Για τα εκατομμύρια των πιστών οπαδών του, είναι ο μεγαλύτερος τραγουδοποιός όλων των εποχών. Όμως για άλλους, ο Bob Dylan είναι ένας γραφικός τύπος που ακούγεται σαν να τραγουδά με τη μύτη.
Αυτοί που γνωρίζουν καλά τη μουσική του, θα σας πουν ότι ο Dylan είναι ένας από τους τιτάνες της ποπ μουσικής, με επιρροή στο μουσικό γίγνεσθαι, εφάμιλλη του Elvis Presley και των Beatles. Όμως ενώ ο Βασιλιάς και τα Σκαθάρια ήταν πάνω από όλα αστέρες της ποπ, οι πιστοί ακόλουθοι του Dylan τον κατατάσσουν ως κάτι ανώτερο -ποιητή, ακτιβιστή, Μεσσία.
Όμως, τι είναι αυτό που εκτιμούν στο Dylan οι φανατικοί οπαδοί του; Πάνω από όλα, τους στίχους. Τα λόγια ήταν πάντοτε το δυνατό σημείο του Dylan. Σουρεαλιστικοί, ποιητικοί μα πάνω από όλα ανατρεπτικοί, οι στίχοι του Dylan ζωγραφίζουν εικόνες ανεξίτηλες στη μνήμη.
Αν και τα περισσότερα τραγούδια του, ιδίως της δεκαετίας του ’70, είναι τραγούδια διαμαρτυρίας -το κίνημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο ρατσισμός και ο ψυχρός πόλεμος είναι τα βασικά του θέματα- ο Dylan έχει γράψει και υπέροχες ρομαντικές μπαλάντες (Girl from the North Country και Boots of Spanish Leather) αλλά και τραγούδια με έντονο στοιχείο σουρεάλ κωμωδίας.
”Είδα μια λεωφόρο από διαμάντια και κανένας δεν ήταν εκεί, είδα ένα μαύρο κλαρί να στάζει συνέχει αίμα, είδα ένα δωμάτιο γεμάτο με ανθρώπους με τα σφυριά τους ματωμένα…και μια δυνατή βροχή θα πέσει” (The Freewheelin΄, 1963).
Η στιγμή που αποφάσισε να εγκαταλείψει την ακουστική του κιθάρα για χάρη της ηλεκτρικής έχει αποκτήσει μυθολογικές διαστάσεις. Οι οπαδοί του τον κατέκριναν με αποκορύφωμα μια συναυλία στο Μάντσεστερ, όπου ένας εξαγριωμένος ακόλουθός του φέρεται να τον αποκαλεί Ιούδα. Ο νεαρός Robert φαίνεται όμως να είχε πάρει τη σωστή απόφαση βάζοντας το δικό του… ογκόλιθο στη γέννηση της ροκ, όπως την γνώρισαν οι επόμενες δεκαετίες.
”Ο τρόπος που τραγουδάει κάνει κάθε στίχο να ακούγεται αληθινός και να λάμπει σαν κάρβουνο που καίγεται, με τον Dylan να απαγγέλλει σαν να είναι γραμμένα στην ψυχή του”, επισημαίνει ένας βιογράφος του.
Ο Bob Dylan ή Allen Zimmerman, όπως είναι το κανονικό του όνομα εξομολογείται: ”Ερχόμουν από πολύ μακριά και είχα ξεκινήσει από πολύ χαμηλά. Τώρα όμως η μοίρα ετοιμαζόταν να μου φανερωθεί. Ένιωθα ότι κοιτούσε εμένα και κανέναν άλλο”, λέει ο Dylan στην αυτοβιογραφία του, για το ξεκίνημά του το 1961 στη Νέα Υόρκη.
”Το μεγάλο αυτοκίνητο σταμάτησε στην άλλη άκρη της γέφυρας για να κατεβώ. Έκλεισα με δύναμη πίσω μου την πόρτα, έγνεψα ένα αντίο και άρχισα να βαδίζω βιαστικά πάνω στο σκληρό χιόνι. Ο τσουχτερός αέρας με χαστούκιζε στο πρόσωπο. Επιτέλους ήμουν εδώ, στη Νέα Υόρκη, μια πόλη που έμοιαζε με έναν ιστό υπερβολικά περίπλοκο για να τον καταλάβεις, κι εγώ δεν σκόπευα να προσπαθήσω.
