Με αφορμή τα 70s στη Μαυρομιχάλη

της Ιωάννας Γκομούζα

Γιατί στα τέλη του 2016 μια ομάδα νέων δημιουργών και ερευνητών στρέφει το βλέμμα της σχεδόν μισόν αιώνα πριν, σε καλλιτέχνες και στα γεγονότα που έθρεψαν τη δράση τους; Τι έγινε από τότε μέχρι σήμερα; Και ποια η σχέση της σύγχρονης παραγωγής με τις προηγούμενες γενιές;

Στις 9-11/12 και στις 16-17/12, το 3 137, η καλλιτεχνική φωλιά που δημιούργησαν η Πάκυ Βλασοπούλου, η Χρυσάνθη Κουμιανάκη και ο Κοσμάς Νικολάου «πυροδοτεί» ένα ιντριγκαδόρικο αφιέρωμα στη Μαυρομιχάλη με έργα από καταξιωμένους και νεότερους δημιουργούς, νέες παραγωγές και περφόρμανς, με προβολές που θα μας βάλουν στις εκθέσεις της θρυλικής αίθουσας τέχνης «Δεσμός», συζητήσεις για το ρόλο του μουσείου αλλά και κουβέντες της… ταβέρνας!

Τελικά, «Μετά την έκρηξη ακούς ακόμα το φως»; Να τι μας είπε η δραστήρια τριάδα για το ομότιτλο πρότζεκτ στο οποίο συμμετέχουν μεταξύ άλλων οι Διοχάντη, Κύριλλος Σαρρής, Βασίλης Βαφέας, Ρένα και Νίκη Παπασπύρου, Θοδωρής Προδρομίδης, Γιώργος Σαπουντζής, Σταμάτης Σχιζάκης, Δάφνη Βιτάλη, Ελπίδα Καραμπά, Χριστόφορος Μαρίνος κ.ά. Στο αφιέρωμα συνεργάστηκαν ως επιστημονική συνεργάτις η Κλέα Χαρίτου και στην έρευνα και τον συντονισμό της συζήτησης «Υποθέσεις» η Μάρη Σπανουδάκη.

Μια σειρά συναντήσεων με αφετηρία τη δεκαετία του ’70 λίγο πριν κλείσει το ταραγμένο 2016. Γιατί κοιτάτε πίσω στη συγκεκριμένη εποχή και σε τι παραπέμπει ο τίτλος της έκθεσης;
Γιατί, όπως λέει και ο τίτλος της έκθεσης, «Μετά την έκρηξη ακούς ακόμα το φως». Ο τίτλος αποδίδει την αρχική μας αίσθηση για την τέχνη του 1970. Πιστεύαμε κάπως αυθαίρετα, όπως αυθαίρετα κινηθήκαμε από την αρχή μέχρι τώρα στην προσέγγιση μας, πως τότε υπήρχε μια ενδιαφέρουσα πύκνωση στις ιδέες, στην κοινωνία και στην τέχνη. Έτσι πέρα από την έκρηξη ακόμα και σήμερα ο τρόπος που την παρατηρούμε είναι ιδιαίτερος και ιδιοσυγκρασιακός, σαν να ακούς το φως! Σίγουρα όμως υπάρχει μια νύξη στη χρήση την ύλης πέρα από τις τυπικές του ιδιότητες αλλά και στη δημιουργία ήχου πέρα από τη μελωδία.



Τι θα δούμε στο πλαίσιο του αφιερώματος;
Στο πρώτο τριήμερο (9-11/12) θα υπάρχει μια έκθεση με έργα από τον Θόδωρο, τη Ρένα Παπασπύρου, τον Γιάννη Μπουτέα, τον Βαλέριο Καλούτση, τη Ναυσικά Πάστρα και μια νέα παραγωγή από τον Άρη και Θοδωρή Προδρομίδη. Την εναρκτήρια βραδιά θα γίνει ένα δείπνο στη ταβέρνα «Η Λεύκα» με τους καλεσμένους και το κοινό, που μπορεί να κλείσει θέση, για να φάμε και να γιορτάσουμε όλοι μαζί. Στη συνέχεια, το Σαββατοκύριακο θα γίνουν προβολές με υλικό από τις εκθέσεις της αίθουσας τέχνης «Δεσμός» από τον Σταμάτη Σχιζάκη, το «Κοσμικό Ανατομείο» του Βασίλη Βαφέα στο οποίο πρωταγωνιστεί ο Γρηγόρης Σεμιτέκολο και συζητήσεις και παρουσιάσεις με την Κλέα Χαρίτου και τον Εμμανουήλ Μαυρομμάτη.

Στο δεύτερο μέρος (16-17/12) θα μας μιλήσει ο Χριστόφορος Μαρίνος για τον Βαλέριο Καλούτση, η Χάρις Κανελλοπούλου θα συζητήσει με τη Διοχάντη, η Τίνα Πανδή, ο Κύριλλος Σαρρής και η Νίκη Παπασπύρου για το περιοδικό «Σήμα», του οποίου θα έχουμε όλη τη συλλογή των τευχών στο χώρο από τη Λένα Βερναδάκη. Στις 17/12 θα πραγματοποιηθεί μια σκηνοθετημένη συζήτηση - στρογγυλή τράπεζα για το ρόλο, τη λειτουργία και το θεσμό του μουσείου με αφορμή το έργο του Θόδωρου «Υποθέσεις για Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης». Το βράδυ θα κλείσουμε με την παρουσίαση της δεύτερης νέας παραγωγής που γίνεται ειδικά για το πρότζεκτ: είναι μια παρουσίαση περφόρμανς του Γιώργου Σαπουντζή με αφορμή το έργο του Στάθη Λογοθετη.

