The Search: Φως από νέον στην έκθεση Αντωνάκου στην Ελευσίνα

τoυ Γιάννη Ασδραχά

«Επισκέφτηκα το Παλαιό Ελαιουργείο Ελευσίνας. Εντυπωσιάστηκα από το μέρος. Η αρχιτεκτονική, ο χώρος, η γεωμετρία, η μεγάλη του ενέργεια συνεπήραν το μυαλό και το συναίσθημά μου. Άρχισα αμέσως να σχεδιάζω τις ιδέες μου στο χαρτί στην Ελλάδα και την Νέα Υόρκη». Ξεκάθαρα αφοπλιστικός ο Στηβ Αντωνάκος. Οι παρατηρήσεις του μοιάζει σαν να προέρχονται από χειρόγραφες γραμμές σε ένα προσωπικό ημερολόγιο.

Αναφέρονται όμως σε μία συνάντηση με έναν αλλοτινό βιομηχανικό χώρο που εδώ και χρόνια έγινε ένα εργαστήριο εικαστικής δημιουργίας, δοκιμασίας και τριβής. Από το 2000, για την ακρίβεια, όταν το φεστιβάλ «Αισχύλεια» της Ελευσίνας αποφάσισε να ανανεωθεί, ύστερα από 26 χρόνια στιβαρής παρουσίας στον πολιτισμό της περιφέρειας. Διέθεσε στην καλλιτεχνική έκφραση χωρίς περιορισμούς τον χώρο του παλιού Ελαιουργείου και το σαπωνοποιείο «Βότρυς». Το κτίσμα, μνημείο της βιομηχανικής αρχιτεκτονικής του 19ου αιώνα, αξιοποιήθηκε αμέσως με μεγάλες εκθέσεις από αναγνωρισμένους Έλληνες εικαστικούς.

Εκεί πέρσι ο Γιάννης Κουνέλης έδεσε πέτρες σε χοντρά σκοινιά, με αφορμή τον πολυεθνικό «Προμηθέα» του Θόδωρου Τερζόπουλου, σε ένα έργο του ταξίδεψε στην συνέχεια στον κόσμο. Το 2010 με τον χώρο συνδιαλέχτηκε η Διοχάντη που φέτος εκπροσώπησε την Ελλάδα στη Μπιενάλε της Βενετίας. Εκεί η Καλλιόπη Λαιμού έδεσε τα εντυπωσιακά απομεινάρια από τις βάρκες που ταξίδεψαν λαθραία με φορτίο ανθρώπινες ψυχές. Εκθεσεις που στο συνολό τους δημιουργούν μία βαρύτιμη προίκα για την πόλη, η οποία επαναδιαπραγματεύεται αυτό το διάστημα την ταυτότητά της έχοντας δύο σταθερές αναφορές από την ιστορία της: το μυστικιστικό αρχαίο της παρελθόν και την «αναβίωσή» της, στα τέλη του 19ου αιώνα, ως βιομηχανικό κέντρο.

Η έκθεση The Search
Ο Αττικός Δήμος διαχειρίζεται δημιουργικά αυτή την αταίριαστη κληρονομία και την ενώνει με συνεκτικό ιστό την τέχνη. Αποκτώντας εν τέλει μία διάσταση που δεν ξεπερνά το στενό κλοιό της Ελευσίνας. Ο Στήβεν Αντωνάκος, ο φετινός «διαχειριστής» του παλαιού Ελαιουργείου αφηγείται με την παρόρμηση ενός αιώνιου έφηβου, παρά τα 85 του χρόνια, την συνάντηση του με τον τόπο. «Ανακάλυψα καινούργια πράγματα για τον εαυτό μου», εξομολογείται, ενώ διαπιστώνει πως η ιδιαιτερότητα του χώρου επιβάλει την διαφορετική «διαχείριση» ενός από τα κυριάρχα υλικά στην εικαστική απόδοση του έργου του: του νέον.

«Μετά από πολλά χρόνια θα χρησιμοποιήσω το νέον γυμνό και με διάφορους τρόπους», εξηγεί για τη δουλειά του που βάπτισε “The Search”. Πηγή των συλλήψεών του, όλης της εργασίας του, όπως φανερώνει, είναι το ότι πιστεύει στο «βαθύ και φυσικό δεσμό μεταξύ γεωμετρίας και χώρου. Αυτή η σύνδεση είναι και ελπίδα ότι η τέχνη θα αγγίξει την εσωτερικότητα του ανθρώπου», αισιοδοξεί.

