Με αυτά τα βιβλία ξεκαλοκαιριάσαμε

Γράφει ο Σπύρος Σμυρνής

Μπορεί η ζέστη να μη μας έχει αποχαιρετήσει ακόμη, όμως το καλοκαιράκι ημερομηνιακά τελειώνει σε λίγες μέρες. Στις ευχάριστες αναμνήσεις του ωστόσο πέρα από τις βουτιές, τις ποτάρες και την ανεμελιά των διακοπών έχουμε καταχωρήσει ήδη και τις βιβλιάρες με τις οποίες ξεκαλοκαιριάσαμε σε παραλίες, ξαπλώστρες, βουνά, καναπέδες και κρεβάτια.

Είμαι Επικίνδυνη (συλλογικό, εκδόσεις Key Books)



Τη φετινή παγκόσμια ημέρα της γυναίκας κι όσο το κίνημα #meToo λαμβάνει επιτέλους τη σημασία που του αξίζει στη χώρα μας, οι εκδόσεις Key Books κυκλοφόρησαν το “Είμαι Επικίνδυνη”, το οποίο αποτελείται από 100 ιστορίες-μαρτυρίες γυναικών της Ελλάδας του σήμερα, διαφόρων ηλικιών, επαγγελματικών ιδιοτήτων. Γυναίκες άγνωστες μεταξύ τους, που όμως πορεύονται με ένα κοινό: παλεύουν για το δικαίωμά τους να μη φοβούνται να περπατούν στο δρόμο τη νύχτα, να φοράνε αυτό που θέλουν, να μην ασφυκτιούν στην προσπάθειά τους να μη γίνουν δυσάρεστες, να έχουν ίσες χρηματικές απολαβές με τους άνδρες συναδέλφους τους.

Ο τίτλος του βιβλίου που κλείνει ειρωνικά το μάτι σε όλους εκείνους που χαρακτηρίζουν “επικίνδυνες” τις γυναίκες που τολμούν το δικαίωμα στη μόρφωση και την ισότητα, καθώς και το περιεχόμενο των συχνά συγκινητικών βιωμάτων των γυναικών, έχει ως κύριο σκοπό να μας αφυπνίσει και να αποτελέσει εφαλτήριο για αναγκαίες συζητήσεις πάνω στο κίνημα του φεμινισμού και τη σημασία που έχει σήμερα.

«Αφιερωμένο στις πραγματικά επικίνδυνες. Στις γυναίκες που βάζουν τη ζωή τους στην πρώτη γραμμή, στις ακτιβίστριες της Νοτίου Αμερικής που παλεύουν με τις πολυεθνικές για καθαρό νερό και για τη γη τους, στις μανάδες από τη Συρία που τρέχουν να σώσουν τα παιδιά τους από τον πόλεμο και στις άλλες, σε εκείνες που τον πόλεμο τον έχουν σπίτι τους».

Το τέλος του καλοκαιριού του Anders de la Motte (εκδόσεις Κέδρος)



Ένα καλοκαίρι αρχίζει το 1983. Ένα καλοκαίρι που για τη Βέρα θα κρατήσει είκοσι ολόκληρα χρόνια.

Εκείνη τη νύχτα του 1983 ο πεντάχρονος Μπίλι αποφασίζει να ζήσει την περιπέτειά του ακολουθώντας ένα μικρό κουνελάκι εκτός των ορίων του αγροκτήματος της οικογένειάς του. Όταν αργότερα οι δικοί του αρχίζουν να τον αναζητούν αυτό που βρίσκουν είναι μόνο ένα παπούτσι. Το γεγονός αυτό , πρωτόγνωρο για τη σουηδική επαρχία , αναστατώνει την τοπική κοινωνία. Οι προσπάθειες τόσο της αστυνομίας όσο και των κατοίκων της περιοχής δεν φέρνουν αποτέλεσμα. Το παιδί δε βρίσκεται ποτέ και η υπόθεση μπαίνει στο συρτάρι.

