Διαβάσαμε το Δεν θα δω τον κόσμο ξανά του Αχμέτ Αλτάν

Ήθελα να δω πώς είναι ο εγκλεισμός, όπως εμείς, κι έτσι βρήκα το βιβλίο που αναλογικά μιλάει για φυλακή και συγκεκριμένα για τη φυλάκιση στην Τουρκία του Ερντογάν, μετά το πραξικόπημα του 2016. Είναι η ψυχολογία του κρατούμενου όμοια με τη δική μας;

>Ο Αχμέτ Αλτάν γεννήθηκε στην Άγκυρα το 1950. Θεωρείται ένας από τους πιο σπουδαίους συγγραφείς και δημοσιογράφους της Τουρκίας. Αποφοίτησε από τη Σχολή Οικονομικών του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης. Ξεκίνησε τη δημοσιογραφική του καριέρα πολύ νέος ως ρεπόρτερ και αργότερα διετέλεσε διευθυντής εφημερίδας. Το 1990 διέκοψε την αρθρογραφία και ασχολήθηκε με την παραγωγή τηλεοπτικών προγραμμάτων. Το 1995 καταδικάστηκε για το συγγραφικό του έργο σε ποινή φυλάκισης δεκαοκτώ μηνών.
Το πρώτο του μυθιστόρημα "Τέσσερις εποχές φθινόπωρο" εκδόθηκε το 1982. Με το επόμενο βιβλίο του, "Ίχνη στο νερό", που κυκλοφόρησε το 1985, κατηγορήθηκε ότι προσέβαλε τη δημόσια αιδώ και με δικαστική απόφαση αποσύρθηκε από την κυκλοφορία. Το 1991 εκδόθηκε το τρίτο του μυθιστόρημα με τίτλο "Ιστορία της μοναξιάς" και ακολούθησαν τα "Επικίνδυνα παραμύθια" (1996), που έκανε ρεκόρ πωλήσεων, και "Του έρωτα και της αμαρτίας" (1998), που έκανε 33 εκδόσεις τον πρώτο χρόνο. Έγραψε επίσης τα δοκίμια: "Τραγούδια του μεσονυχτίου" και "Πρωινά πουλιά στο λυκόφως". Είναι συγγραφέας επτά δοκιμίων και δέκα μυθιστορημάτων.
Τον Ιούλιο του 2016 συνελήφθη κατά τις εκκαθαρίσεις στον τουρκικό Τύπο, μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα. Τον Φεβρουάριο του 2018 ο Altan και ο αδελφός του καταδικάστηκαν σε ισόβια και θα έπρεπε να μένουν κλεισμένοι στο κελί 23 ώρες ημερησίως. Πενήντα ένας Νομπελίστες, μεταξύ των οποίων πολλοί συγγραφείς, έστειλαν ανοιχτή επιστολή προς τον Ερντογάν, ζητώντας του να απελευθερώσει τον Altan.

Ο Ahmet Altan είναι γνωστός δημοσιογράφος και συγγραφέας της Τουρκίας. Έχει γράψει πολλά βιβλία, άσκησε το επάγγελμα του δημοσιογράφου και μάλιστα ήταν αρχισυντάκτης σε μια εφημερίδα. Προφανώς, επειδή ήταν αντικαθεστωτικός, η κυβέρνηση Ερντογάν τον θεώρησε συνυπεύθυνο, ηθικό ίσως αυτουργό, για το πραξικόπημα και βρήκε ευκαιρία να τον διώξει, συλλαμβάνοντάς τον.

Το βιβλίο δεν αφορά παρά έμμεσα την αδικία που υπέστη, καθώς συνελήφθηκε και φυλακίστηκε χωρίς πραγματικό λόγο. Αυτό λέγεται κι ακούγεται, αλλά γρήγορα ο αναγνώστης συναντά τη σκέψη (φιλοσοφική και υπαρξιακή) του συγγραφέα για τη συνθήκη κάτω από την οποία βρίσκεται, τις άθλιες συνθήκες, όχι βασανιστήρια, την αναξιοπρέπεια της όλης κατάστασης, τη μοναξιά, τον παγωμένο χρόνο (tempus absolutο, όπως τον λέει), το κενό που βιώνει, τον Θεό και τον θάνατο. Ταυτόχρονα, η επαναλαμβανόμενη ζωή στη φυλακή υποβάλλει ένα είδος αυτογνωσίας αλλά και διαλλακτικότητας με τους συγκρατούμενούς του.

Ο μονόλογός του είναι ένα είδος μνήμης (αλλά και λήθης όσων τον καταπιέζουν) που ανάγεται σε αποτίμηση όσων στην υπόλοιπη “ομαλή” ζωή τα αγνοούμε, μάλλον εμείς, γιατί οι συγγραφείς τα ζυγίζουν και τότε.Είναι γεμάτος με παραθέματα, από μνήμης, καθώς ως συγγραφέας ο Altan είναι ένα ζωντανό διακείμενο με λόγια και σκέψεις άλλων.

Όλα αυτά, η στοχαστική διάθεση, το κλίμα συνδιαλλαγής και όχι όξυνσης, το ύφος που έχει πιο πολύ φιλοσοφικό τόνο κι όχι καταγγελτικό, η απλή φρασεολογία δεν ξεσηκώνουν τον αναγνώστη, ούτε για το άδικο της ποινής ούτε για τη θλίψη-κατάθλιψη του κρατουμένου. Έτσι, δεν συν-αισθανόμαστε τον πόνο και την αγανάκτηση, ούτε τη βαθιά μονοτονία του κελιού, αλλά περισσότερο το διανοητικό διαμέτρημα ενός σκεπτόμενου ανθρώπου… ώσπου καταδικάζεται σε ισόβια και τότε συνειδητοποιεί ο ίδιος αλλά κι εμείς ότι άλλο η θεωρία κι άλλο η πράξη, άλλο η ψυχική προετοιμασία για το κακό κι άλλο η πραγματική βίωσή του.

Και ως κερασάκι στην τούρτα όλα όσα ζει ο Altan τα βλέπει ως συγγραφέας, τόσο ως τροφή για τη γραφή του, ακόμα κι αν εκμηδενίζεται ως άτομο, όσο και ως διακειμενικές αναφορές μέσα από τα μάτια άλλων συγγραφέων. Έτσι, αναδεικνύει το γράψιμο ως θεραπεία για όλα τα δεινά της φυλακής, καθώς μ’ αυτό απ’ τη μια μπορεί να στοχαστεί πάνω σ’ αυτά και μέχρι ενός σημείου να τα εκλογικεύσει κι απ’ την άλλη να ταξιδέψει εκτός των τοίχων της και να βρεθεί εδώ κι εκεί, μέσα κι έξω, εδώ και αλλού.

Πάπισσα Ιωάννα