Τα Τζουμέρκα (και) το καλοκαίρι είναι χάρμα οφθαλμών

Μακριά από την – ενίοτε κουραστική - τουριστική ανάπτυξη των γειτονικών Ζαγοροχωρίων, τα Τζουμέρκα είναι η ήρεμη δύναμη της Ηπείρου, ένα σύμπλεγμα χωριών όπου ο χρόνος κυλά αργά, η Φύση σκαρώνει κάδρα παραμυθιού σε κάθε στροφή, και το καλοκαίρι μοιάζει να έχει βρει το ορεινό του καταφύγιο.

Προορισμός παντός καιρού, προσφέρουν απλόχερα ισόποσες δόσεις ραστώνης αλλά και δράσης, ανταμείβοντας πλουσιοπάροχα τον επισκέπτη με εικόνες, γεύσεις και εμπειρίες που κρατάνε καιρό.

Αν λοιπόν βαρέθηκες τα νησιά, και αναζητάς κάτι εξίσου πληθωρικό να γεμίσει το καλοκαίρι σου, κράτα σημειώσεις, καθώς ξετυλίγουμε την γοητεία τους βήμα βήμα και χωριό χωριό.

Οι Καλαρρύτες και το ιδιαίτερο λαογραφικό τους Μουσείο

Ίσως το ομορφότερο χωριό της περιοχής, οι κρυμμένοι από τον κεντρικό δρόμο Καλαρρύτες φωλιάζουν στην καταπράσινη χαράδρα του ποταμού Καλαρρύτικου και αποτελούν ιδανική βάση για τις εξορμήσεις σου. Εδώ θα χορτάσεις (ανηφορικές) βόλτες ανάμεσα σε πέτρινα σπιτάκια με ξύλινες πόρτες βαμμένες γαλάζιες, λουλουδιασμένες αυλές και θέα σε καταπράσινες πλαγιές ως εκεί που χάνεται το μάτι.

Η πλακόστρωτη πλατεία του χωριού, με τα αιωνόβια πλατάνια, φιλοξενεί το πέτρινο κτίριο του παλιού κοινοτικού γραφείου και τη συλλογή λαϊκών αντικειμένων που επιμελήθηκαν η δασκάλα του χωριού, Κατερίνα Μουσαφίρη, και ο εκλιπών σύζυγός της. Πέρα από την ίδια τη συλλογή, που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων παραδοσιακές φορεσιές, χειρόγραφες επιστολές του 19ου αιώνα, εργαλεία χρυσοχόων και γεωργών αξίζει να παρατηρήσεις και το κτήριο: ένα αναστηλωμένο αρχοντικό του 19ου αιώνα, απλωμένο σε διαφορετικά επίπεδα και γεμάτο μυστικές καταπακτές και κρυφές διόδους διαφυγής.

Το Συρράκο και το φαντασμαγορικό του μονοπάτι

Χτισμένο αμφιθεατρικά στην πλαγιά του όρους Λάκμος, το κουκλίστικο Συρράκο αγναντεύει τους παραπόταμους του Καλλαρύτικου με την αρχοντιά ενός τόπου με μεγάλη Ιστορία. Εδώ γεννήθηκαν γνωστοί ποιητές, ευεργέτες, και έμποροι της Ελλάδας, που κάποτε περπάτησαν κι αυτοί, όπως και οι σημερινοί επισκέπτες, ανάμεσα στα ηπειρώτικα πέτρινα σπιτάκια, τις τρίστομες κρήνες και τα αιωνόβια εκκλησάκια.

Τα δύο λαογραφικά μουσεία του χωριού και το μουσείο-αφιέρωμα στον ποιητή Κώστα Κρυστάλλη ενδείκνυται για να έρθεις σε απόλυτη σύμπνοια με την Ιστορία του χωριού, ενώ για τους φυσιολάτρεις η φαντασμαγορική διαδρομή που ενώνει το Συρράκο με τους Καλαρύτες, ακολουθεί το μονοπάτι μέσα από το φαράγγι –και αποτελεί το σημείο μηδέν των Τζουμέρκων για τους λάτρεις της πεζοπορίας. Θα σου πάρει περί τη μία ώρα – αναλυτική διαδρομή εδώ. 

Μια Μονή λαξευμένη (και λατρεμένη)

Πολύ κοντά στους Καλαρρύτες, η λαξευμένη στον βράχο Μονή Κηπίνας, που χρονολογείται από τον 18ο αιώνα, αποτελεί απαραίτητο αξιοθέατο, όχι μόνο για την εντυπωσιακή της αρχιτεκτονική αλλά και για την πανοραμική θέα που προσφέρει, σκαρφαλωμένη εκεί ψηλά, στα κρυστάλλινα νερά του Καλαρρύτικου, την εντυπωσιακή χαράδρα του και τις καταπράσινες κορυφές που υψώνονται γύρω της. Οι ντόπιοι την αναφέρουν και ως «Σουμελά της Ηπείρου», και είναι επισκέψιμη από τις 9.00 μέχρι τις 17.00.