Ήμουν εκεί για να βρω τραγουδιστές, αυτούς που άκουγα στους δίσκους: τον Dave Van Ronk, την Peggy Seeger, τον Ed McCurdy, τον Brownie McGhee με τον Sonny Terry, τον Josh White, τους New Lost City Ramblers, τον Αιδεσιμότατο Gary Davis, κι ένα σωρό άλλους - αλλά κυρίως για να βρω τον Woody Guthrie. Νέα Υόρκη, η πόλη που έμελλε να διαμορφώσει τη μοίρα μου. Τα σύγχρονα Γόμορα. Βρισκόμουν ακόμη στο σημείο εκκίνησης, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν ήμουν αρχάριος.
Ήταν καταχείμωνο όταν έφτασα. Το κρύο ήταν ανελέητο και όλες οι κεντρικές αρτηρίες της πόλης ήταν πνιγμένες στο χιόνι, εγώ όμως είχα ξεκινήσει από τον κρυσταλλιασμένο Βορρά, από μια μικρή γωνιά της γης όπου τα σκοτεινά χιονισμένα δάση και οι παγωμένοι δρόμοι δεν με τρόμαζαν. Μπορούσα να υπερβώ τα όρια. Δεν γύρευα χρήματα ούτε αγάπη. Ήμουν σε πλήρη εγρήγορση, ήμουν πεισματάρης και ανυποχώρητος, ανεδαφικός και επιπλέον οραματιστής. Είχα τα μυαλά μου τετρακόσια και δεν χρειαζόμουν την επιβεβαίωση κανενός. Δεν γνώριζα ούτε ψυχή σ’ αυτήν τη μυστηριώδη και παγωμένη μητρόπολη, αλλά αυτό θα άλλαζε - και σύντομα, μάλιστα.
Αυτό που σκόπευα να κάνω αμέσως μόλις έφυγα από το σπίτι μου ήταν να υιοθετήσω το όνομα Robert Allen. Στο μυαλό μου αυτός ήμουν - αυτό το όνομα μου είχαν δώσει οι γονείς μου. Έμοιαζε με όνομα σκοτσέζου βασιλιά και μου άρεσε. Αυτό το όνομα περιείχε σχεδόν όλα όσα ήμουν εγώ”.
Παρόμοια διλήμματα διήρκεσαν έως ότου ανακάλυψε την ποίηση του Dylan Thomas, και έως ότου να απαντήσει για πρώτη φορά στην ερώτηση ”πως σε λένε;” με δύο λέξεις που θα άλλαζαν την πορεία της δυτικής μουσικής: Bob Dylan.
Ο Bob Dylan γεννήθηκε στις 24 Μαίου του 1941 στο Ντάλουθ της Μινεσότα. Το πραγματικό του όνομα είναι Robert Allen Zimmerman. Οι πρόγονοί του ήταν Εβραίοι μετανάστες από τη Λιθουανία, τη Ρωσία και την Ουκρανία, ενώ και οι γονείς του ο Abraham Zimmerman and Beatrice Stone, ανήκαν επίσης στην κλειστή εβραϊκή κοινωνία του Ντάλουθ της Μινεσότα. Στο Ντάλουθ έμεινε μέχρι την ηλικία των 7 ετών όποτε και ο πατέρας του προσβληθηκε από πολιομυελίτιδα.
Από πολύ μικρός άκουγε ραδιόφωνο, αρχικά μπλουζ και κάουντρι μουσική και αργότερα ”καυτό” ροκ εν ρολ. Όσο μάλιστα ήταν ακόμα μαθητής είχε δημιουργήσει πολλά γκρουπ. Το πρώτο ονομαζόταν Shadow Blasters και ήταν εξαιρετικά βραχύβιο. Το δεύτερο The Golden Chords, κράτησε λίγο περισσότερο και έλαβε μέρος σε διαγωνισμούς εντός του σχολείου. Στο βιβλίο των αποφοίτων το 1959, ο Zimmerman έγραψε ότι φιλοδοξεί να συμμετάσχει στους Little Richard και την ίδια χρονιά συνόδεψε παίζοντας πιάνο τον Bobby Vee, αλλάζοντας το όνομά του σε Elston Gunn.
