Αν σας προβληματίζει το θέμα της επιλογής του κρασιού (ή των κρασιών) ενός τραπεζιού τόσο πλούσιου όπως το γιορτινό, είμαστε εδώ για να σας λύσουμε κάθε απορία.
Παλαιότερο των 360 ημερών
του Θόδωρου Λέλεκα
Και να που οι Γιορτές έφτασαν και φέτος. Μπορεί ο καιρός να μην έχει κατασταλάξει ακόμα και να αμφιταλαντεύεται καθημερινά ανάμεσα στο φθινόπωρο, το χειμώνα, ακόμα και την άνοιξη, αλλά αυτό δεν αλλάζει τίποτα. Τα σχολεία κλείνουν, οι εορταστικές άδειες ξεκινούν, οι βιτρίνες, οι δρόμοι και τα σπίτια έχουν ήδη στολιστεί –δεν υπάρχει πλέον αμφιβολία, «μύρισαν» Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά.
Ένα βασικό μέρος της παράδοσης των εορτών περιστρέφεται γύρω από το φαγητό και το εορταστικό τραπέζι. Κι αυτό γιατί οι Γιορτές είναι μοναδική ευκαιρία να βρεθεί η οικογένεια αλλά και οι φίλοι ξανά μαζί και, τρώγοντας και πίνοντας, να αποχαιρετίσουν μονοιασμένοι τον χρόνο που φεύγει και να καλωσορίσουν με αισιοδοξία αυτόν που έρχεται.
Κάτι η λαμπερή ατμόσφαιρα των ημερών από τη μία, κάτι το χειμωνιάτικο κρύο από την άλλη, είναι πολλοί οι λόγοι που κάνουν το εορταστικό τραπέζι πλούσιο και πολύπλοκο. Η νοικοκυρά βάζει τα δυνατά της, οι καλεσμένοι συνεισφέρουν με κάθε τρόπο, κι έτσι τα εδέσματα διαδέχονται το ένα το άλλο χωρίς τέλος. Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι το έθιμο λέει ότι το τραπέζι των εορτών δεν είναι ένα απλό γεύμα, γι' αυτό και το τραπέζι δεν ξεστρώνεται μετά το επιδόρπιο. Πρέπει να παραμείνει στρωμένο τόσο για να μας ξανα-φιλοξενήσει πολλές φορές μέσα στην ημέρα, όσο και για την περίπτωση που απρόσμενοι καλεσμένοι βρεθούν στην πόρτα μας, οι οποίοι θα πρέπει και εκείνοι να χαρούν την γιορτινή μας φιλοξενία.
Σε ένα τραπέζι τόσο πληθωρικό και περίπλοκο, όσο το εορταστικό, η επιλογή του κρασιού που θα συνοδεύσει όλες αυτές τις γεύσεις στο τραπέζι δεν είναι για πολλούς ό,τι πιο εύκολο. Από την άλλη, αν το δούμε λογικά και ψύχραιμα, καταλαβαίνουμε ότι είναι απλά ένα όμορφο και γευστικό δίλημμα το οποίο, αν το χειριστούμε σωστά, θα αναδείξει τα όμορφα εδέσματα του τραπεζιού ακόμα περισσότερο.
Ας ξεκινήσουμε από το πιο βασικό. Για ένα τραπέζι όπως το εορταστικό δεν γίνεται να έχουμε μόνο ένα στυλ κρασιού. Ιδανικά θα χρειαστεί να «σπάσουμε» το γεύμα σε φάσεις, κάθε μία από τις οποίες θα έχει τον δικό του οινικό συνοδό. Ακολουθήστε λοιπόν το σύστημα αυτό και εντυπωσιάστε τους καλεσμένους σας, προσφέροντάς τους μία μοναδική οινογαστρονομική εμπειρία:
Φάση 1η: Μία εορταστική βραδιά δεν ξεκινάει κατευθείαν στο τραπέζι. Οι καλεσμένοι σας θα έρθουν σε «κύματα» και, μέχρι να μαζευτούν όλοι, θα προηγηθεί η απαραίτητη κουβεντούλα, στο σαλόνι, το καθιστικό ή οποιοδήποτε προ-θάλαμο της τραπεζαρίας. Η φάση αυτή, για να βάλει όλη την παρέα στο εορταστικό κλίμα, θέλει... μπουρμπουλήθρες. Επιλέξτε μία Σαμπάνια ή έναν αφρώδη οίνο από την Ιταλία (Prosecco), την Ισπανία (Cava) ή και την Γαλλία (Crémant) το οποίο θα σερβίρετε δροσερό σε ψηλά ποτήρια τύπου flute. Αν μάλιστα δεν θέλετε οι καλεσμένοι σας να απολαύσουν το κρασί τους «ξεροσφύρι», θα τους προσφέρετε μικρά κεράσματα (αυτά που στην νέο-Ελληνική αποκαλούμε “finger food”) με υλικά όπως το αβοκάντο, το αυγό, τα θαλασσινά, τα μανιτάρια.