Ωραία Πράμαντα και Σπήλαια

Κεφαλοχώρι της περιοχής, τα Πράμαντα διατηρούν τους ήσυχους, χαλαρούς ρυθμούς του χωριού που τόσο έχουμε ανάγκη εμείς οι πρωτευουσιάνοι. Η μεγάλη, πλακόστρωτη πλατεία, στην οποία απλώνουν τραπέζια τα γύρω καφενεία και ταβερνάκια, φιλοξενεί μία από τις ωραιότερες προτάσεις για φαγητό στην περιοχή, την ταβέρνα του Μπούτζα –λεπτομέρειες παρακάτω.

Περί τα δέκα λεπτά έξω από τα Πράμαντα, το Σπήλαιο της Ανεμότρυπας, είναι ένα εντυπωσιακό σπήλαιο με μία από τις μεγαλύτερες εσωτερικές λίμνες στην Ελλάδα. Η ηλικία του είναι περί τα 15 εκατομμύρια έτη (!) και ανακαλύφθηκε το 1960. Το αξιοποιημένο τμήμα του έχει μήκος 250 μέτρα και η διάρκεια της επίσκεψης είναι περίπου 25 λεπτά, αλλά οι εντυπωσιακοί σταλακτιτικοί και σταλαγμιτικοί σχηματισμοί του, αλλά και μια εξωγήινη γαλάζια λίμνη στο τέλος του θα σε κρατήσουν χαζεμένο/απασχολημένο για αρκετή ώρα. Θα το βρεις ανοικτό από τις 9.00 μέχρι λίγο πριν την δύση του ηλίου, ενώ το κόστος επίσκεψης είναι 3€.

Καταρράκτης όνομα και πράγμα

Το χωριό Καταρράκτης –που πήρε το όνομά του από τον ύψους 110 μέτρων καταρράκτη του– προσφέρεται για πολύωρες περαντζάδες στα λιθόκτιστα δρομάκια του και ολοήμερο άραγμα κάτω από τα πλατάνια της πλατείας του. Σε απόσταση δέκα λεπτών οδήγησης έξω από το χωριό, θα συναντήσεις το ξύλινο, ειδικά κατασκευασμένο μονοπάτι που οδηγεί στον καταρράκτη. Περπατώντας το, θα έχεις την ευκαιρία να απολαύσεις το φαντασμαγορικό του θέαμα από κάθε πιθανή γωνία.

Και αν θες… κι άλλο, σημείωσε έναν ακόμα εντυπωσιακό καταρράκτη λίγο έξω από το τοσοδούλι και ήρεμο Ματσούκι. Ο καταρράκτης Καμήλι βρίσκεται σε υψόμετρο περίπου 900 μέτρων λίγο πριν την είσοδο του χωριού και είναι εύκολα προσβάσιμος (για φωτογράφιση) από μονοπατάκι που ξεκινά από τον δρόμο. Αφού τον χαζέψεις, πιάσε τραπεζάκι στο καφενείο του χωριού για ελληνικό με ολίγη και… μπόλικη θέα στην μαγευτική βουνίσια φύση της περιοχής.

Πλάκα με κάνεις

Το Γεφύρι της Πλάκας είναι ίσως το ομορφότερο –και σίγουρα το μεγαλύτερο– ηπειρώτικο γεφύρι που έχεις δει. Το ύψος του αγγίζει τα 21 μέτρα, το μήκος του εκτείνεται σε 61 μέτρα, και κάτω από τις περίτεχνες καμάρες του περνά κελαρυστός ο Άραχθος. Χτίστηκε το 1866, αποτέλεσε ως το 1912 το βορειότερο σύνορο της Ελλάδας, ενώ φιλοξένησε, τον Φεβρουάριο του 1944, την εννιαήμερη συνδιάσκεψη που οδήγησε στην υπογραφή της λήξης του Εμφυλίου. Θα το βρεις ανάμεσα στα χωριά Καλέτζι και Μονολίθι κι εν συνεχεία κατηφορίζοντας το πετρόχτιστο μονοπάτι, εκτός και αν κάνεις…

Ράφτινγκ καλοκαιρινό

Οι διαδρομές που ακολουθούν ο Άραχθος και ο Καλαρρύτικος είναι ούτως ή άλλως μαγευτικές –πόσο μάλλον όταν αν τις απολαύσεις από τα ενδότερα, ακολουθώντας την πορεία των νερών τους. To ράφτινγκ στο Φαράγγι του Αράχθου συγκεκριμένα, είναι μια εμπειρία που οφείλεις να ζήσεις, με τη διαδρομή να περνά στο μεγαλύτερο της μέρος μέσα από το φαράγγι, ενώ σπηλιές και καταρράκτες προσθέτουν έξτρα πόντους φυσικής μαγείας και προσφέρονται για στάσεις και βουτιές σε δροσερά παύλα παγωμένα νερά, όπως αυτά στον Καταρράκτη της Κλίφκης . Η διαδρομή είναι εύκολη, ακόμα και χωρίς πρότερη εμπειρία στο κουπί, και οργανώνεται μεταξύ άλλων από το έμπειρο προσωπικό της Via Natura, η οποία δραστηριοποιείται και στα γειτονικά Ζαγοροχώρια. 

