το Ait Benhadou προκαλεί απανωτά déjà vu σε κάθε επισκέπτη που το αντικρίζει για πρώτη φορά. Μην προβληματιστείτε, δεν είναι η απόδειξη ότι υπάρχουν όντως προηγούμενες ζωές. Το καφεκόκκινο Kasbah που σκαρφαλώνει στην πλαγιά του λόφου είναι ανησυχητικά γνώριμο γιατί υπήρξε το σκηνικό ταινιών όπως ο Λόρενς της Αραβίας, ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ, ο Μονομάχος, το Διαμάντι του Νείλου και σειρών όπως το Game of Thrones (η πιο μεγαλειώδης πόλη που έχει υπάρξει ή θα υπάρξει ποτέ, η φαντασμαγορική Qarth, ήταν στην πραγματικότητα το Ait Benhadou). Σκαρφαλώστε στο ψηλότερο σημείο του κάστρου, κάνοντας ζιγκ ζαγκ στα ανηφορικά χωμάτινα δρομάκια του ανάμεσα στα χαμηλά καφεκόκκινα σπίτια, για να θαυμάσετε την συγκλονιστική θέα στον εντυπωσιακό φοινικώνα που απλώνεται από τη μια και την απεραντοσύνη της ερήμου από την άλλη.
Πώς θα πάτε
Απευθείας πτήση από την Αθήνα για Μαρόκο δεν υπάρχει. Με ενδιάμεσο σταθμό κάπου στην Ευρώπη, όμως, αναλόγως και την πόλη στην οποία θέλετε να προσγειωθείτε, οι επιλογές σας είναι πολλές. Εμείς θα προτείναμε, ως πιο συμφέρουσα επιλογή, την Καζαμπλάνκα ως πρώτη πόλη του ταξιδιού σας. Αφενός γιατί οι πτήσεις προς το Μαρακές είναι κατά κανόνα πιο τσιμπημένες, αφετέρου γιατί η Καζαμπλάνκα είναι μια όψη της σύγχρονης ανατολής που αξίζει να δείτε, και ξέρουμε ότι δεν θα το κάνετε αν δεν τύχει απλώς να προσγειωθείτε εκεί.
Ενδεικτικά, για τις αρχές Μαΐου βρήκαμε πτήση για Καζαμπλάνκα με την Turkish Airlines μέσω Κωνσταντινούπολης, στα 365€ μετ’ επιστροφής και φόρων. Για την ίδια περίοδο, η καλύτερη τιμή που εντοπίσαμε για Μαρακές είναι στα 435€ (πάντα με επιστροφή και φόρους) με την Swiss μέσω Ζυρίχης. Όσο για το πώς θα μετακινείστε από τη μια πόλη στην άλλη, ένα εκτενέστατο δίκτυο τραίνων καλύπτει την παραλιακή ζώνη (ενδεικτικά, από την Καζαμπλάνκα στο Μαρακές το τρίωρο ταξίδι κοστίζει περίπου 8€) και η ενδοχώρα εξυπηρετείται από ένα άριστα οργανωμένο δίκτυο λεωφορείων (με online πίνακες δρομολογίων και δυνατότητα online αγοράς εισιτηρίων).
