Οκτώ λόγοι που αγαπάμε την κρητική κουζίνα
Έχει ποικιλλία, είναι υγιεινή και περιλαμβάνει μερικά από τα πιο λαχταριστά πιάτα που έχουμε δοκιμάσει. Ιδού οκτώ λόγοι για τους οποίους επιμένουμε… κρητικά.
του Νικόλα Γεωργιακώδη
Αν υπάρχει ένα ελληνικό νησί το οποίο να έχει αφήσει… εποχή για την κουζίνα και γενικότερα για τη διατροφή του, τότε αυτό δεν είναι άλλο από την περήφανη Κρήτη. Η κουζίνα αυτού του λαού διαθέτει τέτοια ποικιλία γεύσεων και αρωμάτων που ώρες ώρες μας κάνει να σκεφτόμαστε σοβαρά το ενδεχόμενο να… μετακομίσουμε για μερικούς μήνες στο όμορφο νησί.
Αν και νομίζουμε δεν χρειάζονται ιδιαίτερες συστάσεις όσον αφορά το περιεχόμενό της, παρ’ όλα αυτά ιδού οκτώ λόγοι για τους οποίους λατρεύουμε να... αγαπάμε την κουζίνα των Κρητών.
Ωφελεί την υγεία
Η κρητική κουζίνα και διατροφή ως το πλέον αντιπροσωπευτικό και ποιοτικό παράδειγμα της… διάσημης πλέον μεσογειακής διατροφής έχει φανεί μέσα από πολυάριθμες έρευνες ότι έχει αρκετά οφέλη για την υγεία. Ο συνδυασμός του ελαιόλαδου με την πράσινη σαλάτα και τα λαχανικά είναι, σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτό που δίνει στην κρητική διατροφή την υγιεινή της δύναμη, ενώ σύμφωνα με αυτήν εδώ τη μελέτη η οποία σύγκρινε διάφορους πληθυσμούς με βάση την διατροφή και την κατάσταση της υγείας τους, οι Κρητικοί παρουσιάζουν την καλύτερη κατάσταση υγείας και τα μικρότερα ποσοστά θνησιμότητας από στεφανιαία νόσο και καρκίνο σε σχέση με όλους τους άλλους πληθυσμούς που μελετήθηκαν.
Έχει σαν βάση το κορυφαίο ελαιόλαδο
Στις σαλάτες, στα μαγειρευτά, ακόμα και σκέτο με κρητικά, τραγανά παξιμάδια για… παρέα, το παρθένο ελαιόλαδο όχι μόνο είναι η βάση της κρητικής κουζίνας, αλλά είναι και ένα από τα πιο δημοφιλή και ποιοτικά παγκοσμίως. Χωρίς κανένα ίχνος «βιομηχανοποίησης», το κρητικό ελαιόλαδο αποτελεί ένα φυσικό προϊόν το οποίο βγαίνει από μια απλή σύνθλιψη της ελιάς, χωρίς εκχυλίσματα, χωρίς βελτιωτικά γεύσης, χωρίς πρόσθετα. Αυτό φαίνεται φυσικά και στη χαρακτηριστική του γεύση, καθώς επίσης και στις ευεργετικές του ιδιότητες για την υγεία: έχει φανεί ότι μειώνει τη χοληστερόλη, έχει αντιοξειδωτική δράση και προστατεύει από καρκίνους, βοηθά τη λειτουργία του ήπατος και είναι ιδανικό για τη διατροφή των ανθρώπων που πάσχουν από διαβήτη.
