Γιατί βάφτηκε κόκκινος ο ουρανός;

«Πήγα για υπνάκο και ξύπνησα στο Blade Runner, επόμενη στάση: Mad Max», ήταν μια από τις ατάκες που έπαιξαν χθες στα social με αφορμή τον δυστοπικό πορτοκαλοκόκκινο ουρανό που εμφανίστηκε σε πολλές περιοχές της Ελλάδας εξαιτίας της αφρικανικής σκόνης.

Γιατί όμως είχε αυτό το χρώμα;

Όπως αναφέρει ο Δρ. Βασίλης Αμοιρίδης,  Δ/ντης Ερευνών του ΙΑΑΔΕΤ του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, το ηλιακό φως στο ορατό του φάσμα, δηλαδή στην περιοχή που το ανθρώπινο μάτι μπορεί να αναγνωρίσει την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, εκτείνεται στην περιοχή περίπου μεταξύ 400 και 700nm. Τα μικρότερα μήκη κύματος είναι στο μπλε, ενώ τα μεγαλύτερα προς το κόκκινο χρώμα.

Πως την λένε την ταινία με τον Ράιαν Γκόσλινγκ και τον Χάρισον Φορντ ;
Ε, αυτό είναι έξω. #bladerunner pic.twitter.com/GAY5uw8sw4

— Giannis (@Gian_Nis) April 23, 2024

Καθώς το ορατό φως διέρχεται μέσα από την ατμόσφαιρα της Γης, σκεδάζεται από τα ατμοσφαιρικά μόρια και τα αιωρούμενα σωματίδια, εν προκειμένω στα σωματίδια από την αφρικανική σκόνη.

Τα ατμοσφαιρικά μόρια (που είναι πολύ μικρότερα από τα μήκη κύματος του ορατού φωτός), σκεδάζουν την ακτινοβολία αντιστρόφως ανάλογα με το μήκος κύματος.

Αυτό σημαίνει πως το μπλε φως σκεδάζεται πολύ πιο έντονα, ενώ το κόκκινο πολύ λιγότερο. Το φαινόμενο μελετήθηκε τον 19ο αιώνα από τον λόρδο Rayleigh και ονομάζεται προς τιμή του «σκέδαση Rayleigh». Η σκέδαση Rayleigh είναι υπεύθυνη τόσο για το μπλε φως του ουρανού όσο και για το κόκκινο φως που παρατηρούμε στην ανατολή και δύση του ηλίου.

Το μπλε φως προέρχεται από την έντονη σκέδαση των μικρών μηκών κύματος.

Never have we seen something like this! The birds seems to have interrupted their activity. Just in 10 min everything turned into a Mad Max scenery! #African #dust, #αφρικανικη_σκονη #σκονη pic.twitter.com/VChcXW1gP3

— Antikythera Bird Obs (@AntikythiraBird) April 23, 2024

Κατά την ανατολή ή τη δύση του ηλίου, ο ηλιακός δίσκος βρίσκεται χαμηλά στον ορίζοντα και η ακτινοβολία έχει να διανύσει μεγαλύτερη διαδρομή στην ατμόσφαιρα μέχρι να φτάσει στον παρατηρητή του ξημερώματος ή του ηλιοβασιλέματος αντίστοιχα. Ως αποτέλεσμα της μεγαλύτερης οπτικής διαδρομής, το μπλε φως σκεδάζεται πιο αποτελεσματικά και απομένει μόνο το κίτρινο και το κόκκινο χρώμα.

Επιπλέον της σκέδασης Rayleigh, η ατμόσφαιρα φωτίζεται και λόγω της σκέδασης Mie που προκύπτει από τα αιωρούμενα σωματίδια της ατμόσφαιρας.

Συγκεκριμένα, το κόκκινο που απομένει από τη σκέδαση Rayleigh σε ένα ηλιοβασίλεμα, σκεδάζεται περισσότερο όταν έχουμε αρκετά αιωρούμενα σωματίδια στην ατμόσφαιρα.

Για το λόγο, αυτό παρατηρούμε εντυπωσιακά ηλιοβασιλέματα με έντονο κόκκινο φωτισμό του ουράνιου θόλου όταν έχουμε έκρηξη ενός ηφαιστείου, ή μεταφορά ερημικής σκόνης στην ατμόσφαιρα.