Γιατί έχουμε ανεπάρκεια βιταμίνης D στην Ελλάδα;
Θα περίμενε κανείς με τόσο ήλιο οι Έλληνες να έχουν… πληθώρα βιταμίνης D. Όμως τελευταία φαίνεται να συμβαίνει το αντίθετο. Γιατί;
Είναι δυνατόν σε μια χώρα με τόση ηλιοφάνεια, τα επίπεδα βιταμίνης D στους κατοίκους της να είναι χαμηλά; Κι όμως, είναι.
Όπως διαβάζουμε σε αυτήν εδώ την ανασκόπηση μελετών, η ανεπάρκεια βιταμίνης D στην Ελλάδα φαίνεται να είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη σε ένα ευρύ φάσμα ηλικιακών ομάδων, από εφήβους και έγκυες γυναίκες μέχρι και ηλικιωμένους.
Ο επιπολασμός της ανεπάρκειας βιταμίνης D ποικίλλει από μελέτη σε μελέτη και ο ορισμός της ανεπάρκειας είναι επίσης διφορούμενος. Αρκετές μελέτες ορίζουν την ανεπάρκεια της βιταμίνης D ως συγκέντρωση στον ορό μικρότερη από 50 nmol/L, ενώ άλλοι ερευνητές επικεντρώνονται σε πληθυσμούς που εμφανίζουν επίπεδα βιταμίνης D στον ορό κάτω από 22 nmol/L.
Η Ελλάδα, φαίνεται να αποτελεί παράδειγμα του λεγόμενου μεσογειακού παράδοξου (Papapetrou et al, 2007) σύμφωνα με τον οποίο οι πληθυσμοί υποφέρουν από ανεπάρκεια βιταμίνης D, παρά το γεγονός ότι έχουν υψηλό επίπεδο έκθεσης στο ηλιακό φως καθ' όλη τη διάρκεια του έτους.
Συγκεκριμένα, σε μελέτη που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Διατροφολογική Εταιρεία, η μέση τιμή βιταμίνης D για τους Έλληνες ήταν 23,06 ng/ml, τιμή που δηλώνει ανεπάρκεια. Ο επιπολασμός της ανεπάρκειας βιταμίνης D [25(ΟΗ)D<30 ng/ml] βρέθηκε να αντιστοιχεί στο 72,03% του πληθυσμού, με το 17,55% να παρουσιάζει σημαντική έλλειψη [25(ΟΗ)D<12 ng/ml].
Στην ίδια μελέτη, παρατηρήθηκε μία στατιστικά σημαντική επίδραση της εποχικότητας, δεδομένου ότι η ανεπάρκεια και έλλειψη βιταμίνης D ήταν χαμηλότερη κατά τους φθινοπωρινούς μήνες Σεπτέμβριο – Νοέμβριο, ενώ ήταν υψηλότερη μετά τη χειμερινή περίοδο, κατά τους μήνες της άνοιξης: Μάρτιος – Μάιος.
Τα χαμηλότερα ποσοστά ανεπάρκειας και έλλειψης καταγράφηκαν το μήνα Σεπτέμβριο (49,9% και 10,7%, αντίστοιχα), ενώ τα υψηλότερα το μήνα Μάρτιο (88,6% και 21,6%, αντίστοιχα).
Αρκετοί παράγοντες έχουν θεωρηθεί ότι προκαλούν ανεπάρκεια βιταμίνης D. Η περιορισμένη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία λόγω της χρήσης αντηλιακού ή βαριών ρούχων κατά τους χειμερινούς μήνες και η χαμηλή διατροφική πρόσληψη βιταμίνης D, μεταξύ άλλων, έχουν συζητηθεί σε μεγάλο βαθμό (Manios et al, 2017).
Για την Ελλάδα συγκεκριμένα, οι λόγοι της… παράδοξης αυτής υψηλής έλλειψης και ανεπάρκειας βιταμίνης D σύμφωνα με τους ειδικούς είναι διάφοροι.
Όπως αναφέρουν, το γεωγραφικό πλάτος της δεν επιτρέπει επαρκή υπεριώδη ακτινοβολία τους χειμερινούς μήνες και ιδιαίτερα στις βόρειες περιοχές της, ενώ η μελαχρινή επιδερμίδα που χαρακτηρίζει τους περισσότερους Έλληνες, έχει συνδεθεί με ευαισθησία (3-7 φορές περισσότερο) στην έλλειψη βιταμίνης D (Holick et al. 2008).
Στα παραπάνω προστίθεται η ευρεία χρήση αντηλιακών, αφού ένα αντηλιακό με δείκτη προστασίας 15 μπορεί να περιορίσει έως και 99% την παραγωγή βιταμίνης D στο δέρμα (Holick et al. 2011), το αυξημένο σωματικό βάρος (τα παχύσαρκα άτομα χρειάζονται 2,5 φορές περισσότερη βιταμίνη D, αλλά και τα διάφορα φάρμακα, κυρίως τα κορτικοστεροειδή και τα αντιβιοτικά.