Ένα χωριό σαν υπαίθρια γκαλερί

Αν και δεν αποτελεί κομμάτι των Τζουμέρκων, το Ελληνικό στα Καστανοχώρια είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση χωριού που αξίζει να επισκεφτείς. Από την είσοδο μέχρι και το λόφο που βρίσκεται η Ιερά Μονή Τσούκας, βρίσκονται τοποθετημένα στην ύπαιθρο έργα του καλλιτέχνη Θεόδωρου Παπαγιάννη, τα οποία στολίζουν το τοπίο και μπλέκουν την παράδοση, με τη μνήμη και την τέχνη.

Στο Ελληνικό θα βρεις το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης «Θεόδωρος Παπαγιάννης», το οποίο ιδρύθηκε το 2009 και φιλοξενείται στο κτήριο του παλιού δημοτικού σχολείου του χωριού το οποίο κτίστηκε από σπουδαίους Ηπειρώτες μαστόρους με χρήματα του ευεργέτη Νικολάου Μαντελόπουλου. Ο φημισμένος γλύπτης είναι από τους λίγους Έλληνες καλλιτέχνες που χρησιμοποιούν πλήθος υλικών, όπως, ξύλο, μέταλλο, πολυεστέρα, πηλό κ.α, τα οποία συχνά είναι ανακυκλώσιμα, ξεχασμένα ή πεταμένα.

Τα έργα του μιλούν για τον άνθρωπο, τα επαγγέλματα του τόπου, την πνευματική άνθιση και δημιουργήθηκαν «από τις μνήμες που τον σημάδεψαν και τον σημαδεύουν σε όλη του τη ζωή. Έγιναν από βιώματα δυνατά που έδωσαν τροφή στην δημιουργικότητά του», σύμφωνα με τον ίδιο.

Της πίτας και του παϊδιού το κάγκελο

Αφήσαμε το καλύτερο για το τέλος. Στα Τζουμέρκα το φαγητό είναι, όπως θα περίμενε κανείς, εξαιρετικό: πίτες, κρέας και μυρωδάτες σαλάτες από ντόπια ζαρζαβατικά φιγουράρουν στα καλύτερα των καταλόγων σε χωριάτικες ταβέρνες και παραδοσιακά εστιατόρια.

Στα οπωσδήποτε της γευστικής σου περιπλάνησης σημείωσε τα «Τζουμέρκα» στο χωριό Κτιστάδες, κοντά στα Πράμαντα, για παραδοσιακά πιάτα ημέρας, τοπικά κρέατα, ηπειρώτικες πίτες και πλούσιες σαλάτες με φρέσκα προϊόντα, τον «Σταυραετό» στο Συρράκο για σούπερ τυροκομικά δικής τους παραγωγής και ψητά σχάρας.

Στην πλατεία των Καλαρρυτών, ο «Μπάρος» απλώνει τραπεζάκια με καρό τραπεζομάντιλα και σερβίρει παραδοσιακές πίτες, ντόπια τυριά, γίγαντες με λάπαθα και χειροποίητα γλυκά, ενώ ο «Ντούσκος» στο Ελληνικό σε μια υπερυψωμένη πλατεία κάτω από τη σκιά των πλατανιών, σερβίρει ντόπιο κρέας, γαλοτύρι, μπουγιουρντί, τυροκαυτερή, παραδοσιακές πίτες και πεντανόστιμα γλυκά, με θέα τα πανέμορφα τοπία της περιοχής.

Για ένα σωστό γεύμα με κρασί στα παραπάνω, δε θα πληρώσεις περισσότερα από 15-18€ το άτομο και θα φας μέχρι σκασμού.

Έμεινα εδώ

Το Παλαιό Σχολείο του Συρράκου στέκεται αγέρωχο έναν αιώνα χαρακτηρισμένο ως Νεώτερο Μνημείο και διαθέτει πανέμορφα διακοσμημένα δίκλινα δωμάτια και σουίτες με όμορφη θέα στο χωριό και στις πλαγιές, αλλά και πρωινό με τοπικά προϊόντα να γλύφεις τα δάχτυλά σου (97€ για ένα δίκλινο με πρωινό).

Στον Τσόπελα Πραμάντων, το πολυτελές ξενοδοχείο Ορίζοντες σε φιλοξενεί σε πετρόκτιστα δωμάτια με απίστευτη θέα που συνδυάζουν το παραδοσιακό με το μοντέρνο (171€ για ένα superior δίκλινο με πρωινό).