Διαβάσαμε: “Ο Πρίγκιπας με το φλιτζανάκι” της Émilie de Turckheim

Αναζητάς ώρες ώρες βιβλία που συνδυάζουν το τερπνόν μετά του ωφελίμου, που είναι ανάλαφρα όσο και βαθιά, χαλαρά όσο και γεμάτα προβληματισμό και συγκίνηση.


> Η Εμιλί ντε Τυρκέμ γεννήθηκε στη Λυών το 1980. Σπούδασε νομικά, πολιτικές επιστήμες και κοινωνιολογία. Δίδαξε αγγλικά και γαλλικά σε φυλακισμένους και, από το 2004, είναι τακτική επισκέπτρια των κρατουμένων στις φυλακές της πόλης Fresnes. Έχει δημοσιεύσει μυθιστορήματα και παιδικά βιβλία και έχει εργαστεί ως μοντέλο για ζωγράφους. Τιμήθηκε με το βραβείο Roger Nimier για το βιβλίο της "La disparition du nombril" και με το βραβείο Εθνικής Ομοσπονδίας Βιβλιοθηκών Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων για τον "Πρίγκιπα με το φλιτζανάκι", το οποίο βασίζεται στην πραγματική ιστορία της φιλοξενίας ενός Αφγανού πρόσφυγα από τη συγγραφέα και την οικογένειά της.


Η ΙΔΙΑ η επιλογή της οικογένειας της συγγραφέως να φιλοξενήσουν για έναν χρόνο έναν Πακιστανό μετανάστη, που πήρε άσυλο από το γαλλικό κράτος, είναι από μόνη της πράξη μυθιστορηματική. Γιατί; Γιατί είναι μια ενέργεια έξω απ’ τα συνηθισμένα. Γιατί φέρνει την πρωταγωνίστρια και αφηγήτρια μέσα σε μια ιστορία, αληθινή και μαζί αλλόκοτη. Γιατί δεν ξέρει πώς θα εξελιχθεί και πώς θα καταλήξει, εντείνοντας και τη δική της περιέργεια. Και φυσικά γιατί φέρνει εν τω αυτώ δύο διαφορετικές κουλτούρες, φέρνει σε ένα ιδιαίτερο είδος συγκατοίκησης δύο κόσμους. Όλα αυτά αποτελούν πρώτης τάξης μυθοπλαστικό χαρμάνι.

ΤΟ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ λοιπόν είναι να δούμε αν αυτά μετασχηματίστηκαν επαρκώς σε λογοτεχνική αφήγηση. Μικρά κεφάλαια, απλά, με νότες ανοίκειου, με έντονες πινελιές αμηχανίας, καθώς γράφεται στην πράξη σελίδα σελίδα, χωρίς η συγγραφέας να ξέρει το τέλος. Ανθρωπιστική πράξη αφενός αλλά και πνεύμα αναζήτησης, περιπέτειας και νέων εμπειριών. Αυτή και ο άντρας της, τα δυο τους αγόρια κι ο Reza, που έρχεται στα 22 του να ζήσει μαζί τους. Αφγανός αλλά με μητέρα προτεστάντισσα, βαπτίστηκε στη Νορβηγία Χριστιανός. Όπως κι η ίδια η αφηγήτρια. Πρώτο σημείο σύγκλισης. Κι έπειτα η γλώσσα, την οποία ο νεαρός φιλοξενούμενος δεν γνωρίζει καλά, κάτι που αποτελεί πεδίο νέων προσπαθειών συνάντησης. Και φυσικά τα παιδιά, που μέσα στην παιδικότητά τους και τον αυθορμητισμό τους βιώνουν ένα νέο βίωμα, περίεργο όσο και διεγερτικό, πρωτόγνωρο όσο και αξιαγάπητο.

ΕΙΠΑ και προηγουμένως ότι έχουμε τη συνάντηση δύο κόσμων. Τη γαλλική οικογένεια, που ζει σε έναν πολιτισμένο τρόπο όπως κι εμείς, την φανταζόμαστε εύκολα. Τον Αφγανό όμως όχι. Το ίδιο κι η Émilie, η οποία φαντάζεται και μαθαίνει βήμα βήμα. Η σύγκρουση, που είναι στοιχείο μυθιστορήματος, υπάρχει σε άλλη μορφή μέσα από τη διαπολιτισμική αντίθεση. Ο Reza βέβαια αποδεικνύεται πολύ διακριτικός, εκδυτικισμένος, ευγενής και ήπιος. Έτσι, η ενσωμάτωσή του στο γαλλικό οικογενειακό πλαίσιο είναι πολύ εύκολη.

ΚΑΘΩΣ διαβάζω το βιβλίο, ανακαλύπτει μία ακόμα συνθήκη που κάνει την ιστορία του μυθιστορηματική. Είναι ο χριστιανικός ανθρωπισμός που διαπνέει το έργο. Ο Reza είναι μια καλή περίπτωση μετανάστη, όχι μόνο επειδή είναι θρησκευόμενος με έναν υψηλό κώδικα ηθικής, αλλά και επειδή συμπεριφέρεται σαν …πρίγκηπας. Κι η πρωταγωνίστρια-ξενίστρια είναι εξίσου θρησκευόμενη, που θεωρεί ανθρωπιστικό καθήκον της, γραμμένο στην αυτονόητη ηθική της, τη φιλοξενία και τη γενναιόδωρη προσφορά προς τον αλλοδαπό φιλοξενούμενό της. Το βιβλίο επομένως ενσαρκώνει το πρόσωπο της λογοτεχνίας που προωθεί τη διαλλακτικότητα, την αλληλεγγύη, τον αλτρουισμό. Που υιοθετεί και προβάλλει την ανθρώπινη πλευρά του ανθρώπου, ο οποίος δέχεται το διαφορετικό κι εφόσον μπορεί το εγκλιματίζει μέσα στην καθημερινότητά του. 

Η ΕΓΝΟΙΑ, η αληθινή έγνοια, για τον άλλο περνάει από τη συμβίωση. Το σύνθημα “Αν θες τους ξένους, πάρε τους σπίτι σου” γίνεται πράξη κι όχι μόνο αποδεικνύει φιλάνθρωπα αισθήματα, όχι μόνο ανανεώνει την καθημερινότητα και προσφέρει μαθήματα ζωής στα παιδιά, αλλά αποδεικνύει και ότι το διαφορετικό είναι οικείο, είναι πρόσχαρο, είναι δοτικό, είναι περισσότερο από φιλοξενούμενος. Το βιβλίο δεν χτίζει πλοκή, αλλά χτίζει έναν χαρακτήρα, μια σχέση, μια συγκατοίκηση που από μόνη της δημιουργεί λογοτεχνικούς όρους.