Φάση 2η: Κάθεστε στο τραπέζι. Είθισται (και το συνιστώ ανεπιφύλακτα), προκειμένου να προετοιμαστεί το στομάχι μας για το λουκούλλειο γεύμα που θα ακολουθήσει, να ξεκινάει η ροή στο τραπέζι με μία σούπα. Κι αν κάποιοι λένε ότι οι σούπες συνδυάζονται δύσκολα με κρασί, μην τους ακούτε. Οι περισσότερες χειμωνιάτικες σούπες είναι τόσο σύνθετες σε υλικά που, απεναντίας, το έργο σας αυτό θα είναι ιδιαίτερα εύκολο. Προσέξτε: αν σερβίρετε σούπα με ψάρι ή θαλασσινά σε λευκή σάλτσα, προτιμήστε ένα λευκό κρασί από τη Σαντορίνη με βάση την ντόπια ποικιλία του νησιού, το Ασύρτικο. Αν σερβίρετε μία σούπα με έντονες φυτικές γεύσεις όπως αυτές που δίνει το σπανάκι, το μπρόκολο, η πατάτα ή το σπαράγγι, τότε επιλέξτε ένα λευκό κρασί με φυτικό αρωματικό χαρακτήρα, όπως είναι τα περισσότερα της ποικιλίας Sauvignon Blanc με προέλευση τη Νέα Ζηλανδία. Αν πάλι η σούπα έχει σάλτσα ντομάτα, αλλαντικά ή κρέας, θα σερβίρετε μαζί ένα όμορφο ροζέ από Ξινόμαυρο ή Syrah.
Φάση 3η: Η σούπα φεύγει, τα ορεκτικά έρχονται. Εδώ τα πράγματα δυσκολεύουν. Κι αυτό γιατί οι οικοδεσπότες θέλουν να προσφέρουν ποικιλία στους καλεσμένους τους, πολλές φορές φτάνοντας σε υπερβολές ή και ακρότητες. Σαλάτες, σουφλέ, ντιπ, παραδοσιακά Ελληνικά μεζεδάκια, καθώς και πίττες είναι μόνο λίγα από τα εδέσματα που θα περάσουν από το τραπέζι για να «ανοίξουν την όρεξη» των καλεσμένων. Εδώ θα χρειαστείτε οπωσδήποτε ένα λευκό κρασί (Μοσχοφίλερο αν έχετε πιάτα πλούσια σε μυρωδικά ή/και Chardonnay αν προσφέρετε δυνατές και γεμάτες γεύσεις), λογικά όμως δεν πρέπει να μείνετε εκεί. Επειδή κατά πάσα πιθανότητα τα ορεκτικά σας θα περιλαμβάνουν και πιάτα με κιμά, κρέας, αλλαντικά και πλούσιες σάλτσες, θα χρειαστείτε και ένα ροζέ κρασί (από Αγιωργίτικο ή Grenache Rouge) για να τα συνοδεύσετε. Αν μάλιστα έχετε σκοπό να σερβίρετε ακόμα πιο βαριά και πλούσια ορεκτικά, τότε ίσως πρέπει να έχετε και ένα σχετικά ελαφρύ και φιλικό ερυθρό κρασί στο τραπέζι – ας πούμε ένα σχετικά φρέσκο Αγιωργίτικο από τη Νεμέα – για να προφυλαχθείτε από τυχόν οινο-γευστικές ανισορροπίες.
