Σπουδαία βιβλία από Βαλκάνιους συγγραφείς για το καλοκαίρι σου

Για χρόνια κλειδαμπαρωμένη πίσω από τα σύνορα των χωρών της, με ελάχιστες φωτεινές εξαιρέσεις, η βαλκανική λογοτεχνία ταράζει τελευταία τα νερά με μεταφράσεις νέων, πολλά υποσχόμενων φωνών που αξίζει να γνωρίσεις.

Δεν πάω πουθενά της Rumena Buzarovska
Εκδόσεις Gutenberg 

Η συγγραφέας από τη Βόρεια Μακεδονία που συζητήθηκε πολύ τον περασμένο χειμώνα με την σπουδαία συλλογή διηγημάτων Ο Άντρας Μου, επιστρέφει με νέο, ακόμα ωριμότερο έργο. Η κοφτερή ματιά της, η συναρπαστική αφήγηση, ο καρβερικός της τρόπος να θίγει ζητήματα δύσκολα όπως η βαλκανική ταυτότητα, η ομοφοβία, ο μισογυνισμός εσωτερικευμένος και μη, η ταξικότητα και τα σύνδρομα κατωτερότητας που μας κατατρέχουν ως λαούς είναι και πάλι εδώ, ακόμα πιο εμφανή, σε επτά διηγήματα που διαβάζονται μονορούφι.

Στο οπισθόφυλλο διαβάζουμε: «Ένα βάζο γίνεται αφορμή να «εκραγεί» η Λίντια από ζήλεια για τη φίλη της που έχει όσα η ίδια λαχταράει. Η γεμάτη ανασφάλειες Βέσνα, καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο της Β. Μακεδονίας, που αντιμετωπίζει παθητικά την απιστία του συζύγου της και την απότομη συμπεριφορά του γιου της, βρίσκεται να μιλάει σε φοιτητική διαδήλωση και να συμμετέχει σε εκδήλωση των «ισχυρών γυναικών» στην κατοικία του Αμερικανού πρέσβη. Η Έλι, παντρεμένη με παιδί, επιστρέφει στην πατρίδα της με την κρυφή ελπίδα να συναντήσει έναν παλιό αγαπημένο. Η Μπουζάροφσκα αποκαλύπτει όσα αρνούμαστε να παραδεχτούμε στον εαυτό μας και γίνεται ανελέητα ειλικρινής περιγράφοντας τις επιφανειακές αλλά και τις βαθύτερες συναισθηματικές μας σχέσεις».

Χρονοκαταφύγιο του Georgi Gospodinov
Εκδόσεις Ίκαρος 

Βραβευμένο με το φετινό Booker, το συγκλονιστικό μυθιστόρημα του Βούλγαρου Georgi Gospodinov μιλά για την ασθένεια του καιρού μας, τη νοσταλγία για ένα παρελθόν που δεν υπήρξε ποτέ, και για τους κινδύνους που αυτή ελλοχεύει. Η ιστορία ξεκινά από μια «κλινική για τον χρόνο», ένα θεραπευτήριο για ανθρώπους με άνοια και Αλτσχάιμερ, όπου κάθε όροφος είναι μια διαφορετική δεκαετία, με τα έπιπλά της, τα μικροαντικείμενά της, τις εφημερίδες με τις ειδήσεις της, ακόμα και τα ποτά και τα τσιγάρα της. Και από εκεί που είναι ανάλαφρη και αστεία, παίρνει μια σκοτεινή τροπή, καθώς οι Ευρωπαίοι ηγέτες γοητεύονται ο ένας μετά τον άλλο από την ιδέα, και αποφασίζουν να οργανώσουν δημοψηφίσματα για να γυρίσουν τον χρόνο πίσω, ο κάθε λαός σε αυτό που πιστεύει πως ήταν η «χρυσή δεκαετία» της χώρας του. Μαντεύεις τι μπορεί να πάει στραβά, έτσι; (Hint: Έχει σχέση με την σημερινή άνοδο του εθνικισμού και της άκρας δεξιάς σε όλη την Ευρώπη).

Διαβάστε περισσότερα - Χρονοκαταφύγιο: Ένα μυθιστόρημα για την ασθένεια του καιρού μας 

Ανατολικά της δύσης του Miroslav Penkov
Εκδόσεις Αντίποδες 

Ο δεύτερος Βούλγαρος της λίστας μας γράφει με χιούμορ και αμεσότητα οκτώ υπέροχες ιστορίες για τη μετανάστευση, τη βαλκανική ταυτότητα, τα συλλογικά μας τραύματα, την αμφισβήτηση των παραδοσιακών αξιών, τα διαγενεακά χάσματα, τον κυνισμό του καπιταλισμού και (ναι, όπως ο Γκοσποντίνοφ αλλά πιο υποδόρια) τη νοσταλγία για ένα παρελθόν που δεν ήταν όπως θέλεις να το θυμάσαι.

