Η "σκιά" της δεκαετίας του '40 σε έναν τόμο

Η αυξανόμενη σε αριθμό βιβλιογραφία για την στενάχωρη ελληνική δεκαετία του 1940 βρίσκει διαρκώς πρόθυμους αναγνώστες και αυτό κάτι σημαίνει: Η πιο ταραχώδης δεκαετία μετά τη σύσταση του ελληνικού κράτους, ρίχνει ακόμη βαριά τη σκιά της στην ελληνική ιστορία.

Αυτό άλλωστε φαίνεται και στην τρέχουσα πολιτική επικαιρότητα, όπου εμφανίζονται συχνά- πυκνά ιδεολογικές αντιπαραθέσεις που ανάγονται στην δεκαετία του ΄40, ενώ θραύσματα εκείνης της μνήμης χρησιμοποιούνται από πολιτικούς οι οποίοι συμπληρώνουν έτσι την περιγραφή του πολιτικού τους προφίλ.

Τα λεγόμενα «μεγάλα αφηγήματα», η εξιστόρηση των μεγάλων δηλαδή γεγονότων, όπως η Κατοχή, η αντίσταση και ο Εμφύλιος που ακολούθησε αποτελούν τη μία, λίγο ως πολύ γνωστή πλέον πτυχή αυτής της βιβλιογραφικής παραγωγής για την εποχή εκείνη. Λιγότερο προφανής για το ευρύ κοινό είναι μία άλλη δέσμη εργασιών, όπως αυτές που περιέχονται στον συλλογικό τόμο «Η μακρά σκιά της δεκαετίας του ’40», που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια, υπό την επιστημονική αιγίδα του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Πρακτικά ο τόμος είναι αφιερωμένος στον αυστριακής καταγωγής πανεπιστημιακό καθηγητή Χάγκεν Φλάισερ. Εκεί περιέχονται οι εξαιρετικά ενδιαφέρουσες ανακοινώσεις του ομώνυμου με το βιβλίο συνεδρίου, το οποίο πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο του 2012 στην Αθήνα για να τιμήσει τον διαπρεπή ιστορικό με την διεθνή καριέρα που έμεινε και δίδαξε στη χώρα μας.

«Η Μακρά σκιά της δεκαετίας του 1940» δεν περιέχει τα γεγονότα της εποχής. Μιλά για τη «σκιά» τους. Μέσω των επιστημονικών ανακοινώσεων που φιλοξενεί, αποτυπώνει το ίχνος των συμβάντων και ανιχνεύει το πώς αυτά διαμόρφωσαν και διαμορφώνουν την ιστορική μνήμη και την ιστορική συνείδηση κατά τις δεκαετίες που ακολούθησαν εκείνη του 1940, έως και σήμερα.

Εκεί ο μελετητής ή ο ενδελεχής αναγνώστης ιστορικών έργων θα βρει προσεγγίσεις για τη μνήμη του ολοκαυτώματος, για τις αποσιωπήσεις που ο Εμφύλιος έφερε εντός και εκτός συνόρων, για τις αντιπαραθέσεις που προκάλεσε και προκαλεί, για τον δωσιλογισμό και την εαμική αντίσταση, αλλά και πολλές άλλες που πλαισιώνουν την αμιγώς γεγονοτολογική θεώρηση, όχι μόνο εντός συνόρων.

Στον τόμο περιλαμβάνονται κείμενα των Wolfgang Benz, Gerhard Botz, Johannes Houwink ten Cate, Eberhard Rondholz, Dörte von Westernhagen, Πολυμέρη Βόγλη, Χάρη Δελλοπούλου, Άννα Μαρία Δρουμπούκη, Αγγέλα Καστρινάκη, Δημήτρη Κουσουρή, Νίκου Μαραντζίδη, Ελένης Μπεζέ, Ρίκα Μπενβενίστε, Ηλία Νικολακόπουλου, Νάντιας Ντάνοβα, Δέσποινας Ι. Παπαδημητρίου, Αιμιλίας Ροφούζου, Θανάση Δ. Σφήκα, Χάγκεν Φλάισερ, Ιάσονα Χανδρινού, Μενέλαου Χαραλαμπίδη, Ευάνθη Χατζηβασιλείου, Χρήστου Χατζηιωσήφ.

Πρόκειται για μια έκδοση που αυξάνει την επιστημονική βαρύτητα της ελληνικής βιβλιογραφίας για την "πολεμική δεκαετία", χωρις να αποκλείει τον μη ιστορικό λάτρη της Ιστορίας.  

Δ. Γλ.