Νότιος Αφρική: Εκεί που τα διαμάντια... φυτρώνουν στα αμπέλια

του Θόδωρου Λέλεκα

Ίσως δεν είναι εύκολο να το φανταστεί κανείς αν δεν γνωρίζει, ωστόσο η Νότιος Αφρική έχει σημαντική παράδοση στην οινοποιία. Από το 17ο αιώνα, σε μία εποχή που τα μέσα συντήρησης του κρασιού ήταν πολύ περιορισμένα και τα μοναδικά κρασιά που «ταξίδευαν» καλά ήταν τα γλυκά (λόγω της ζάχαρης, που είναι ένα από τα πιο ισχυρά φυσικά συντηρητικά), τα γλυκά κρασιά της Νοτίου Αφρικής θεωρούνταν από τα εκλεκτότερα του κόσμου. Η φήμη μάλιστα των γλυκών κρασιών της περιοχής της Costantia είναι ιδιαίτερα ισχυρή μέχρι τις μέρες μας.

Οι γεω-κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν στη Ν. Αφρική, και ειδικά στις κύριες οινο-παραγωγικές περιοχές, θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ιδανικές. Μεγάλη ποικιλία σε τύπους εδαφών με πλούσιο υπέδαφος, σε συνδυασμό με κλίμα σταθερά Μεσογειακό, που χαρακτηρίζεται από μακριά, ηλιόλουστα καλοκαίρια και ήπιους, υγρούς χειμώνες. Ένας αμπελουργός δεν θα μπορούσε να ζητήσει κάτι περισσότερο. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν το γεγονός ότι στον ευλογημένο αμπελώνα της Νοτίου Αφρικής βρήκαν μία δεύτερη πατρίδα οι περισσότερες γνωστές ποικιλίες οινοποιήσιμου σταφυλιού, παράγοντας μία ευρεία γκάμα από εκλεκτά κρασιά.

Ωστόσο, η ιστορία της Νοτιοαφρικάνικης οινοποιίας, όπως και πολλών άλλων κλάδων της οικονομίας της χώρας, δεν ήταν πάντα ρόδινη. Μία παρατεταμένη μάυρη σελίδα γι αυτήν γύρισε όταν άρχισε το κεφάλαιο “Apartheid”, η πολιτική φυλετικών διακρίσεων που εφάρμοσε το Εθνικό Κόμμα που κυβέρνησε τη Νότια Αφρική για το δεύτερο, περίπου, μισό του 20ου αιώνα. Κατά την περίοδο αυτή, και ειδικά από τη στιγμή που η διεθνής κοινότητα «ξύπνησε» και ευαισθητοποιήθηκε, ασκώντας σκληρό εμπάργκο στα προϊόντα της Νοτίου Αφρικής ως αντίποινα για την απάνθρωπη πολιτική της, τόσο η παραγωγή, όσο και η εξαγωγική δραστηριότητα στον οινικό κλάδο της χώρας «μαράζωσαν»...

Ευτυχώς (για όλους) το κεφάλαιο αυτό έχει κλείσει οριστικά. Σήμερα η Νότια Αφρική βρίσκεται για τα καλά στον παγκόσμιο οινικό χάρτη, με μεγάλα και ποιοτικά οινοποιεία που αναπτύσσουν ολοένα και πιο έντονη εξαγωγική δραστηριότητα. Το κράτος συμβάλει σημαντικά στην προσπάθεια αυτή, παρέχοντας μία σειρά από οικονομικά και φορολογικά κίνητρα σε υφιστάμενους και επίδοξους οινοποιούς.

Από γεωγραφικής πλευράς, καλό είναι να γνωρίζουμε ότι οι βασικές οινοπαραγωγικές περιοχές της Νότιας Αφρικής βρίσκονται στην περιοχή γύρω από τον φημισμένο τουριστικό προορισμό Cape Town, και η οποία περιβρέχεται από δύο ωκεανούς: τον Ατλαντικό από τα δυτικά και τον Ινδικό από τα Ανατολικά. Έτσι, τα πιο γνωστά οινοποιεία της χώρας βρίσκονται σε περιοχές όπως το Paarl, το Stellenbosch, το Wellington, το Worcester και η Constantia.

Στον Νοτιοαφρικάνικο αμπελώνα καλλιεργούνται και οινοποιούνται οι περισσότερες Γαλλικές και Ιταλικές ποικιλίες, αν και την πρωτοκαθεδρία διεκδικούν το Cabernet Sauvignon, το Shiraz και το Pinot Noir από τις ερυθρές, καθώς και το Sauvignon Blanc και το Chardonnay από τις λευκές. Ίσως η πιο δυναμικά εξελισσόμενη από αυτές, και αυτή που σίγουρα έχει ενδιαφέρον να παρακολουθήσουμε είμαι το Pinot Noir, το οποίο στο Νοτιοαφρικάνικο terroir επιδεικνύει γεμάτα και πληθωρικά αρωματικά χαρακτηριστικά, όχι απόλυτα τυπικά, ωστόσο εξαιρετικά ευχάριστα.