Το 1959, γράφεται στο πανεπιστήμιο της Μινεσότα και μετακομίζει στη Μινεάπολις όπου όμως τον περισσότερο καιρό του τον περνούσε παίζοντας μουσική folk σε τοπικά καφέ, παρά διαβάζοντας, με αποτέλεσμα να παρατήσει τις σπουδές του. Αυτή ήταν η εποχή που αποφάσισε να υιοθετήσει το όνομα Bob Dylan. Οπως αναφέρει χαρακτηριστικά στην αυτοβιογραφία του που πρόκειται να κυκλοφορήσει σε λίγες ημέρες στα ελληνικά (Bob Dylan, Η ζωή μου, εκδόσεις Μεταίχμιο):
Τον Ιανουάριο του 1961, έφτασε στη Νέα Υόρκη. Στην αυτοβιογραφία του αναφέρει ότι σκοπός της επίσκεψής του στη Νέα Υόρκη ήταν να συναντήσει τους τραγουδιστές που άκουγε στους δίσκους και κυρίως για να βρει το είδωλό του, Woody Guthrie. Όντως στον συνάντησε σε κάποιο νοσοκομείο του New Jersey. Από τότε, λίγοι επηρέασαν τον Dylan όσο ο Gunthrie.
”Δεν είμαι σίγουρος πότε ακριβώς μου ήρθε η ιδέα να γράψω δικά μου τραγούδια. Δεν θα μπορούσα να δημιουργήσω κάτι εφάμιλλο, κάτι που να πλησιάζει έστω τους στίχους των folk τραγουδιών που τραγουδούσα, για να περιγράψω τα συναισθήματά μου για τον κόσμο. Φαντάζομαι ότι αυτό είναι κάτι που σου συμβαίνει σταδιακά. Δεν ξυπνάς ένα πρωί και αποφασίζεις ότι πρέπει να γράψεις τραγούδια, ειδικά όταν είσαι ήδη τραγουδιστής και ξέρεις ένα σωρό απ’ αυτά, ενώ καθημερινά μαθαίνεις κι άλλα. Μπορεί να σου τύχει η ευκαιρία να μετατρέψεις κάτι ― να αλλάξεις κάτι που ήδη υπάρχει σε κάτι εντελώς καινούργιο. Αυτό μπορεί να είναι μια αρχή. Μερικές φορές θέλεις απλώς να κάνεις κάτι με τον δικό σου τρόπο, να δεις ο ίδιος τι κρύβεται πίσω από τη θαμπή κουρτίνα”, λέει ο ίδιος.
Αν για το πρώτο του συμβόλαιο με την Columbia χρειάστηκε ένα εκθειαστικό δημοσίευμα των Τάιμς της Νέας Υόρκης, για να τον προσέξουν οι παραγωγοί, τα πράγματα δεν ήταν ποτέ πια δύσκολα για τον νεαρό Bob. Η άνοδος του φιλόδοξου τραγουδοποιού μπορεί να ήταν κατακόρυφη δεν ακολουθήθηκε όμως μόνο από ευτυχή γεγονότα.
Το 1996 οδηγώντας τη μοτοσυκλέτα του είχε ένα άσχημο ατύχημα που του κόστισε ένα σπασμένο λαιμό και την απόσυρση από τα κοινά για ένα σημαντικό χρονικό διάστημα. Για τον επόμενο καιρό, απομονώθηκε στο σπίτι του στο Γούντστοκ με τη σύζυγό του, Σάρα. Όπως λέει ο ίδιος έκανε το πράγματα που αγαπούσε περισσότερο: μπέιζμπολ, και πάρτι με τα παιδιά, εκδρομές για βαρκάδα, για ράφτινγκ και κανό, ψάρεμα. Ήταν η εποχή που δεν είχε ιδέα αν θα συνεχίσει να γράφει τραγούδια και που στο μεταξύ ζούσε με τα δικαιώματα από τις προηγούμενες επιτυχίες του .