Ο ντάκος είναι η καλύτερη σαλάτα που έχουμε φάει
Σχεδόν δεν υπάρχει εστιατόριο που να μην περιλαμβάνει στο μενού του αυτή την θρυλική κρητική σαλάτα και, αν θέλετε την γνώμη μας, μπροστά της η χωριάτικη είναι απλά… δεύτερη. Ο κρητικός ντάκος στην πιο γνήσιά του μορφή (με ξινομυζήθρα και κάππαρη) εκφράζει απόλυτα τη μεσογειακή διατροφή, περιλαμβάνει όλους τους διατροφικούς θησαυρούς της κρητικής γης με βάση φυσικά το ελαιόλαδο, είναι πεντανόστιμος, υγιεινός, μυρίζει καλοκαίρι και συνοδεύει ιδανικά το ούζο ή τη ρακή μας. Τι άλλο να ζητήσουμε από μια σαλάτα;
Το απάκι δεν είναι απλά ένα καπνιστό αλλαντικό
Ή μήπως κρεατικό; Ή μήπως και τα δύο; Όπως και να’ χει το απάκι είναι ένα πεντανόστιμο χοιρινό κρέας, μαριναρισμένο με μυρωδικά και βότανα του βουνού, το οποίο καπνίζεται με αργό και… βασανιστικό τρόπο για να φέρει στο τραπέζι μας όλες τις μυρωδιές και γεύσεις της κρητικής παράδοσης. Μάλιστα, μπορούμε να πούμε με σιγουριά ότι «βάζει τα γυαλιά» σε άλλα αντίστοιχου τύπου αλλαντικά από το εξωτερικό, όπως για παράδειγμα το bacon ή το σαλάμι. Αγαπάμε να το δοκιμάζουμε στη σχάρα ή στο γκριλ με φέτα και πιλάφι, στη λαδόκολλα με φέτα ντομάτα και ρίγανη, μαγειρεμένο με ρεβίθια ή ξερά φασόλια, σε τηγανιά με φρέσκα λαχανικά και γραβιέρα Κρήτης, με αυγά (σφουγγάτο με απάκι)… Οι συνταγές που το «παντρεύουν» είναι δεκάδες. Φαντασία και όρεξη να έχετε να δοκιμάζετε.
Το γαμοπίλαφο δίνει άλλο νόημα στα πιάτα με ρύζι
Γάμος στην Κρήτη, χωρίς το παραδοσιακό γαμοπίλαφο δεν νοείται και οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι αυτός ο «βαρύς» συνδυασμός ρυζιού, ζωμού από κρέας γίδας ή πρόβειο ή κρέας από κοκκοράκι και στακοβούτυρο προκαλεί αλλεπάλληλες εκρήξεις στον ουρανίσκο μας. Το πιάτο συμβολίζει την ευγονία και τον πλούτο (η ευγονία από την… χρήση της γίδας και ο πλούτος μέσω του ρυζιού), όμως είναι τόσο πλούσιο σε γεύση που δεν χρειάζεται να το δοκιμάσουμε με γαμήλια αφορμή – το τρώμε όπως και να’χει.
Η ρακή είναι κάτι παραπάνω από ένα απόσταγμα
Όντε νηστεύω το νερό
ρακή βάνω και πίνω
κι ο Θεός δεν μου κακοβολά
μόνο σα δεν του δίνω
Πόσες φορές «κάναμε κεφάλι», χορέψαμε, διασκεδάσαμε, φωνάξαμε, γελάσαμε, μεθύσαμε (γιατί όχι) με το απόσταγμα – σήμα κατατεθέν των Κρητικών; Η ρακή ή τσικουδιά παράγεται από άκρη σε άκρη σε όλο το νησί της Κρήτης, ενώ κουβαλάει τόσο στο άρωμα όσο και στη γεύση της πολλές από τις ιστορίες των ντόπιων που συνδέθηκαν με την κατανάλωσή της – αλλά και δικές μας. Σε αντίθεση με το ούζο ή το τσίπουρο η ρακή είναι μονής απόσταξης και παράγεται από τα στράφυλλα ή τσίκουδα, δηλαδή τα πατημένα σταφύλια (φλούδια και σπόροι), τα οποία φυλάσσονται σε βαρέλια για περίπου σαράντα μέρες για να γίνει η ζύμωση. Με τι την συνοδεύουμε; Με τα… πάντα: Με απάκι, με έναν ντάκο, με το κρέας, με το ψάρι, με μια φάβα ή με μια ζουμερή αγγουροντομάτα, στο τέλος του γεύματος με φρούτο ή γλυκό, ακόμα και σκέτη για τους τολμηρούς.
