Ένας λαογράφος ανατέμνει την ελληνική ύπαιθρο

Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότερο, παρατηρούμε μία τάση "επιστροφής στην φύση", ειδικά από κατοίκους μεγάλων πόλεων. Η έννοια του "χωριού" έχει διαφορετικό νόημα για τον καθένα, αλλά εμφανίζονται ορισμένα μοτίβα που γύρω τους σίγουρα έχει χτιστεί ένα πολύ ενδιαφέρον φαινόμενο: αυτό του ορεινού χωριού ως τρόπου ζωής, ως εναλλακτικής που μπορεί να γίνει και στοιχείο πολύ, πολύ εμπορεύσιμο.

Αυτό το φαινόμενο προσπαθεί να αναλύσει μέσα από το νέο του βιβλίο, "Δημητσάνα. Μετασχηματισμοί και Αναπαραστάσεις του χώρου σε μια Ορεινή Κοινότητα", ο λαογράφος Γιάννης Δρίνης. Το βιβλίο επιχειρεί να διερευνήσει με τις αρχές και τις μεθόδους της λαογραφίας και των ευρύτερων ανθρωπολογικών σπουδών τους μετασχηματισμούς και τις αναπαραστάσεις του χώρου σε μια ορεινή κοινότητα, τη Δημητσάνα Αρκαδίας. Πρόκειται για μετασχηματισμούς που σχετίζονται κυρίως με την ανάδειξη του ορεινού, αλλά και ευρύτερα του αγροτικού, χώρου σε διάφορες μορφές μετα-παραγωγικής υπαίθρου.

Η λαογραφία, αξιοποιώντας την πλούσια ερευνητική της παράδοση, τη γνώση και την εμπειρία που συσσώρευσε στο πέρασμα του χρόνου, αλλά και την όλο και πιο ώριμη συνομιλία της με τις άλλες ανθρωπολογικές επιστήμες, μπορεί να συνεισφέρει στη μελέτη των κοινοτήτων του ορεινού χώρου μελετώντας τες όχι μόνο ως πυρήνες των παραδοσιακών κοινωνικών δομών που ήταν ακμαίες στο παρελθόν, αλλά ως σύγχρονη κοινωνική και πολιτισμική πραγματικότητα.

Η συνεισφορά της μπορεί να σχετίζεται, μεταξύ άλλων, και με τα ερωτήματα που επιχείρησε να απαντήσει η έρευνα αυτή: πώς η Δημητσάνα και οι ορεινές κοινότητες καθίστανται πλέον κόμβοι δικτύων, ακόμα και παγκόσμιων, αποτελώντας αντικείμενο πολιτικών που στο επίκεντρό τους βρίσκεται η ανάδειξη της παράδοσης; Πώς προκύπτουν «από τα κάτω» οι νέες μορφές που προσλαμβάνει το «αίσθημα του ανήκειν», ο δεσμός με τον τόπο καταγωγής, οι νέοι τρόποι κατοίκησης που υπερβαίνουν τη σχηματική αντίθεση μεταξύ αστικού και αγροτικού χώρου; Πώς συγκροτούνται οι ηγεμονικές αναπαραστάσεις για την αυθεντικότητα και οι καλαισθητικές κρίσεις που εντάσσουν τις ορεινές κοινότητες και την πολιτιστική και φυσική τους κληρονομιά σε μια «παγκόσμια ιεραρχία αξιών», αλλά και πώς οι τοπικές ταυτότητες διεκδικούν μια θέση στο επίκεντρο της παγκοσμιοποίησης;

Με πιο απλά λόγια, αυτό το βιβλίο προσπαθεί να εξηγήσει πώς η έννοια του "χωριού" ορίζεται, αλλάζει και εξελίσσεται, αλλά και πώς αλληλεπιδρά με την υπόλοιπη κοινωνία, τι είδους σχέσεις αναπτύσσονται. Πώς αλλάζει με τον καιρό η αντίληψή μας για μία τέτοια κοινωνία, πώς την επηρεάζουμε εμείς αλλά και πώς μας επηρεάζει εκείνη. Για παράδειγμα, ο αγροτουρισμός είναι μια έννοια που βγάζει νόημα μόνο στον κάτοικο μιας πόλης, και περικλείει μέσα του συχνά μια αρκετά ρομαντική ιδέα για την αγροτική ζωή. Είναι, όμως, και μια επικερδής επιχείρηση.

Τέλος, είναι ιδιαίτερα σημαντικό που αυτό γίνεται μέσα από το λαογραφικό πρίσμα, αυτή την συχνά παρεξηγημένη επιστήμη, που σε μια χώρα όπως η Ελλάδα μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε σε τεράστιο βαθμό κοινωνικά φαινόμενα. Άλλωστε, όλοι έχουμε ένα χωριό. Και ίσως το έχουμε και μέσα μας, και εκφράζεται με τρόπους που δεν είχαμε συνειδητοποιήσει.

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα:
Ο Γιάννης Ν. Δρίνης γεννήθηκε το 1970 στην Καλλιθέα Αθηνών και κατάγεται από την Κορώνη Μεσσηνίας. Σπούδασε Ιστορία και Λαογραφία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, ενώ πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στην Κοινωνική Ανθρωπολογία στο Πανεπιστήμιο του Kent at Canterbury στη Μ. Βρετανία. Το 2012 ολοκλήρωσε ως τιμητικός (άμισθος) υπότροφος του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών τη διδακτορική διατριβή του με επιβλέποντα καθηγητή τον Βασίλη Νιτσιάκο και το 2013 αναγορεύτηκε σε διδάκτορα Λαογραφίας από τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Έχει πραγματοποιήσει επιτόπιες εθνογραφικές έρευνες στην Αρκαδία (Δημητσάνα, Νεστάνη), ενώ κείμενά του έχουν δημοσιευτεί σε ελληνικές και ξένες εκδόσεις. Μαζί με τον οπτικό ανθρωπολόγο και σκηνοθέτη Σίλα Μιχάλακα έχουν δημιουργήσει εθνογραφικές ταινίες με θέμα την ανάδειξη και την κριτική προσέγγιση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Είναι επιμελητής της σειράς Πολιτιστικές Κληρονομιές / Κριτικές Προσεγγίσεις των εκδόσεων Ars Nova. Από το 2006 εργάζεται ως λαογράφος στη Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.