Λίγα λόγια για τον Στηβ Αντωνάκο
Ο Στήβεν Αντωνάκος γεννήθηκε στον Αγιο Νικόλαο, στο Γύθειο Λακωνίας, το 1926. Σε ηλικία τεσσάρων χρονών μετανάστευσε με την οικογένεια του στις Ηνωμένες Πολιτείες περνώντας τη δοκιμασία του Ellis Island. Η οικογένεια Αντωνάκου εγκαταστάθηκε στη Νέα Υόρκη, ενώ ο μικρός Στίβεν κράτησε μία κυρίως ανάμνηση από την Ελλάδα των παιδικών του χρόνων, που πάντως επηρέασε το μετέπειτα έργο του: το ολόλευκο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου.

Ασχολήθηκε από νωρίς με τη ζωγραφική, θέτοντας διαρκή ερωτήματα μέσω της χρήσης ευτελών υλικών για τη σύνδεση του χρώματος με τον χώρο και το φως. Τη χρήση του νέον, που είναι ένα μέρος της ταυτότητάς του, την «ανακάλυψε» στα τέλη της δεκαετίας του 1950. Εποχή που επεδίωκε την έντονη απόδοση του χρώματος. Βρήκε το κατάλληλό υλικό-αγωγό στις πινακίδες νέον που συνάντησε στο Midtown, στην καρδιά του Μανχάταν.

Στην πολυδεκαετή του παρουσία ο Στήβεν Αντωνάκος έχει παρουσιάσει το έργο του σε περισσότερες από 100 ατομικές εκθέσεις, ενώ έχει συμμετάσχει και σε 250 ομαδικές. Σημαντική είναι η παρουσία του σε δημόσιους χώρους με έργα που βρίσκονται σε 50 σημεία στις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ευρώπη και την Ιαπωνία, στο Fort Art Museum (1974), στο Hampshire College (1978), στο Musee d' Art Moderne (Παρίσι 1983). Στην Αθήνα με το έργο του έρχονται καθημερινά σε επαφή οι επιβάτες του Σταθμού στο Μετρό Αμπελοκήπων.

«Ο καθένας μας ζει μόνο μία φορά. Και είναι σημαντικό να πιστεύεις στον εαυτό σου, να αφοσιωθείς στο έργο, το έργο που μόνο εσύ μπορείς να κάνεις και όπως λέει ο Καβάφης 'κάν’το όπως μπορείς καλύτερα' », σημειώνει ο καλλιτέχνης με αφορμή την δουλειά που θα παρουσιάσει στο Ελαιουργείο της Ελευσίνας. Βασική αρχή του στη ζωή και στην τέχνη του είναι «να βρω τα απλούστατα μέσα για να μιλήσω για τα πιο πολύτιμα πράγματα».

Όσον αφορά το έργο του, ελπίζει «στους δύσκολους καιρούς που περνάμε αλλά και στις καλές εποχές να υπενθυμίσει στον άνθρωπο τις μεγάλες του δυνατότητες. Την ενέργεια που ενυπάρχει και κινητοποιεί τον καθένα από εμάς».

Για το έργο του Ελαιουργείου, πάντως, ξεκαθαρίζει: «Δεν θέλω να το δει κανείς μέχρι την ημέρα των εγκαινίων στις 2 Σεπτεμβρίου. Ούτε μία φωτογραφία. Όταν όμως θα ανοίξει η έκθεση ελπίζω οι επισκέπτες του να κάνουν τις δικές τους ανακαλύψεις».

INFO
Πού: Παλαιό Ελαιουργείο της Ελευσίνας
Τι: «The Search» - Έκθεση του Στήβεν Αντωνάκου
Πότε: Εγκαίνια 2 Σεπτεμβρίου.

*Όλες οι φωτογραφίες στο Photo Gallery προέρχονται από το αρχείο του καλλιτέχνη. Με την ευγενική μεσολάβηση των Kalfayan Galleries, Αθήνα – Θεσσαλονίκη.