Οι μπουμπουριστοί χοχλιοί είναι ο απόλυτος μεζές
Μπορεί οι περισσότεροι εξ’ ημών πριν δοκιμάσουμε το εκλεκτό έδεσμα των Κρητών να είπαμε από μέσα μας «μπλιάχ, τι θα φάω τώρα», όμως όταν με την οδοντογλυφίδα βγάλαμε το μεζεδάκι από το κέλυφος και του δώσαμε μια ευκαιρία ακουμπώντας το στη γλώσσα μας αυτό έμελλε να είναι η αρχή του… τέλους. Από τους πιο δημοφιλείς μεζέδες της κρητικής κουζίνας, οι χοχλιοί πέρα από μπουμπουριστοί, δηλαδή μαγειρεμένοι «μπρούμυτα» με λάδι, ξύδι και αρισμαρί, τρώγονται το ίδιο ευχάριστα με πλιγούρι, γλιστρίδα, κολοκύθια και πατάτες, μαυρομάτικα, στιφάδο, λιαστές μπάμιες ή ως γέμιση κολοκυθανθών.
Οι οφτές πατάτες μας κάνουν να ξεχνάμε (για λίγο) τις τηγανιτές
Αν και δηλώνουμε εγκάρδιοι λάτρεις των παραδοσιακών, φρεσκοκομμένων, μαμαδίσιων, μοσχομυριστών τηγανιτών πατατών, δεν μπορούμε να μη «λυγίσουμε» σε ένα πιάτο με ολόφρεσκιες πατάτες οφτές, δηλαδή σιγοψημένες με τη φλούδα στο φούρνο σε αλουμινόχαρτο για να μαλακώσουν, και σερβιρισμένες με λαχταριστό λαδολέμονο ή σκέτο αλάτι. Το παραδοσιακό αυτό ορεκτικό της κρητικής κουζίνας αποτελεί την ιδανική συνοδεία για ένα ποτήρι ρακή – ή και παραπάνω.
Αν υπάρχει ένα ελληνικό νησί το οποίο να έχει αφήσει… εποχή για την κουζίνα και γενικότερα για τη διατροφή του, τότε αυτό δεν είναι άλλο από την περήφανη Κρήτη. Η κουζίνα αυτού του λαού διαθέτει τέτοια ποικιλία γεύσεων και αρωμάτων που ώρες ώρες μας κάνει να σκεφτόμαστε σοβαρά το ενδεχόμενο να… μετακομίσουμε για μερικούς μήνες στο όμορφο νησί.
Αν και νομίζουμε δεν χρειάζονται ιδιαίτερες συστάσεις όσον αφορά το περιεχόμενό της, παρ’ όλα αυτά ιδού οκτώ λόγοι για τους οποίους λατρεύουμε να... αγαπάμε την κουζίνα των Κρητών.
Ωφελεί την υγεία
Η κρητική κουζίνα και διατροφή ως το πλέον αντιπροσωπευτικό και ποιοτικό παράδειγμα της… διάσημης πλέον μεσογειακής διατροφής έχει φανεί μέσα από πολυάριθμες έρευνες ότι έχει αρκετά οφέλη για την υγεία. Ο συνδυασμός του ελαιόλαδου με την πράσινη σαλάτα και τα λαχανικά είναι, σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτό που δίνει στην κρητική διατροφή την υγιεινή της δύναμη, ενώ σύμφωνα με αυτήν εδώ τη μελέτη η οποία σύγκρινε διάφορους πληθυσμούς με βάση την διατροφή και την κατάσταση της υγείας τους, οι Κρητικοί παρουσιάζουν την καλύτερη κατάσταση υγείας και τα μικρότερα ποσοστά θνησιμότητας από στεφανιαία νόσο και καρκίνο σε σχέση με όλους τους άλλους πληθυσμούς που μελετήθηκαν.