Θέλεις κι ένα μικρό αλλά χαρακτηριστικό απόσπασμα; «Όταν ο παππούς έμαθε πως έφευγα για σπουδές στην Αμερική μου έγραψε ένα αποχαιρετιστήριο σημείωμα. "Σάπιο καπιταλιστικό γουρούνι", έλεγε το σημείωμα, "να 'χεις καλή πτήση. Με αγάπη, ο παππούς σου". Ήταν γραμμένο σε ένα τσαλακωμένο κόκκινο ψηφοδέλτιο από τις εκλογές του 1991, το οποίο ήταν η κορωνίδα της συλλογής κομμουνιστικών ψηφοδελτίων του παππού και έφερε τις υπογραφές όλων από το χωριό Λένινγκραντ. Συγκινήθηκα που αξιώθηκα τέτοια τιμή, οπότε κάθισα κάτω, έβγαλα ένα χαρτονόμισμα του ενός δολαρίου και έγραψα στον παππού την ακόλουθη απάντηση: "Κομμουνιστικό κορόιδο, ευχαριστώ για το γράμμα. Φεύγω αύριο και μόλις φτάσω εκεί θα προσπαθήσω να παντρευτώ μια Αμερικάνα το συντομότερο δυνατόν. Θα φροντίσω να κάνω πολλά Αμερικανάκια. Με αγάπη, ο εγγονός σου"».

Πιάσε τον λαγό της Lana Bastasic
Εκδόσεις Gutenberg 

Για τη Βοσνία οι Έλληνες δεν ξέρουμε πολλά –και επειδή δεν θέλουμε να σε ταράξουμε, δεν θα αναλύσουμε το ότι αυτό συμβαίνει κατ’ επιλογήν, επειδή κάποτε αποφασίσαμε πως θα είμαστε με τη λάθος πλευρά της Ιστορίας. Στο συναρπαστικό μυθιστόρημά της, η νεαρότατη (μόλις 36 χρονών) Λάνα Μπάστασιτς βάζει τα πράγματα στη σωστή σειρά, και μιλά μέσα από την ιστορία της φιλίας δύο γυναικών για τα τραύματα μιας ολόκληρης χώρας.

Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου διαβάζουμε: «Ένα τηλεφώνημα αναστατώνει την ήρεμη ζωή της Σάρα στο Δουβλίνο. Είναι η Λέιλα, αχώριστη παιδική της φίλη, η οποία μετά από δώδεκα χρόνια που έχουν να μιλήσουν, της ζητάει πιεστικά να επιστρέψει στη Βοσνία για να πάνε να συναντήσουν μαζί τον εξαφανισμένο από χρόνια αδελφό της. Υποτίθεται ότι η Λέιλα γνωρίζει πού βρίσκεται και η Σάρα αποφασίζει να κάνει αυτό το ταξίδι. Ωστόσο, η επιστροφή στην πατρίδα την αναγκάζει να ξανασκεφτεί όσα νόμιζε ό,τι γνώριζε καλά: τον τόπο της, την παιδική της φίλη, τις κοινές τους εμπειρίες, τους λόγους για τους οποίους ακολούθησαν διαφορετικούς δρόμους. Η βραβευμένη με το Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας Λάνα Μπάστασιτς διηγείται την περίπλοκη πορεία της φιλίας δύο γυναικών στην «καρδιά του σκότους» των Βαλκανίων».

Ελεύθερη της Lea Ypi
Εκδόσεις Πατάκη 

Με υπότιτλο «Μεγαλώνοντας στο Τέλος της Ιστορίας» η Λέα Ούπι, γεννημένη στα Τίρανα το 1979 και σήμερα καθηγήτρια Πολιτικής Θεωρίας στο London School of Economics, αφηγείται την ζωή στην Αλβανία του Ένβερ Χότζα και τα πρώτα χρόνια μετά το άνοιγμα των συνόρων, σε ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα που ακροβατεί ανάμεσα στη λογοτεχνία και την πολιτική ιστορία.

«Η Λέα μεγαλώνει στην Αλβανία στα τέλη της δεκαετίας του ’80, μια χώρα όπου η κρατική ιδεολογία έχει επισήμως αντικαταστήσει τη θρησκεία. Εκείνα τα χρόνια ήταν ακόμη σχεδόν αδύνατον είτε να πας είτε να φύγεις από την Αλβανία. Ήταν ένα μέρος με ατελείωτες ουρές και ελλείψεις στα μαγαζιά, με πολιτικές εκτελέσεις και παντοδύναμη μυστική αστυνομία. Για τη Λέα, ήταν το σπίτι της και η ασφάλειά της. Οι άνθρωποι ήταν ίσοι, οι γείτονες βοηθούσαν ο ένας τον άλλον και τα παιδιά μεγαλώνοντας θα οικοδομούσαν έναν καλύτερο κόσμο. Υπήρχε κοινός σκοπός και ελπίδα. Και τότε, τον Δεκέμβριο του 1990, έναν χρόνο μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, όλα άλλαξαν, εν μιά νυκτί σχεδόν. Τα αγάλματα του Στάλιν και του Χότζα γκρεμίστηκαν. Μπορούσες να ψηφίζεις ελεύθερα, να φοράς ό,τι θέλεις, δεν φοβόσουν πια μήπως σε ακούσει κάποιο αδιάκριτο αυτί. Όμως εργοστάσια έκλειναν, δουλειές χάνονταν και ολόκληρες οικογένειες έφευγαν, κατά χιλιάδες, για την Ιταλία και την Ελλάδα, επιθετικά συστήματα πυραμίδας κυριάρχησαν, δίπλα στο οργανωμένο έγκλημα και τη σωματεμπορία. Ο πατέρας της αναγκάστηκε, παρά τις αριστερές του πεποιθήσεις, να κάνει απολύσεις, η μητέρα της εξελίχθηκε σε συντηρητική πολιτικό στο πρότυπο της Μάργκαρετ Θάτσερ» διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο του βιβλίου.