Είναι το πόσο γρήγορα διαβάζεται ένα βιβλίο ενδεικτικό του πόσο καλό είναι;

«Εξαρτάται» είναι η σύντομη απάντηση στην ερώτηση του τίτλου μας. Πρώτα απ’ όλα, επειδή και το τι εννοούμε «καλό βιβλίο» είναι μια έννοια σχετική: Μιλάμε για ένα βιβλίο που θα σε διασκεδάσει; Για ένα που θα σε εξελίξει σαν αναγνώστη; Για εκείνο που θα διαβάσεις χαλαρώνοντας στην παραλία ή χουχουλιάζοντας στον καναπέ μετά από λουκούλλειο εορταστικό βλέμμα; Ή για εκείνο που θα βάλεις την ανάγνωσή του στο βιογραφικό σου (εμένα που με βλέπεις, έχω τελειώσει τον Οδυσσέα του Τζόις);

Όλα τα παραπάνω, καλά βιβλία είναι –απλά με διαφορετική έννοια, και για διαφορετικές στιγμές. Ο Οδυσσέας του Τζόις, όχι, δεν διαβάζεται γρήγορα, διαβάζεται αργά και βασανιστικά και με λυσσάρι ανοιγμένο από δίπλα αν θέλεις να καταλαβαίνεις τι διαβάζεις. Αμφισβητεί κανείς γι’ αυτό την αξία του; Ούτε κατά διάνοια. Μάλλον το αντίθετο: Θεωρείται κατά κοινή ομολογία, αν όχι το κορυφαίο, σίγουρα ένα από τα κορυφαία έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας όλων των εποχών.

Τούτου λεχθέντος, δεν είναι όλα τα πράγματα για όλες τις ώρες. Δεν διαβάζουμε μόνο για να γίνουμε σοφότεροι. Διαβάζουμε και για να χαλαρώσουμε, να ξεχαστούμε, να διασκεδάσουμε, να γελάσουμε ενίοτε, να βγούμε από μια πραγματικότητα και να μπούμε σε μια άλλη, να ακολουθήσουμε μια ιστορία –αυτό κάνουμε οι άνθρωποι από τότε που πρωτο-υπήρξαμε, φτιάχνουμε ιστορίες και τις λέμε ο ένας στον άλλο. Για τέτοιες ωραίες, ανάλαφρες, διασκεδαστικές στιγμές χρειαζόμαστε και τα ευκολοδιάβαστα βιβλία.

Χρήσιμα είναι τέτοιου είδους βιβλία και για τους νέους αναγνώστες, για όσους δεν πολυδιαβάζουν βιβλία –γιατί, κακά τα ψέματα, αν ξεκινήσεις το αναγνωστικό ταξίδι σου με Τόμας Πίντσον θα μισήσεις το διάβασμα για πάντα, ως κάτι δύσκολο που αντί να σε κάνει να περνάς ωραία σε κάνει να νιώθεις βλάκας. Πρέπει πρώτα να διαβάσεις κάτι που δεν θα σε παιδέψει, για να αρχίσεις σιγά σιγά να ανεβαίνεις σκαλοπάτια προς την αναγνωστική ολοκλήρωση. Αν θέλεις να φτάσεις και στον Πίντσον, θα φτάσεις και στον Πίντσον. Απλά θα πάρει λίγο καιρό.

Για να επιστρέψουμε, όμως, στο αρχικό μας ερώτημα, έχουμε και ένα ακόμα «εξαρτάται»: Δεν είναι όλα τα βιβλία που ρέουν ίδια μεταξύ τους. Εύκολα διαβάζεται και ο Τομ Ρόμπινς, εύκολα διαβάζονται και τα βιβλία του σωρού που έχουν τίτλους όπως Το Μαργαριταρένιο Περιδέραιο και πωλούνται στα τρία το ένα δώρο σε σταθμούς ανεφοδιασμού στις εθνικές οδούς. Στην πρώτη περίπτωση, θα διασκεδάσεις διαβάζοντας λογοτεχνία, στην δεύτερη θα έχεις διαρκώς την αίσθηση ότι διορθώνεις έκθεση της ανιψούλας σου, που πάει δημοτικό.

Και για να το πούμε με λιγότερα λόγια, πότε ένα βιβλίο, παρόλο που διαβάζεται εύκολα, δεν είναι καλό; Όταν, τη στιγμή που το κλείνεις, θυμάσαι κάμποσα για την ιστορία αλλά τίποτα για τον τρόπο γραφής. Και ένα μήνα μετά, δεν θυμάσαι πολλά, ούτε για την ιστορία.