Είκοσι χρόνια πέρασαν και η Βέρα , η αδελφή του Μπίλι, ψυχοθεραπεύτρια πλέον στη Στοκχόλμη, δέχεται μια αναπάντεχη επίσκεψη σε μία από τις ομαδικές συνεδρίες τις οποίες επιβλέπει. Ένας νεαρός, είκοσι πέντε ετών που τα χαρακτηριστικά του θυμίζουν τον Μπίλι, διηγείται μια ιστορία που θα μπορούσε να περιγράφει εκείνη τη νύχτα. Μετά από αυτό το σοκ, η Βέρα επιστρέφει στο πατρικό της ψάχνοντας απαντήσεις στις φήμες , στις κρυφές συζητήσεις και στα γεγονότα που ακόμα και η οικογένειά της επέλεξε να θάψει.

Πότε θα τελειώσει εκείνο το καλοκαίρι;

Ο Anders de la Motte μέσα από τις εκδόσεις Κέδρος μας προσφέρει ένα συναρπαστικό αστυνομικό μυθιστόρημα που ξεφεύγει από τα τετριμμένα. Η ευφυής, καθηλωτική του αφήγηση με χρονικές εναλλαγές του τότε και του σήμερα , κρατά αμείωτη την αγωνία του αναγνώστη. Ένοχα οικογενειακά μυστικά και κοινωνικά ταμπού χτίζουν την πλοκή της ιστορίας οδηγώντας τη σε συνεχείς ανατροπές μέχρι την αποκάλυψη της αλήθειας...

Εκπνοή του Τed Chiang (εκδόσεις Ίκαρος)



Οι εννέα ιστορίες που μας προσφέρει στην Εκπνοή ο Ted Chiang, ίσως ο σπουδαιότερος εν ζωή συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας, δεν εκτυλίσσονται σε κανέναν μακρινό γαλαξία, εκατοντάδες χρόνια από εδώ. Για την ακρίβεια ο κόσμος του ελάχιστα απέχει από τον δικό μας. Με μια εκ πρώτης όψεως χαλαρή φιλοσοφική διάθεση και όχημα τεχνολογίες ένα δυο βήματα πιο εξελιγμένες από τη δική μας, ο πολυβραβευμένος Chiang εξερευνά σε εκπληκτικό βάθος οικεία ερωτήματα, που απασχολούν τον άνθρωπο εδώ και αιώνες: Μπορούμε άραγε να ταξιδέψουμε στον χρόνο; Έχει ο άνθρωπος πραγματικά ελεύθερη βούληση; Πώς επηρεάζει η μνήμη και η ανάμνηση αυτό που είμαστε; Ποια πλάσματα θεωρούνται έμβια; Ή ακόμη τι θα συνέβαινε αν ήμασταν σε θέση να παρακολουθήσουμε εναλλακτικές εκδοχές της ζωής μας;

Κάθε φορά που κάποιος θα μιλήσει για επιστημονική φαντασία ασυναίσθητα θα σκεφθούμε ένα δυστοπικό περιβάλλον όπου ελάχιστοι εναπομείναντες άνθρωποι παλεύουν να επιβιώσουν μαζί με ανθρωπόμορφες μηχανές. Ο Chiang ωστόσο γράφει και στοχάζεται μακριά από αυτό το επαναλαμβανόμενο μοτίβο. Θα μπορούσαμε να πούμε κιόλας ότι φιλοσοφεί χρησιμοποιώντας ως δούρειο ίππο τις εννέα ιστορίες του, προκειμένου να αποσυνθέσει τα ερωτήματα που ταλανίζουν κάθε σκεπτόμενο ον, το οποίο δεν έχει ποτέ σταματήσει να αναζητά την αλήθεια του. Πλέκει λοιπόν αναμνήσεις και συναισθήματα, φαντασία και πραγματικότητα βάζοντας στο κέντρο κάθε ιστορίας του το ταξίδι του ανθρώπου ως προς την αυτογνωσία.

Κι είναι ένα ταξίδι αέναο, γεμάτο δύσβατα μονοπάτια που άλλοτε οδηγούν σε θαμμένα σκοτεινά μυστικά κι άλλοτε σε εκτυφλωτικά όμορφες ανακαλύψεις. Βαθιά, λιτά κι ανθρώπινα.

