Ξέρεις πού πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Κωστής Παλαμάς; Σε ποιο σπίτι συναντιούνταν ο Σεφέρης με τον Χατζιδάκι; Ακολούθησέ μας, σε μια βόλτα στην λεωφόρο Αμαλίας.
γράφει:
Τα έχεις προσπεράσει χιλιάδες φορές, στο δρόμο για τη δουλειά, για τη βόλτα, για το ραντεβού, για το μπαρ. Αν δεν είσαι άνθρωπος που του κάνει κλικ η αρχιτεκτονική, πιθανότατα χωρίς να τους ρίξεις δεύτερη ματιά. Την επόμενη φορά που θα διασχίσεις την λεωφόρο Αμαλίας καθοδόν για το Σύνταγμα, όμως, θέλουμε να θυμηθείς τα σκάνδαλα ενός Ρώσου πρέσβη, τα φλερτ της γενιάς του ’30, και την κηδεία του Παλαμά να γίνεται η μεγαλύτερη διαδήλωση ενάντια στη γερμανική Κατοχή που είχε δει ως τότε η Αθήνα. Και μετά έλα να μας πεις ότι η Ιστορία είναι μια βαρετή αλληλουχία ημερομηνιών και πολέμων που δεν μας αφορούν.
Οικία Κωστή Παλαμά
Αμαλίας και Περιάνδρου 5
Το 1935, ο Κωστής Παλαμάς μετακομίζει με τη σύζυγό του Μαρία και την κόρη τους Ναυσικά σε αυτό το διώροφο σπίτι του Μεσοπολέμου, φεύγοντας από την οδό Ασκληπιού 3. Τους έχουν κάνει έξωση. Στη γωνία της πλακιώτικης οδού Περιάνδρου με την Αμαλίας θα περάσει τα τελευταία χρόνια της ζωής του, στον δεύτερο όροφο αυτού του κτιρίου με την εσωτερική αυλή και την ξύλινη στέγη. Στις 28 Φεβρουαρίου του 1943, η πομπή που θα ξεκινήσει από την αυλή του σπιτιού για την κηδεία του θα γίνει αυθόρμητα η μεγαλύτερη αντιστασιακή διαδήλωση στην Αθήνα της γερμανικής κατοχής.
Το σπίτι, που έχει χαρακτηριστεί μνημείο από το 1999, ξεκίνησε μόλις πέρυσι να αποκαθίσταται από το Υπουργείο Πολιτισμού, με σκοπό να γίνει πολιτιστικό κέντρο. «Έπειτα από δεκαετίες εγκατάλειψης, σε συνέχεια της απόκτησης της ιδιοκτησίας του από το υπουργείο Πολιτισμού το 2023, η αποκατάσταση του κτηρίου έχει ως στόχο την ανάδειξη του μνημείου και την ένταξη στη ζωή της πόλης ως χώρος μελέτης και σπουδής της νεότερης ελληνικής» έχει δηλώσει χαρακτηριστικά η υπουργός πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη.
Οικία Κατακουζηνού
Αμαλίας 4
Δεν είναι άλλο ένα εμβληματικό νεοκλασικό, είναι μια συνηθισμένη πολυκατοικία, και τίποτα δεν σε προϊδεάζει για το μεγαλείο της αν δεν έχει πάρει κάπου το μάτι σου κανένα δημοσίευμα σαν αυτό που διαβάζεις τώρα. Κι όμως: Στον πέμπτο της όροφο διασώζεται μέχρι σήμερα ένα από τα δημοφιλέστερα φιλολογικά σαλόνια του Μεσοπολέμου. Το σπίτι του Άγγελου και της Λητώς Κατακουζηνού το είχε διακοσμήσει ο Γιάννης Τσαρούχης. Στο πιάνο τους έπαιξε για πρώτη φορά ο Μάνος Χατζιδάκις τον Μεγάλο Ερωτικό του, εδώ απήγγειλαν ποιήματά τους ο Γιώργος Σεφέρης και η Μυρτιώτισσα, εδώ πρωτοδιάβασε ο Ανδρέας Εμπειρίκος αποσπάσματα από τον Μέγα Ανατολικό σε ένα σοκαρισμένο κοινό –θέλουμε λίγο να σταματήσεις και να σκεφτείς τι έγινε μετά. Εδώ συναντιούνταν ο Άγγελος Τερζάκης, ο Ηλίας Βενέζης, ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, εδώ φιλοξενήθηκε ο Γουίλιαμ Φώκνερ όταν ήρθε στην Αθήνα, από εδώ πέρασαν ακόμα και ο Ρούντολφ Νουρέγιεφ και ο Σαρλ ντε Γκωλ.