Ποιες κατά τη γνώμη σας οι προσωπικότητες και τα ερωτήματα που κυριάρχησαν τη δεκαετία του ’70;
Η έρευνα μας δεν είναι προσανατολισμένη προς μια ιστορική επιστημονική κατεύθυνση τεκμηρίωσης, έτσι και εμείς δεν μπορούμε να απαντήσουμε και να καταλήξουμε στα ερωτήματα αυτά. Κάθε επίσκεψη σε ένα αρχείο, ένα εργαστήριο, ένα σπίτι, κάθε φωτογραφία ή συζήτηση αναδεικνύεται και φωτίζει μια άλλη πτυχή και προσωπικότητα. Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι πως πολλοί μιλούν για ανθρώπους με μεγάλη επιρροή και παρουσία τότε και το έργο τους είναι άγνωστο ή χαμένο. Από τον ένα πήγαμε στον άλλο.

Αυτό που νιώθουμε είναι πως υπάρχει μια έντονη συζήτηση γύρω από την τέχνη, τη σχέση με τη αγορά, την πρόσληψη και κοινωνική αποδοχή του έργου τέχνης. Η πολιτική και η αφύπνιση καθώς και η θεσμική κριτική δεσπόζουν. Το γυναικείο σώμα και η περφόρμανς είναι άλλοι πυρήνες καθώς και οι νέες τεχνολογίες και η σχέση της τέχνης με τις επιστημονικές εξελίξεις. Ερωτήματα ιδέες και θέματα που ακόμα και σήμερα συνεχίζουν να μας απασχολούν.

Τι θεωρείτε ως σημαντικότερη παρακαταθήκη αυτής της εικαστικής γενιάς;
Ανιχνεύουμε ακόμα την εποχή και το κλίμα της. Υπάρχει μια γοητεία και ένα άνοιγμα της τέχνης σε νέες περιοχές για πρώτη φορά. Νιώθουμε πως αυτοί οι καλλιτέχνες συνάντησαν τους προβληματισμούς και τις προκλήσεις της εποχής τους και τότε παρουσιάστηκαν πολλές ιδέες και προοπτικές ανεξαρτήτως από το πως αναπτύχθηκαν αργότερα. Υπάρχει μια μυθική διάσταση που όσο δεν διαδίδεται το έργο τους και δεν υπάρχει μια θεσμική επίσημη αφήγηση για την τέχνη της εποχής, δεν μπορούμε παρά να μιλάμε για μια αίσθηση του τι μπορεί να έχει αφήσει πίσω της. Ταυτόχρονα πάρα πολλά έργα και τεκμήρια εκτός από μη προσβάσιμα βρίσκονται σε κίνδυνο και μπορεί να χαθούν.



Διακρίνετε συγγένειες στις αναζητήσεις και τους προβληματισμούς εκείνης της εποχής με τη σημερινή και, αν ναι, ποιες και στο έργο ποιων δημιουργών τις εντοπίζετε;
Ίσως υπάρχει κάτι κοινό στην έννοια της συλλογικότητας, στη διαφορετική χρήση νέων τεχνολογιών και στην αντιμετώπιση του χώρου και των γλυπτικών χειρονομιών. Δεν νομίζουμε ότι γίνεται από την θέση μας ως καλλιτέχνες και σίγουρα όχι μέσα από την προσέγγιση μας να εντοπίσουμε αυτές τις συγγένειες εύστοχα. Σίγουρα όμως έχουμε μια αίσθηση ότι κάτι είναι επείγον και τότε και τώρα.

Τι έγινε από τότε μέχρι σήμερα; Πού βρίσκεται η ελληνική εικαστική σκηνή σήμερα και πού βλέπετε να στρέφει το ενδιαφέρον της;
Ίσως σήμερα να φαίνονται ξανά κάποιοι νέοι προβληματισμοί, διαφορετικοί από του παρελθόντος αλλά και φαίνονται και κάποιες ομοιότητες. Μάλλον βρισκόμαστε σε ένα σημείο καμπής και αυτό μας οδηγεί στο να θέλουμε να κατανοήσουμε το παρελθόν καλύτερα.

Πώς διαβάζεται η προγενέστερη τέχνη με αφορμή σημερινά ερεθίσματα;
Διαβάζεται με αφορμή τον θαυμασμό και το ξάφνιασμα για το πόσο επίκαιρα, πόσο κοντά και πόσο άγνωστα μας είναι πράγματα που δεν είναι μακριά μας.

Το πρότζεκτ αναμένεται να συνεχιστεί και το επόμενο διάστημα. Με ποιο τρόπο; Σκοπεύετε να κοιτάξετε με αντίστοιχα αφιερώματα και άλλες δεκαετίες;
Συνεχίζουμε και τους επόμενους μήνες, με διαφορετικούς τρόπους. Ετοιμάζουμε ένα λεύκωμα από όλες τις συναντήσεις και το υλικό που έχουμε συλλέξει μέχρι τώρα, σύντομα σημειώματα και περιγραφές από τους συνεργάτες μας και μια καταγραφή των τωρινών εκδηλώσεων. Επίσης θα γίνουν ακόμα δύο αναθέσεις για νέα έργα, όπως με τον Θοδωρή Προδρομίδη και τον Γιώργο Σαπουντζή. Μετά από αυτά, την άνοιξη θα σας καλέσουμε ξανά σε μια παρουσίαση για να γιορτάσουμε μαζί.

Τελικά, τι είναι για σας τα 70s;
Η επιθυμία για αλλαγή, η πολιτική τόλμη αλλά ίσως και η αποτυχία που ήρθε αργότερα.