Ο Τουρίστας του Olen Steinhauer (εκδόσεις Πόλις)



Στο οπισθόφυλλο του Τουρίστα διαβάζεις τα εξής:

«Ο Μάιλο Γουίβερ ήταν «Τουρίστας», μέλος της πιο επίλεκτης μυστικής υπηρεσίας της CIA, που αναλαμβάνει άκρως απόρρητες και ανορθόδοξες αποστολές σε όλο τον κόσμο.

Τώρα πια έχει αφήσει πίσω του την ενεργό δράση και κάνει δουλειά γραφείου στο στρατηγείο της Υπηρεσίας στη Νέα Υόρκη. Έχει γυναίκα, κόρη, σπίτι στο Μπρούκλιν, και προσπαθεί να ξεχάσει εκείνα τα επικίνδυνα χρόνια.

Ωστόσο το παρελθόν επιστρέφει, γκρεμίζοντας την τακτοποιημένη ζωή του.

Μυστηριώδεις θάνατοι, αμφιβολίες και υποψίες, αναβιώσεις μακρινών, παγωμένων υποθέσεων, αναγκάζουν τον Μάιλο να ξαναγίνει «Τουρίστας» και να προσπαθήσει να ξεδιαλύνει παλιά και νέα μυστικά και ψέματα».

Όταν μιλάμε για το είδος του κατασκοπικού μυθιστορήματος ελάχιστοι είναι εκείνοι οι συγγραφείς που μπορούν να κοιτάξουν κατάματα τον John le Carré χωρίς να κατεβάσουν το βλέμμα από ντροπή. Ένας από αυτούς είναι κι ο Olen Steinhauer, magnum opus του οποίου θεωρείται απόλυτα δικαιολογημένα ο Τουρίστας, που κυκλοφόρησε πριν λίγο καιρό από τις εκδόσεις Πόλις. Πρόκειται ξεκάθαρα για ένα από τα πιο συναρπαστικά αναγνώσματα των τελευταίων μηνών, με τρομερό σασπένς και καντάρια αγωνίας, καθώς ξετυλίγουμε τη μία σελίδα μετά την άλλη, αδιαφορώντας για οτιδήποτε άλλο συμβαίνει γύρω μας. Ένταση, ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα, ανατροπές επί ανατροπών αναδεικνύουν ξεκάθαρα στην εμπνευσμένη πένα του Steinhauer, που στήνει ένα απολαυστικό μυθιστόρημα.

Ο ήχος των πουλιών του Sebastian Faulks (εκδόσεις Κλειδάριθμος)



Η βασική ιστορία του ήχου των πουλιών είναι η ακόλουθη: «Μια οικογενειακή σάγκα που εμπνεύστηκε ο Βρετανός Sebastian Faulks προκειμένου να φωτίσει τις εμπειρίες και τις αναμνήσεις των βετεράνων του ΒΠΠ.

O ήχος των πουλιών είναι ένα μυθιστόρημα με συντριπτική συναισθηματική δύναμη, μια ιστορία αγάπης, θανάτου, έρωτα και επιβίωσης.

Ο Στίβεν Ρέισφορντ, ένας νεαρός βρετανός, φτάνει στην Αμιέν της Βόρειας Γαλλίας το 1910 για να μείνει με την οικογένεια Αζέρ. Εκεί ερωτεύεται την Ιζαμπέλ, η οποία είναι δυστυχισμένη στον γάμο της. Αλλά, καθώς ο κόσμος βρίσκεται στη δίνη του πολέμου, η σχέση τους διαλύεται και ο Στίβεν κατατάσσεται εθελοντικά στο Δυτικό Μέτωπο.

Με την αγάπη του για την Ιζαμπέλ θαμμένη για πάντα στην καρδιά του, βιώνει την απίστευτη φρίκη του πολέμου από την οποία ούτε ο ίδιος αλλά ούτε και κανένας αναγνώστης του βιβλίου δεν μπορεί να μείνει ανεπηρέαστος».