Και αν για το πρώτο του συμβόλαιο με την Columbia χρειάστηκε ένα εγκωμιαστικό σχόλιο των Times, το μέλλον θα ήταν πολύ ευκολότερο για τον φιλόδοξο τραγουδοποιό.
Το πρώτο του άλμπουμ κυκλοφόρησε το 1962 φέροντας το όνομά του και περιελάμβανε folk τραγούδια, μπλουζ καθώς και μερικές δικές του δημιουργίες. Το δεύτερο άλμπουμ του ”The Freewheelin’ Bob Dylan”, κυκλοφόρησε το 1963. Το όνομα του Bob Dylan είχε αρχίσει να γίνεται γνωστό τόσο ως τραγουδιστή όσο και ως στιχουργού. Πολλά μάλιστα από τα τραγούδια του χαρακτηρίστηκαν ως ”τραγούδια διαμαρτυρίας”.
Το πιο γνωστό τραγούδι του το Blowin’ in the Wind”, είναι εμπνευσμένο από το παραδοσιακό τραγούδι κατά της σκλαβιάς με τίτλο ”No More Auction Block”, και τον καθιέρωσε ως πολιτική και κοινωνική μορφή της εποχής. Το ίδιο άλμπουμ περιελάμβανε επίσης ερωτικά τραγούδια.
Το πιο πρόσφατο άλμπουμ του, το Modern Times, που κυκλοφόρησε τον περασμένο Αύγουστο όταν ο Dylan ήταν 65 ετών, δεν δυσκολεύτηκε να αναρριχηθεί στην πρώτη θέση των αμερικανικών charts, αν και συνοδεύτηκε από αρνητική δημοσιότητα με την οποία ο ιδιόρρυθμος Bob το προίκισε. Σε συνεντεύξεις του για το promo της δουλειάς, ο Dylan χαρακτήρισε ”σκουπίδια” όλη τη μουσική παραγωγή της περασμένης 20ετίας αφήνοντας τους φανατικούς θαυμαστές του να αναρωτιούνται για το αν πρόκειται για ιδιορρυθμία μιας μεγαλοφυΐας ή αν… ου γαρ έρχεται μόνον.
10 πράγματα που δεν ξέρατε για τον Bob Dylan
* Υποδύθηκε τον άστεγο εγκληματία με το μυστηριώδες όνομα Alias στο κλασσικό western της δεκαετίας του ’70 ”Pat Garrett and Billy The Kid”.
* Έχει παντρευτεί δύο φορές και έχει 6 παιδιά. Η μικρότερη κόρη του, Desiree, είναι σήμερα 15 χρονών.
* Ο γιος του, Jacob Dylan, είναι επίσης τραγουδιστής και τραγουδοποιός, στο group Wallflowers.
* Είναι χορτοφάγος και έχει νεύρωση με την καθαριότητα. σαπουνίζει τα χέρια του 50 με 60 φορές την ημέρα.
* Έχει κερδίσει 14 βραβεία Grammy, ένα βραβείο Oscar για το τραγούδι ”Things Have Changed” που ακουγόταν στην ταινία Wonder Boys και μία υποψηφιότητα για το βραβείο Nobel λογοτεχνίας.
* Έχει λάβει την ανώτερη πολιτισμική διάκριση, Commandeur de L’Ordre des Artes et des Lettres, από τη γαλλική κυβέρνηση, καθώς και τον τίτλο ”Kennedy Center Honor” από τον Bill Clinton το 1997
* Μία ποιητική συλλογή που είχε γράψει όταν ήταν φοιτητής πουλήθηκε από τον οίκο Christie’s προς 78.000 δολάρια.
* Περισσότερα από 500 βιβλία έχουν γραφτεί γι’ αυτόν.
* ”Αντάλλαξε” το εβραϊκό δόγμα της οικογενείας του με το χριστιανισμό.
* Έκανε ο ίδιος την παραγωγή του πρόσφατου άλμπουμ του, Modern Times, χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο Jack Frost.
[Τα εδάφια σε πρώτο πρόσωπο, είναι προδημοσίευση από την αυτοβιογραφία του Bob Dylan που κυκλοφορεί τον επόμενο καιρό απο τις εκδόσεις ”Μεταίχμιο”]
