Είδαμε τη «Σοφία Λασκαρίδου, μια αγάπη μεγάλη»

της Ιωάννας Μπλάτσου

Και αυτή τη θεατρική σεζόν ίσχυσε εν πολλοίς το γνωστό λαϊκό ρητό, «όπου ακούς πολλά κεράσια, κράτα και μικρό καλάθι». Πολλές πολυδιαφημιζόμενες παραγωγές αποδείχτηκαν κενές καλλιτεχνικού νοήματος, ενώ αντιθέτως άλλες με ελάχιστη προβολή αποδείχθηκαν μικρά διαμαντάκια, επιβεβαιώνοντας το κοινό μυστικό ότι ναι, η τέχνη χρειάζεται χρήματα και προβολή, αλλά πρωτίστως βασίζεται στη γνώση, το ταλέντο και τη δημιουργικότητα των ίδιων των καλλιτεχνών.

Μια τέτοια ευχάριστη σκηνική περίπτωση αποτελεί η νέα παράσταση της ομάδας 4Frontal και του Παντελή Δεντάκη, «Σοφία Λασκαρίδου, μια αγάπη μεγάλη» που παρουσιάζεται στο θέατρο 104.

Το έργο

Με πηγή έμπνευσης τον -μυθιστορηματικών διαστάσεων αλλά πραγματικό- έρωτα της πρωτοπόρου ζωγράφου Σοφίας Λασκαρίδου (1876-1965) και του ελληνολάτρη συγγραφέα και διανοητή Περικλή Γιαννόπουλου (1869-1910) στις αρχές του 20ου αιώνα, η παράσταση βασίζεται στα ημερολόγια της Σοφίας Λασκαρίδου: «Τα μάτια μας συναντήθηκαν αχόρταγα... “Με συγχωρείτε”, ψιθύρισε, “η ομορφιά σας με θάμπωσε”. “Κι εμένα η δική σας”. Χαμογελάσαμε και οι δύο. Αυτό ήταν».

Η Σοφία Λασκαρίδου ήθελε να ανακαλύψει νέους ορίζοντες στην τέχνη της και ο Περικλής Γιαννόπουλος οραματιζόταν την Ελληνική Αναγέννηση. Ελεύθερα πνεύματα και οι δύο, η σχέση τους άνθισε πέρα από τους αυστηρούς περιορισμούς της εποχής. Όταν εκείνη έφυγε για σπουδές στην Ευρώπη –Μόναχο, Παρίσι- για να διερευνήσει την τέχνη της, εκείνος δεν μπόρεσε να αποχωριστεί το αγαπημένο του αττικό φως, τη ζωογόνο σκιά της Ακρόπολης. Ο έρωτάς τους συνεχίστηκε μέσα από φλογερά γράμματα. Η πολύχρονη απόσταση, όμως, τον λύγισε. Και της έστειλε ένα απεγνωσμένο τηλεγράφημα: «Σοφία μου, ένα ύστατο χαίρε από την αττική γη που αφήνω για πάντα. Με άπειρα γλυκύτατα φιλιά. Χαίρε Σοφία μου. Ο Περικλής σου». Εκείνη έσπευσε, αλλά δεν τον πρόλαβε. Εκείνος είχε πάρει ένα άλογο, είχε μπει στη θάλασσα του Σκαραμαγκά, αυτοπυροβολήθηκε και βυθίστηκε στα νερά του Σαρωνικού, έχοντας προηγουμένως καταστρέψει όλα του τα συγγράμματα.

Η παράσταση

Η παράσταση πληροί την υπόσχεση του τίτλου της. Αναπαριστά με δημιουργικό, ευφάνταστο και συγκινητικό τρόπο «μια αγάπη μεγάλη». Ο Παντελής Δεντάκης έχει στήσει τους θεατές σε διάταξη τετραγώνου γύρω από το κέντρο της σκηνικής αναπαράστασης, έχοντας παράλληλα μοιράσει το ρόλο της Σοφίας Λασκαρίδου σε τέσσερις ηθοποιούς (Ελένη Κουτσιούμπα, Νεφέλη Μαϊστράλη, Αμαλία Νίνου, Αριστέα Σταφυλαράκη) και του Περικλή Γιαννόπουλου σε δύο (Σταύρος Γιαννουλάδης, Θανάσης Ζερίτης), επενδύοντας σε μία πολυφωνική απόδοση της πολύπλοκης αυτής σχέσης. Επικίνδυνη σκηνικά επιλογή, αλλά τελικά απολύτως λειτουργική, καθώς η ομάδα έχει δουλέψει με ακρίβεια τους χρόνους της, τις παύσεις της, την αρμονική εναλλαγή της τονικότητας από ερμηνευτή σε ερμηνευτή, παραδίδοντας μια καλοκουρδισμένη συνολική πρόταση.

Επίσης, η σκηνοθετική σύλληψη έχει ενισχύσει τη θεατρικότητα του πεζού λόγου των ημερολογίων της Σοφίας Λασκαρίδου διανέμοντας στους ηθοποιούς όχι μόνο ατάκες των δύο μοιραίων εραστών αλλά και αφηγηματικά μέρη των ημερολογίων της Λασκαρίδου, αναδεικνύοντας την ένταση των συναισθημάτων των δύο ερωτευμένων, το κοινωνικό και πνευματικό πλαίσιο της εποχής σε Αθήνα και Ευρώπη, τη δύναμη «μιας αγάπης μεγάλης» που καθαγιάζει όσους μετέχουν σε αυτή.

Όλα αυτά συντελούνται με λιτά σκηνικά μέσα, αλλά με την πολύτιμη αρωγή των υπέρκομψων κοστουμιών εποχής του Κωνσταντίνου Ζαμάνη και τις υπέροχες μουσικές συνθέσεις του Λευτέρη Βενιάδη.

Σε ρόλο έκπληξη η συγκινητική Μαριέττα Σγουρδαίου.