«Διαμέρισμα των Κατακουζηνών στην οδό Όθωνος –ψηλά– δεν είναι σπίτι, είναι υπερωκεάνιο αγκυροβολημένο: Στόμια εγκλιματισμού, έπιπλα σινιέ, θέα όσο παίρνει. Όταν έχει παράτα βλέπουν ακόμη και την καβαλίνα που πέφτει από τ’ άλογο του διαδόχου μπροστά σ’ έναν υπουργό κτλ. Όλα αυτά είναι θαυμάσια, όμως η δυσαναλογία αυτής της πολυτέλειας με τον άλλο κόσμο –θα πει κανείς: παντού οι πλούσιοι έτσι –ίσως όμως στην Ελλάδα ή αλλού ο πλούτος είχε κάποιο πλαίσιο –δεν είχε αυτό το απίστευτα αφηρημένο» γράφει ο Γιώργος Σεφέρης στις Μέρες Ζ.
Σήμερα, η Οικία Κατακουζηνού ανοίγει για το κοινό σε ξεναγήσεις και εκδηλώσεις του Δήμου Αθηναίων όπως το Φεστιβάλ This is Athens και η Διεθνής Ημέρα Μουσείων, ενώ κατά καιρούς φιλοξενεί εκθέσεις και άλλες εκδηλώσεις. Μείνετε συντονισμένοι εδώ και στα social media.
Μέγαρο Κυριακούλη Μαυρομιχάλη
Αμαλίας 8 και Ξενοφώντος
Το πανέμορφο νεοκλασικό που στεγάζει σήμερα τα γραφεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα, το σχεδίασε το 1870 ο Θεόφιλος Χάνσεν. Τι σου λέει αυτό το όνομα, κάτι σπουδαίο αλλά τι να είναι, στάσου να βοηθήσουμε: Οι αδελφοί Χάνσεν, ο Θεόφιλος δηλαδή μαζί με τον Κρίστιαν, είναι οι αρχιτέκτονες της συγκλονιστικής Αθηναϊκής Τριλογίας στην Πανεπιστημίου. Το μέγαρο εδώ ανήκε αρχικά στον Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, εγγονό του ομώνυμου ήρωα της Επανάστασης, ο οποίος εγγονός έγινε και πρωθυπουργός της Ελλάδας για μια σύντομη θητεία το 1909-10. Το μέγαρό του, ωστόσο έγινε θρύλος και έμεινε στην Ιστορία για τα larger than life πάρτι του Ρώσου πρέσβη Σαβούρωφ.
Ο Σαβούρωφ, που έμεινε εδώ από το 1876 ως το 1879, οργάνωνε μυθικές χοροεσπερίδες η πολυτέλεια των οποίων ξεπερνούσε κάθε άλλη στην πόλη –«κύριε πρέσβη μας κακομαθαίνετε» έλεγε κατά τη γνωστή διαφήμιση η υψηλή κοινωνία της εποχής, και δεν αναφερόταν μόνο σε σοκολατάκια. Τα δε κουτσομπολιά της εποχής ήθελαν την διαβίωσή του Σαβούρωφ να κοστίζει όσο αυτή όλων των άλλων πρέσβεων στην Αθήνα μαζί. Ωστόσο, ο χλιδάτος πρέσβης χάρισε μεγάλο μέρος από τα υπάρχοντά του, στα οποία περιλαμβάνονταν τέσσερις άμαξες και πολλά άλογα και σκυλιά, στους Αθηναίους όταν έφυγε για να αναλάβει τη ρώσικη πρεσβεία στο Βερολίνο.