Έχει σαν βάση το κορυφαίο ελαιόλαδο
Στις σαλάτες, στα μαγειρευτά, ακόμα και σκέτο με κρητικά, τραγανά παξιμάδια για… παρέα, το παρθένο ελαιόλαδο όχι μόνο είναι η βάση της κρητικής κουζίνας, αλλά είναι και ένα από τα πιο δημοφιλή και ποιοτικά παγκοσμίως. Χωρίς κανένα ίχνος «βιομηχανοποίησης», το κρητικό ελαιόλαδο αποτελεί ένα φυσικό προϊόν το οποίο βγαίνει από μια απλή σύνθλιψη της ελιάς, χωρίς εκχυλίσματα, χωρίς βελτιωτικά γεύσης, χωρίς πρόσθετα. Αυτό φαίνεται φυσικά και στη χαρακτηριστική του γεύση, καθώς επίσης και στις ευεργετικές του ιδιότητες για την υγεία: έχει φανεί ότι μειώνει τη χοληστερόλη, έχει αντιοξειδωτική δράση και προστατεύει από καρκίνους, βοηθά τη λειτουργία του ήπατος και είναι ιδανικό για τη διατροφή των ανθρώπων που πάσχουν από διαβήτη.
Ο ντάκος είναι η καλύτερη σαλάτα που έχουμε φάει
Σχεδόν δεν υπάρχει εστιατόριο που να μην περιλαμβάνει στο μενού του αυτή την θρυλική κρητική σαλάτα και, αν θέλετε την γνώμη μας, μπροστά της η χωριάτικη είναι απλά… δεύτερη. Ο κρητικός ντάκος στην πιο γνήσιά του μορφή (με ξινομυζήθρα και κάππαρη) εκφράζει απόλυτα τη μεσογειακή διατροφή, περιλαμβάνει όλους τους διατροφικούς θησαυρούς της κρητικής γης με βάση φυσικά το ελαιόλαδο, είναι πεντανόστιμος, υγιεινός, μυρίζει καλοκαίρι και συνοδεύει ιδανικά το ούζο ή τη ρακή μας. Τι άλλο να ζητήσουμε από μια σαλάτα;
Το απάκι δεν είναι απλά ένα καπνιστό αλλαντικό
Ή μήπως κρεατικό; Ή μήπως και τα δύο; Όπως και να’ χει το απάκι είναι ένα πεντανόστιμο χοιρινό κρέας, μαριναρισμένο με μυρωδικά και βότανα του βουνού, το οποίο καπνίζεται με αργό και… βασανιστικό τρόπο για να φέρει στο τραπέζι μας όλες τις μυρωδιές και γεύσεις της κρητικής παράδοσης. Μάλιστα, μπορούμε να πούμε με σιγουριά ότι «βάζει τα γυαλιά» σε άλλα αντίστοιχου τύπου αλλαντικά από το εξωτερικό, όπως για παράδειγμα το bacon ή το σαλάμι. Αγαπάμε να το δοκιμάζουμε στη σχάρα ή στο γκριλ με φέτα και πιλάφι, στη λαδόκολλα με φέτα ντομάτα και ρίγανη, μαγειρεμένο με ρεβίθια ή ξερά φασόλια, σε τηγανιά με φρέσκα λαχανικά και γραβιέρα Κρήτης, με αυγά (σφουγγάτο με απάκι)… Οι συνταγές που το «παντρεύουν» είναι δεκάδες. Φαντασία και όρεξη να έχετε να δοκιμάζετε.