Υπάρχει βέβαια και η ποικιλία Pinotage, η οποία θεωρείται «γηγενής», καθώς προέκυψε από τη διασταύρωση των ποικιλιών Pinot Noir και Cinsault, στο Πανεπιστήμιο του Stellenbosch το 1925. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερο και όχι πολύ «εύκολο» ερυθρό κρασί που όμως αξίζει να δοκιμάσει κανείς, καθώς έχει αξιοσημείωτα χαρακτηριστικά που τα διαφοροποιούν από τα συνηθισμένα κρασιά του παλαιού κόσμου. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι μία επίσης αρκετά διαδεδομένη ποικιλία στην Ν. Αφρική είναι η Γαλλική λευκή ποικιλία Chenin Blanc, η οποία ονομάζεται από τους ντόπιους «Steen» και έχει ουσιαστικά βρει το δεύτερό της, εκτός Γαλλίας, σπίτι εκεί.

Η κουζίνα της Νότιας Αφρικής, την οποία θα πρέπει πρώτα να εξερευνήσει κανείς για να καταλάβει την φιλοσοφία των κρασιών της, έχει επηρεαστεί από την πολυτάραχη ιστορία της, και είναι ένα εξωτικό μείγμα που περιλαμβάνει Πορτογάλους και Ολλανδούς κατακτητές, αποίκους από την Ασία και την Άπω Ανατολή, και βέβαια τις διάφορες φυλές των ιθαγενών της. Έχει επίκεντρο το κόκκινο κρέας από αρνιά και βοοειδή που βόσκουν στα εύφορα βοσκοτόπια της Νοτίου Αφρικής, περιλαμβάνει όμως ακόμα διάφορα εξωτικά κρέατα από το ντόπιο κυνήγι (ελάφια, αντιλόπες, κροκόδειλους), μέχρι και ψάρια και θαλασσινά από τις θάλασσές της.

Έτσι, η πλειονότητα των κρασιών της είναι στιβαρά ερυθρά, είτε μονοποικιλιακά είτε πολυποικιλιακά χαρμάνια, ενώ σε ένα μεγάλο βαθμό, τα λευκά έχουν περαστεί από δρύινο βαρέλι, ώστε να μπορούν να συνοδεύσουν λευκά και πικάντικα κρέατα. Δεν λείπουν όμως και τα φρέσκα, δροσιστικά λευκά, που χαρακτηρίζονται από έντονα, πράσινα και εξωτικά αρώματα, που πίνονται κάλλιστα σκέτα ή σε συνδυασμό με περίτεχνες συνταγές με θαλασσινά.

Τα Νοτιοαφρικάνικα οινοποιεία που είναι καλό να έχουμε στο νου μας είναι πολλά και διαφορετικά (βασικό κοινό τους στοιχείο τα σύνθετα ονόματά τους που είναι δύσκολο να προφέρει σωστά όποιος δεν ξέρει τη γλώσσα). Αναμεσά τους τα: Kanonkop, De Wetshof, Meerlust, Hamilton Russell, Boekenhoutskloof, Bouchard-Finlayson, Vergelegen, Rupert & Rothschild, La Motte.

Ας μην ξεχνάμε βέβαια ότι από φέτος υπάρχει και ένα οινοποιείο ελληνικών συμφερόντων στην περιοχή. Πρόκειται για το οινοποιείο Escapades, που είναι δημιούργημα των «θαυματοποιών» του Ελληνικού κρασιού, του Βαγγέλη Γεροβασιλείου και του Βασίλη Τσακτσαρλή (το δίδυμο πίσω από το Κτήμα Βιβλία Χώρα). Αν και τα προϊόντα του Escapades δεν προορίζονται για την Ελληνική αγορά, το Sauvignon Blanc τους που δοκίμασα πριν από λίγο καιρό ήταν πραγματικά εντυπωσιακό.

Νοτιοαφρικάνικά κρασιά θα βρείτε σε όλες τις μεγάλες κάβες και σίγουρα στο Wine Garage, την Κάβα Ανθίδη και την Κάβα ΚΥΛΙΞ. Μία από τις μεγαλύτερες συλλογές ποιοτικών κρασιών από τη Νότια Αφρική θα βρείτε επίσης στο Τηλέμαχος Cellar στην Κηφισιά, «αδερφάκι» των γνωστών εστιατορίων Τηλέμαχος Art Grill και Τηλέμαχος Barbecue Club. Εκεί μπορείτε είτε να πάρετε τα κρασιά που θέλετε για το σπίτι, είτε να τα απολαύσετε συνοδεύοντας εκλεκτές γαστρονομικές δημιουργίες με επίκεντρο το κόκκινο κρέας στα καλύτερά του!...

Εις υγείαν!