Φάση 4η: Τα κυρίως πιάτα –γιατί ως τώρα έχουμε απλώς... ψευτοτσιμπήσει. Εδώ τα πράγματα είναι πιο ξεκάθαρα, και εξαρτώνται από τις προσωπικές/οικογενειακές σας παραδόσεις και – κατ’ επέκταση – από τις γευστικές σας επιλογές. Με άλλα λόγια, αν το κυρίως πιάτο σας είναι πουλερικό (κοτόπουλο ή γαλοπούλα), τότε επιλέξτε ένα κομψό ερυθρό κρασί της ποικιλίας Pinot Noir, που θα το αναδείξει χωρίς να το «καπελώσει». Αν πάλι προτιμάτε γουρουνόπουλο στο φούρνο ή στην κατσαρόλα, τότε θα σερβίρετε μαζί ένα - πληθωρικό μεν βελούδινο δε – ερυθρό κρασί από την ποικιλία Merlot. Για τους οπαδούς του Μοσχαρίσιου κρέατος (ροστ-μπηφ, νουά, φιλέτο, κλπ), ενδείκνυται ο βασιλιάς των ερυθρών ποικιλιών, το Cabernet Sauvignon. Αν πάλι ανήκετε στους φαν του αρνιού ή του κατσικιού στο φούρνο ή στην κατσαρόλα, τότε προσανατολιστείτε προς την ερυθρή ποικιλία Syrah, ο «πιπεράτος» αρωματικός χαρακτήρας του οποίου θα πλαισιώσει σωστά την έντονη γεύση του κρέατος. Τέλος, για όσους αγαπούν το σκούρο κρέας του κυνηγιού στο γιορτινό τραπέζι (αγριογούρουνο, ελάφι, φασιανός, κλπ), προτείνω ένα δυνατό, τανικό ερυθρό κρασί, δηλαδή ένα Ξινόμαυρο από τη Νάουσα ή ένα Brunello di Montalcino από την Τοσκάνη, για να το «δαμάσουν».
Φάση 5η: Τα τυριά, τα οποία προηγούνται του γλυκού. Εδώ, έχουμε τη δυνατότητα να «παίξουμε» με γεύσεις και αντιθέσεις. Με τα μαλακά, «χλωρά» λευκά ή κίτρινα τυριά, προτιμάμε λευκό κρασί από Ροδίτη, Chardonnay ή Sauvignon Blanc. Τα καπνιστά τυριά συνοδεύονται από έντονα βαρελάτα λευκά κρασιά όπως η Σαντορίνη Βαρέλι. Για τα πολύ ώριμα, παλαιωμένα κίτρινα τυριά, προτιμάμε ένα παλαιωμένο ερυθρό κρασί, όπως μία καλή Νεμέα ή ένα Chianti Classico. Αν, τέλος, μας αρέσουν τα «μυρωδάτα» τυριά –είτε λόγω φρέσκων μυρωδικών, είτε λόγω ζύμωσης που χαρίζει αρώματα τύπου... «ποδαρίλας»– τότε τα συνοδεύουμε με λευκά κρασιά με έντονη αρωματικότητα όπως αυτά που προκύπτουν από τις ποικιλίες Μοσχάτο ή Gewurztraminer.
Φάση 6η: Τα επιδόρπια, ο «επίλογος» του γεύματος. Στο στάδιο αυτό οι επιλογές μας είναι πολύ συγκεκριμένες. Αν σερβίρουμε επιδόρπια πλούσια σε μαύρη (bitter) σοκολάτα, τα συνδυάζουμε με μία εκλεκτή Μαυροδάφνη ή ένα δυνατό Port. Αν προτιμήσουμε τα γλυκά ταψιού, θα τα συνοδεύσουμε με ένα πλούσιο Βινσάντο από τη Σαντορίνη. Τέλος, τα επιδόρπια με φρέσκα ή ψημένα/γλασαρισμένα φρούτα θα τα ταιριάξουμε με ένα γλυκό και αρωματικό Μοσχάτο από τη Λήμνο ή τη Σάμο.
Νομίζω ότι καλύψαμε κάθε δυνατή περίπτωση. Το μπαλάκι, πλέον, είναι στο δικό σας γήπεδο, για να διοργανώσετε ένα αξέχαστο γεύμα, αντάξιο της σημασίας των εορτών για εσάς και τους καλεσμένους σας. Και αν σκοπεύετε να πειραματιστείτε (κάτι που πάντα συνιστώ ανεπιφύλακτα σε κάθε οινόφιλο), μη ξεχάσετε να σημειώσετε τα αποτελέσματα των προσπαθειών σας με κάθε λεπτομέρεια, έτσι ώστε να ξέρετε τι να επαναλάβετε, αλλά και τι να αποφύγετε την επόμενη χρονιά!