Το γαμοπίλαφο δίνει άλλο νόημα στα πιάτα με ρύζι
Γάμος στην Κρήτη, χωρίς το παραδοσιακό γαμοπίλαφο δεν νοείται και οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι αυτός ο «βαρύς» συνδυασμός ρυζιού, ζωμού από κρέας γίδας ή πρόβειο ή κρέας από κοκκοράκι και στακοβούτυρο προκαλεί αλλεπάλληλες εκρήξεις στον ουρανίσκο μας. Το πιάτο συμβολίζει την ευγονία και τον πλούτο (η ευγονία από την… χρήση της γίδας και ο πλούτος μέσω του ρυζιού), όμως είναι τόσο πλούσιο σε γεύση που δεν χρειάζεται να το δοκιμάσουμε με γαμήλια αφορμή – το τρώμε όπως και να’χει.
Η ρακή είναι κάτι παραπάνω από ένα απόσταγμα Όντε νηστεύω το νερό
ρακή βάνω και πίνω
κι ο Θεός δεν μου κακοβολά
μόνο σα δεν του δίνω
Πόσες φορές «κάναμε κεφάλι», χορέψαμε, διασκεδάσαμε, φωνάξαμε, γελάσαμε, μεθύσαμε (γιατί όχι) με το απόσταγμα – σήμα κατατεθέν των Κρητικών; Η ρακή ή τσικουδιά παράγεται από άκρη σε άκρη σε όλο το νησί της Κρήτης, ενώ κουβαλάει τόσο στο άρωμα όσο και στη γεύση της πολλές από τις ιστορίες των ντόπιων που συνδέθηκαν με την κατανάλωσή της – αλλά και δικές μας. Σε αντίθεση με το ούζο ή το τσίπουρο η ρακή είναι μονής απόσταξης και παράγεται από τα στράφυλλα ή τσίκουδα, δηλαδή τα πατημένα σταφύλια (φλούδια και σπόροι), τα οποία φυλάσσονται σε βαρέλια για περίπου σαράντα μέρες για να γίνει η ζύμωση. Με τι την συνοδεύουμε; Με τα… πάντα: Με απάκι, με έναν ντάκο, με το κρέας, με το ψάρι, με μια φάβα ή με μια ζουμερή αγγουροντομάτα, στο τέλος του γεύματος με φρούτο ή γλυκό, ακόμα και σκέτη για τους τολμηρούς.
Οι μπουμπουριστοί χοχλιοί είναι ο απόλυτος μεζές Μπορεί οι περισσότεροι εξ’ ημών πριν δοκιμάσουμε το εκλεκτό έδεσμα των Κρητών να είπαμε από μέσα μας «μπλιάχ, τι θα φάω τώρα», όμως όταν με την οδοντογλυφίδα βγάλαμε το μεζεδάκι από το κέλυφος και του δώσαμε μια ευκαιρία ακουμπώντας το στη γλώσσα μας αυτό έμελλε να είναι η αρχή του… τέλους. Από τους πιο δημοφιλείς μεζέδες της κρητικής κουζίνας, οι χοχλιοί πέρα από μπουμπουριστοί, δηλαδή μαγειρεμένοι «μπρούμυτα» με λάδι, ξύδι και αρισμαρί, τρώγονται το ίδιο ευχάριστα με πλιγούρι, γλιστρίδα, κολοκύθια και πατάτες, μαυρομάτικα, στιφάδο, λιαστές μπάμιες ή ως γέμιση κολοκυθανθών.
Οι οφτές πατάτες μας κάνουν να ξεχνάμε (για λίγο) τις τηγανιτές
Αν και δηλώνουμε εγκάρδιοι λάτρεις των παραδοσιακών, φρεσκοκομμένων, μαμαδίσιων, μοσχομυριστών τηγανιτών πατατών, δεν μπορούμε να μη «λυγίσουμε» σε ένα πιάτο με ολόφρεσκιες πατάτες οφτές, δηλαδή σιγοψημένες με τη φλούδα στο φούρνο σε αλουμινόχαρτο για να μαλακώσουν, και σερβιρισμένες με λαχταριστό λαδολέμονο ή σκέτο αλάτι. Το παραδοσιακό αυτό ορεκτικό της κρητικής κουζίνας αποτελεί την ιδανική συνοδεία για ένα ποτήρι ρακή – ή και παραπάνω.
