Διαβάσαμε: VOR Πέρα από τον νόμο της Σοφίας Νικολαΐδου

Είχα καιρό να διαβάσω τη Νικολαΐδου. Την είχα αφήσει με τα ιστορικά της μυθιστορήματα που ενείχαν πολιτική, Εμφύλιο και απόηχούς του στο σήμερα. Και τώρα τι;

Η Σοφία Νικολαΐδου σπούδασε κλασική φιλολογία (προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές) και αξιοποίηση των τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας (διδακτορική διατριβή). Έχει εκδώσει μυθιστορήματα, συλλογές διηγημάτων, μελέτες και μεταφράσεις. Το μυθιστόρημά της "Χορεύουν οι ελέφαντες" (Μεταίχμιο, 2012) μεταφράστηκε στα αγγλικά και κυκλοφορεί από τον εκδοτικό οίκο Melville House. Το μυθιστόρημά της "Απόψε δεν έχουμε φίλους" (Μεταίχμιο, 2010) μεταφράστηκε στα εβραϊκά και κυκλοφορεί από τον εκδοτικό οίκο Kester Books, για το βιβλίο αυτό τιμήθηκε με το Athens Prize for Literature 2010. Το βιβλίο της "Καλά και σήμερα" (Μεταίχμιο, 2015) τιμήθηκε με το Ειδικό Κρατικό Λογοτεχνικό Βραβείο σε λογοτέχνη του οποίου το έργο προάγει τον διάλογο πάνω σε ευαίσθητα κοινωνικά θέματα.

Από το 1992 ως το 2018 εργάστηκε ως φιλόλογος σε σχολείο. Από το 2002 διδάσκει Δημιουργική Γραφή σε μεταπτυχιακά προγράμματα (στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας) και σεμινάρια (στο Εργαστήρι Βιβλίου του ΕΚΕΒΙ, σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς). Έχει γράψει θεατρικά έργα, σενάρια για τον κινηματογράφο.
Από το 2019 διδάσκει Δημιουργική Γραφή στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Αν μου έδιναν το βιβλίο χωρίς το όνομα της συγγραφέως και το διάβαζα, όπως τώρα, δεν θα μου περνούσε από το μυαλό ότι είναι της Νικολαΐδου. Έχω διαβάσει προηγούμενα έργα της, όπως το “Απόψε δεν έχουμε φίλους”, όπου το ιστορικό παρελθόν, με πολιτικό χρώμα, απασχολεί τους ήρωές της. Συνεπώς, το προκείμενο μου φαίνεται αλλότριο, διαφορετικό, απρόσμενα έξω από τη συγγραφική λογική της. Κι αυτό βεβαίως, παρόλο που δημιουργεί μια σχάση της συγγραφικής αλυσίδας, δεν είναι κατακριτέο, όσο η πεζογράφος καινοτομεί ως προς τον εαυτό της και ψάχνεται…

Αν το δει κανείς αναπεπταμένο, θα παρατηρήσει δυο μεγάλα σύνολα, σαν δυο μεγάλες ελλείψεις στη γεωμετρία, δυο στρατόπεδα που βρίσκονται παραταγμένα το ένα απέναντι στο άλλο. Απ’ τη μια, οι Воры (Βόρι), οι κλέφτες, ή καλύτερα οι Воры в законе (οι κλέφτες με κώδικα), μια μεγάλη εγκληματική οργάνωση, όχι πολιτικής φύσεως, μια μεγάλη συμμορία, σαν μαφία της Ρωσίας, που ξεκίνησε κατά την περίοδο της ΕΣΣΔ και συνεχίστηκε κατόπιν, με ιεραρχία, εκβιασμούς, προστασία, κλοπές, που χειρίζεται τεράστια ποσά.

Επικεφαλής, ο Πατερούλης, ο Γεωργιανός Κέτο Αλεξάντερσβιλ, που δολοφονήθηκε, έπειτα ο Ανιψιός του, ένας άβουλος και νωθρός νονός, που κι αυτός δηλητηριάστηκε από ανθρώπους της ίδιας της μαφίας, ώσπου ανέλαβε ο πιο σκληρός επιχειρηματικός εκτελεστής, το Θηρίο με τη βοήθεια του Κινέζου, ο οποίος είναι εξαιρετικός χάκερ. Όταν επιχειρούν να επεκτείνουν τη δράση τους στη Θεσσαλονίκη, συναντάμε την ομάδα της αστυνομίας, με τον αστυνόμο Κεχίδη, τον Στύλο, τον ειδικό στους υπολογιστές Μιχάλη, την όμορφη Χριστίνα Σουάτζε εκ Γεωργίας, και τον άχρηστο Ωραίο, που δεν είναι αποτελεσματικός.

Κάθε σύνολο περιέχει πολλά υποσύνολα. Στην ουσία το βιογραφικό καθενός από τα μέλη, μικρή δηλαδή αναφορά στην πορεία του, και στο προφίλ του τώρα που έχει μια θέση στην ανάλογη ιεραρχία. Δυο στρατόπεδα δηλαδή, το καθένα με τα πιόνια του σε μια σκακιέρα, με τους κώδικές του, τη νοοτροπία και τον τρόπο δράσης του. Τα δύο στρατόπεδα βαίνουν προς σύγκρουση. Όσο πλησιάζω προς το τέλος, τόσο αναμένω με ποιο τρόπο θα γίνει και πώς τα δύο σύνολα θα προσκρούσουν το ένα στο άλλο.

Τι τελικά εισπράττουμε ως αναγνώστες; Ναι, μια καλή τοιχογραφία του ρωσικού (γεωργιανού) υποκόσμου και της ελληνικής αστυνομίας; Ναι, ένα πλάγιο αστυνομικό, όπου οι ερευνητές και οι δράστες είναι γνωστοί και αναζητείται τρόπος συνάντησης. Αλλά επιπλέον μήπως η Νικολαΐδου θέλει να γράψει ένα βιβλίο για το πώς η ΕΣΣΔ (δεν είναι τυχαίο το “Πατερούλης”), μετά την πτώση της, μετατράπηκε σε επιχειρηματική καπιταλιστική οργάνωση, που χρησιμοποιεί την πυγμή και τη συνωμοσία για να πετύχει τους στόχους της; Αν δεν θέλω να μείνω στα προφανή, μόνο με αυτό το πρίσμα θα έβλεπα το βιβλίο με άλλο μάτι. Μόνο η είσοδος της ρωσικής μαφίας στα Βαλκάνια ισοδυναμεί με την επέκταση των ρωσικών συμφερόντων, του κόσμου και του υποκόσμου, στην Ευρώπη. Βέβαια, αυτή η ακραία ερμηνεία δεν επιβεβαιώνεται από το τέλος του μυθιστορήματος…

Τελικά η νίκη των Ελλήνων αστυνόμων μήπως δεν είναι νίκη; Μήπως ήταν ένα στημένο σχέδιο των Vori, για να πιαστεί το Θηρίο και δικαστεί στην Ελλάδα κι όχι στη Γαλλία; Οι συνεχείς ανατροπές αναδεικνύουν σχέδια επι σχεδίων και υπόγειες κινήσεις που οδηγούν στα αποτελέσματα που αυτοί θέλουν. Και τελικά, ναι, η διάδοχη κατάσταση στη Ρωσία, η μετά ΕΣΣΔ, εποχή είναι μια καλή μπίζνα.

Πάπισσα Ιωάννα