Γιατί δεν μπορούμε να σταματήσουμε να διαβάζουμε άσχημα νέα;

Με τα social να κυριαρχούν σε κάθε στιγμή της καθημερινότητάς μας πλέον, είναι δύσκολο να αποφύγεις τα αρνητικά νέα. Κρίσεις, καταστροφές, σκάνδαλα, πολιτικές εντάσεις... όλα τα άσχημα και τα μίζερα, μοιάζουν να γεμίζουν τα feeds μας καθημερινά.

Κι αν έχεις πιάσει τον εαυτό σου να μην μπορεί να σταματήσει το doomscrolling, – δηλαδή τη συνήθεια του ασταμάτητου σκρολαρίσματος αρνητικών ειδήσεων – μην ανησυχείς: δεν είσαι μόνος, ούτε φταις εσύ. Ο εγκέφαλός σου είναι φτιαγμένος έτσι. 

Ο ρόλος της αμυγδαλής: Η εγκεφαλική έλξη προς το αρνητικό

Η τάση μας να εστιάζουμε στα άσχημα νέα δεν είναι τυχαία – είναι εξελικτική. Η αμυγδαλή, το μέρος του εγκεφάλου που επεξεργάζεται τον φόβο και ανιχνεύει απειλές, παίζει καθοριστικό ρόλο. Όπως εξηγούν οι Rozin & Royzman (2001), οι πρόγονοί μας ήταν σε διαρκή επαγρύπνηση για κινδύνους και έτσι είχαν περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσουν. Αυτή η «αρνητική προκατάληψη» (negativity bias) εξακολουθεί να υπάρχει, καθιστώντας τις αρνητικές ειδήσεις πιο ελκυστικές.

Έρευνες δείχνουν ότι όταν εκτιθέμεθα σε κακές ειδήσεις, η αμυγδαλή ενεργοποιεί κυκλώματα του φόβου και αυξάνει την επαγρύπνηση (Ohman et al., 2001). Τα Μέσα Ενημέρωσης το γνωρίζουν καλά αυτό — και γι' αυτό συχνά δίνουν έμφαση σε κρίσεις και σκάνδαλα. Όσο περισσότερο καταναλώνουμε τέτοιο περιεχόμενο, τόσο περισσότερο ενισχύουμε την αίσθηση ότι ο κόσμος είναι πιο επικίνδυνος απ’ όσο πραγματικά είναι (Baumeister et al., 2001).

Η αποχαύνωση από την υπερφόρτωση πληροφορίας

Πέρα από την έμφυτη κλίση μας στο αρνητικό, ο όγκος των ειδήσεων που δεχόμαστε καθημερινά δημιουργεί ένα φαινόμενο υπερφόρτωσης πληροφορίας. Η συνεχής ροή αρνητικών ειδήσεων μπορεί είτε να μας μουδιάσει είτε να μας κατακλύσει με άγχος, οδηγώντας σε κόπωση, στρες και αίσθημα αδυναμίας (Chaffin, 2021).

Το γνωστό πλέον doomscrolling , συνδέεται με αυξημένο άγχος και καταθλιπτικά συμπτώματα (Holman et al., 2020). Όσο περισσότερο εκτιθέμεθα σε αρνητικά γεγονότα, τόσο πιο δύσκολο γίνεται να τα βάλουμε σε πλαίσιο, δημιουργώντας μια διαστρεβλωμένη αντίληψη της πραγματικότητας.

Πώς να διαχειριστείς την κατανάλωση ειδήσεων χωρίς να σε καταβάλει

Ευτυχώς, υπάρχουν τρόποι να μείνουμε ενημερωμένοι χωρίς να νιώθουμε διαρκώς πιεσμένοι ή ανήμποροι.

Βάλε χρονικά όρια στην ενημέρωση

Όπως περιορίζουμε το junk food για την υγεία μας, έτσι και η υπερβολική έκθεση σε αρνητικά νέα αυξάνει τα επίπεδα κορτιζόλης και άγχους (Thompson et al., 2017). Δοκίμασε να διαβάζεις ειδήσεις συγκεκριμένες ώρες της ημέρας.

Διάβασε από διαφορετικές πηγές

Το echo chamber effect  (δηλαδή η τάση των ατόμων να αναζητούν, να ερμηνεύουν και απομνημονεύουν πληροφορίες με τρόπο που επιβεβαιώνει προϋπάρχουσες πεποιθήσεις και προσδοκίες) είναι παγίδα: βλέπεις μόνο όσα ενισχύουν τις ήδη υπάρχουσες πεποιθήσεις σου. Έρευνες δείχνουν ότι η έκθεση σε ποικιλία απόψεων μειώνει την πόλωση και ενισχύει την κριτική σκέψη (Stroud, 2011).

Κατανάλωσε ενεργητικά, όχι παθητικά

Αντί να σκρολάρεις μηχανικά, αναρωτήσου: «Τι μαθαίνω από αυτό; Μπορώ να το αξιοποιήσω;» Η ενεργητική κατανάλωση πληροφοριών μειώνει το άγχος και ενισχύει την αίσθηση ελέγχου (Pew Research Center, 2020).

Προτίμησε δημοσιογραφία με «θετικό» πρόσημο

Η λύση δεν είναι να αγνοούμε τα προβλήματα, αλλά να δίνουμε χώρο σε ρεπορτάζ που αναδεικνύουν και τις λύσεις. Έρευνες δείχνουν ότι αυτό μειώνει την αίσθηση αδυναμίας και ενισχύει την αισιοδοξία (McIntyre, 2019).

Κάνε ψηφιακά διαλείμματα

Ακόμη και μικρά digital detoxes βελτιώνουν τη διάθεση και μειώνουν το στρες (Kushlev et al., 2019). Ένα Σαββατοκύριακο μακριά από ειδήσεις ή μερικές ώρες καθημερινά χωρίς ειδοποιήσεις αρκούν για να καθαρίσει το μυαλό.

Ακόμα καλύτερα, μια εβδομάδα αποχή από τα social media είναι το ιδανικό – δες εδώ. 

Το κλειδί: Ενημερωμένοι, αλλά όχι εγκλωβισμένοι

Ο κόσμος δεν θα σταματήσει να μας βομβαρδίζει με άσχημα νέα. Όμως, κατανοώντας πώς και γιατί μας επηρεάζουν, μπορούμε να πάρουμε πίσω τον έλεγχο της προσοχής μας. Όπως σημειώνει και το site Numb:, «η πληροφορία πρέπει να μας εξυπηρετεί — όχι να μας ελέγχει».

Επιλέγοντας πώς και από πού ενημερωνόμαστε, προστατεύουμε τη δική μας ψυχική και συναισθηματική ευεξία.

Με πληροφορίες από Psychology Today