Σφέλα λίγο που έχω κάτι να σου πω

Η σφέλα είναι ένα παραδοσιακό ελληνικό τυρί που προέρχεται από τις περιοχές της Μεσσηνίας και της Λακωνίας στην Πελοπόννησο. Η μοναδική της γεύση και η ιδιαίτερη υφή της την καθιστούν μια από τις πιο αγαπημένες τυρολιχουδιές όχι μόνο για τους ντόπιους και τους επισκέπτες της περιοχής, αλλά και για κάθε τυρολάγνο καλοφαγά που σέβεται τον εαυτό του.

Ιστορία και προέλευση

Η παραγωγή της σφέλας χρονολογείται από αιώνες πριν, με τις ρίζες της να βρίσκονται στους ντόπιους αγρότες και κτηνοτρόφους της Μεσσηνίας και της Λακωνίας. Η παράδοση της παρασκευής αυτού του τυριού περνούσε από γενιά σε γενιά, με κάθε οικογένεια να διατηρεί τα δικά της μυστικά στην παραγωγή και την ωρίμανση.

Παρασκευή και χαρακτηριστικά

Η σφέλα παρασκευάζεται κυρίως από πρόβειο γάλα, αν και σε κάποιες περιπτώσεις χρησιμοποιείται και γίδινο. Το γάλα θερμαίνεται ελαφρά και στη συνέχεια προστίθεται πυτιά για να πήξει. Το πηγμένο γάλα κόβεται σε μικρά κομμάτια και στη συνέχεια αλατίζεται. Η σφέλα ξεχωρίζει για την αλατισμένη και ελαφρώς πικάντικη γεύση της, καθώς και για την ημί-σκληρη υφή της, που είναι συνήθως ελαστική αλλά και κρεμώδης.

Η ωρίμανση της σφέλας διαρκεί περίπου δύο μήνες και γίνεται σε δροσερά και υγρά περιβάλλοντα, κάτι που βοηθάει στη διατήρηση της υγρασίας και στην ανάπτυξη της πλούσιας γεύσης της.

Το γάλα μετά την παστερίωση, πήζει, αναθερμένεται και κατόπιν στραγγίζεται σε τσαντίλες. Στη συνέχεια κόβεται σε λωρίδες, αλατίζεται και ωριμάζει για τουλάχιστον τρεις μήνες και διατηρείται σε άλμη, μοιάζοντας αρκετά με την φέτα, αλλά έχει χαμηλότερο ποσοστό υγρασίας (45%) και πιο σκληρή υφή. Η λέξη σφέλα σημαίνει «λωρίδα» στη μεσσηνιακή τοπολαλιά και η ονομασία του τυριού οφείλεται στον τρόπο κοπής. Παράλληλα φέρει το προσωνύμιο τυρί ή φέτα «της φωτιάς» -μια που παράγεται με θέρμανση του τυροπήγματος, αν και κατά μια άλλη, εξίσου δημοφιλή εκδοχή, το όνομα αυτό οφείλεται στην πικάντικη γεύση της.

Πολιτιστική σημασία

Για τους κατοίκους της Μεσσηνίας και της Λακωνίας, η σφέλα δεν είναι απλά ένα τυρί, αλλά μέρος της πολιτιστικής τους κληρονομιάς. Η παρασκευή της αποτελεί έναν τρόπο διατήρησης των παραδοσιακών μεθόδων και συνταγών, ενώ η κατανάλωσή της συνδέεται με τις τοπικές γιορτές και τα καθημερινά γεύματα.

Λέγε με και ΠΟΠ

Η σφέλα έχει κατοχυρωθεί ως προϊόν ΠΟΠ (Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης), από το 1994 κάτι που σημαίνει ότι η παραγωγή της είναι αυστηρά συνδεδεμένη με τις περιοχές της Μεσσηνίας και της Λακωνίας και ακολουθεί συγκεκριμένες προδιαγραφές ποιότητας. Αυτό βοηθά στην προστασία της αυθεντικότητας του τυριού και στην προώθησή του τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.

Φάε λίγο και θα δεις

Τρώγεται ψητή στα κάρβουνα, σε σαγανάκι ή ωμή με λάδορίγανη και φρέσκο ψωμί, ως μεζές, συνοδεύει κρεατικά, όσπρια, λαχανικά, ζυμαρικά και αρτοσκευάσματα, συμμετέχει σε συνταγές με πίτες, κρεατικά, ομελέτες και ενδιάμεσα γεύματα. Είναι επίσης εξαιρετική σε σαλάτες, καθώς η αλμυρή γεύση της δένει αρμονικά με τα φρέσκα υλικά. Πολλοί την απολαμβάνουν και ψητή, είτε μόνη της είτε σε συνδυασμό με άλλα τυριά και λαχανικά, αναδεικνύοντας την πικάντικη πλευρά της.

Μπορεί να συνδυαστεί με μπύρα, ούζο, εκλεκτά αποστάγματα –πιες την με παλαιωμένο τσιπουράκι και θα μας θυμηθείς- και τα περισσότερα ξηρά κρασιά, με τους λάτρεις του λευκού οίνου ήδη να χειροκροτούν.