Η πένα του Sebastian Faulks είναι εικονοποιητική και μοιάζει βγαλμένη από κάποιο καλοσκηνοθετημένο επεισόδιο, ενός έξοχου ιστορικού δράματος που παρακολουθούμε με κομμένη την ανάσα μπροστά από την τηλεόραση. Εκείνο που πετυχαίνει σχεδόν αβίαστα ο συγγραφέας είναι αυτή καθαυτή η απόδοση της ανθρώπινης φύσης, της δύναμης και της αδυναμίας της.

Ο τρόπος με τον οποίο σκιαγραφείται η ψυχοσύνθεση των προσώπων, καθώς και η ρεαλιστική και ωμή  περιγραφή του πολέμου και της φρίκης που τον χαρακτηρίζει υπενθυμίζουν στον αναγνώστη ότι τα μεγαλεπήβολα σχέδια των ηγετών από καταβολής κόσμου, πολλάκις καταντούν εμμονικές και ανέφικτες ουτοπίες, που σχεδόν πάντα έχουν ανυπολόγιστο κόστος σε ανθρώπινες ζωές. Παράλληλα με τις φρικώδεις καταστάσεις που βιώνει ο πρωταγωνιστής, η αγάπη του για την Ίζαμπελ θεριεύει και γίνεται μόνιμο βάλσαμο στις εσωτερικές του πληγές.

Άλλωστε όπου φωλιάζει ο παραλογισμός του πολέμου, φωλιάζει κι η ελπίδα, φωτίζοντας το σκοτάδι που απλώνεται γύρω της. Ο ήχος των πουλιών είναι μια συγκλονιστική αφήγηση όλων των παραπάνω.

Αναποδιά στην άκρη του γαλαξία του Έτγκαρ Κέρετ (εκδόσεις Καστανιώτη)



Στο διήγημα «Πολική Σαύρα» ένα νεαρό αγόρι αφηγείται μια δυστοπική εκδοχή του κόσμου, όπου ένας στρατός εφήβων διεξάγει έναν ατέρμον o πόλεμο και ανταμείβεται με βραβεία. Στο «Μην το κάνεις!» ένας πατέρας προσπαθεί να προφυλάξει τον γιο του από το αναπόφευκτο. Στο «Μπουμπούκι με τη χρυσή καρδιά» ένας τύπος θέλει απλώς να εντυπωσιάσει μια κοπέλα αλλά καταλήγει σε έναν κυκεώνα χάους και θλίψης.

Και στο αριστουργηματικό «Pineapple crush» δύο αταίριαστοι άνθρωποι συνδέονται με ένα τσιγαριλίκι στην παραλία το ηλιοβασίλεμα, όμως μόνο ο ένας από τους δύο σκέφτεται μια βαθύτερη σχέση. Το σπινθηροβόλο νήμα που διαπερνά αυτές τις σελίδες είναι η αδυναμία μας να επικοινωνήσουμε, να δούμε πιο καθαρά τον κόσμο που μας περιβάλλει και να κατανοήσουμε περισσότερο ο ένας τον άλλο.

Ο κόσμος του Έτγκαρ Κέρετ παραμένει μια once in a lifetime αναγνωστική εμπειρία. Είναι καυστικός, σαρδόνια αστείος, διασκεδαστικός, ευφυής, απρόβλεπτος, ανατρεπτικός, διορατικός, στοχαστικός, βαθιά ρομαντικός και σε χτυπά σαν έρωτας κεραυνοβόλος. Αρκεί να αφεθείς στην αφήγηση των ιστοριών είναι βέβαιο ότι θα απολαύσεις αυτό το νοητό ταξίδι που στήνει απιθώνοντας μυριάδες λέξεις στο χαρτί. Κάθε διήγημα κι ένα διαφορετικό συμπάν, στο οποίο σε καλεί να επιβιβαστείς, πετώντας στον κάλαθο των αχρήστων τις όποιες λογοτεχνικές παρωπίδες σου.

Ολοκληρώνοντας την ανάγνωση της Αναποδιάς στην άκρη του Γαλαζία είναι βέβαιο ότι θα σκάσεις ένα μεγάλο χαμόγελο, αναλογιζόμενος το σπουδαίο ταλέντο ενός ανθρώπου που γεννήθηκε για να μας λέει ιστορίες.