Βότανα: 15 επιλογές από το φαρμακείο της φύσης

του Νικόλα Γεωργιακώδη

Χρησιμοποιούνται από την αρχαιότητα ως φάρμακα, χάρη στις ευεργετικές και θεραπευτικές τους ιδιότητες και τα τελευταία χρόνια έχουν… πάρει τα πάνω τους και στην Ελλάδα. Λογικό, αν αναλογιστεί κανείς ότι στην χώρα μας φυτρώνουν παραπάνω από χίλια είδη βοτάνων, το καθένα με την δική του δράση, παράλογο αν σκεφτούμε ότι η Ιατρική και η φαρμακολογία βρίσκονται στο απόγειό τους και μπορούν να θεραπεύσουν μια ευρεία γκάμα ασθενειών.

Σε κάθε περίπτωση, τα παραδοσιακά βότανα εξακολουθούν να βρίσκονται ψηλά στις προτιμήσεις των καταναλωτών, ενώ η χρήση τους υποστηρίζεται από επιστήμες όπως η Βοτανική Ιατρική. Όπως μας εξηγεί ο κ. Μανώλης Μάνος, Βοτανολόγος Ιατρός, σκοπός της επιστήμης αυτής είναι να επαναφέρει τον οργανισμό στην σωστή του λειτουργία μέσα από αλλαγές στη διατροφή, στον τρόπο ζωής και μέσα από την χρήση ειδικών φαρμάκων για οξείες ή χρόνιες παθήσεις.

«Σίγουρα τα βότανα δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τα συμβατικά φάρμακα», τονίζει, «Αυτό είναι παράνομο. Δεν μπορείς για παράδειγμα να θεραπεύσεις τον καρκίνο. Μπορείς όμως να βοηθήσεις έναν άνθρωπο, μειώνοντας τα συμπτώματα από τις χημειοθεραπείες. Δηλαδή, μπορείς να δουλέψεις μαζί με τον συμβατικό ιατρό για την αντιμετώπιση ορισμένων ασθενειών».

Με την βοήθεια του κ. Μάνου, συγκεντρώσαμε 15 βότανα τα οποία είναι γνωστά εδώ και αιώνες για τις ευεργετικές τους ιδιότητες στον οργανισμό μας. Προσοχή, σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τα συμβατικά φάρμακα, ενώ θα πρέπει να λαμβάνονται ύστερα από συμβουλή ιατρού σε περίπτωση που το άτομο ακολουθεί φαρμακευτική αγωγή.

Aloe Vera
Η γνωστή μας Αλόη έχει αντι-ιικές, μαλακτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, ενώ τονώνει και το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Επίσης, θεωρείται ότι έχει και αντιδιαβητική δράση σε διαβήτη τύπου ΙΙ. Σύμφωνα με τον κ. Μάνο, η Αλόη χρησιμοποιείται σε παράλληλη θεραπεία για αυτοάνοσα νοσήματα και πεσμένο ανοσοποιητικό, ενώ έχει φανεί ότι ρίχνει τα τριγλυκερίδια. Τοπικά, χρησιμοποιείται για την θεραπεία του έρπητα, για την ψωρίαση, την δερματίτιδα και τα εγκαύματα από τον ήλιο.

Καλέντουλα
Έχει μαλακτικές, αντιφλεγμονώδεις, στυπτικές («ξεραίνει» σπυριά δηλαδή), μηκυτοκτόνες και αντιμικροβιακές ιδιότητες και χρησιμοποιείται εσωτερικά για την αντιμετώπιση φλεγμονών στο στόμα και στον φάρυγγα. Τοπικά, ανακουφίζει από εγκαύματα και φλεγμονές, ενώ έχει και πηκτική δράση. Η καλέντουλα ανήκει στην οικογένεια της μαργαρίτας. Επομένως αν είστε αλλεργικοί σε αυτήν θα πρέπει να αποφύγετε την χρήση της.

Σπόροι Σέλινου
Έχουν διουρητική και αντιφλεγμονώδη δράση, ενώ χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση των ρευματισμών. Λέγεται επίσης ότι μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της ποδάγρας, η οποία οφείλεται σε άλατα τα οποία συσσωρεύονται στα πόδια δημιουργώντας πόνους στο μεγάλο δάχτυλο. Δεν ενδείκνυται για άτομα τα οποία έχουν φλεγμονή στα νεφρά, γιατί πιθανώς να αυξήσει την φλεγμονή αυτή χάρη σε κάποια αιθέρια έλαια των σπόρων.

Χαμομήλι
Το… ταπεινό χαμομηλάκι χρησιμοποιείται ως αντιφλεγμονώδες και σπασμολυτικό, δηλαδή χαλαρώνει τους μύες, αλλά και ως μαλακτικό για το στομάχι και τον λάρυγγα. Έχει ήπιες ηρεμιστικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται επίσης σε φλεγμονές του γαστρεντερικού, δυσπεψία και «φούσκωμα». Τοπικά, βοηθά στην αντιμετώπιση του εκζέματος και είναι επουλωτικό για διάφορες πληγές και δερματικές φλεγμονές. Ανήκει και αυτό στην οικογένεια της μαργαρίτας, για όσους έχουν αλλεργία στο συγκεκριμένο φυτό.

Κανέλα
Το μυρωδάτο αυτό βότανο βοηθά στην χώνεψη και είναι μαλακτικό για το στομάχι. Χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση της δυσπεψίας και των «αερίων», ενώ έχει σπασμολυτική και αντιγριπική δράση. Βοηθά επίσης στην ανακούφιση από τη ναυτία και τη διάρροια, ενώ τονώνει το κυκλοφορικό σύστημα.

Φασκόμηλο
Έχει σπασμολυτική, στυπτική και αντιμικροβιακή δράση, βοηθά στην δυσπεψία και στην ανακούφιση από τον πονόλαιμο, ενώ περιορίζει την νυχτερινή εφίδρωση και τις εξάψεις που συνοδεύουν στην εμμηνόπαυση. Τοπικά, χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση φλεγμονών στο δέρμα και τη μύτη. Θα πρέπει να αποφεύγεται η χρόνια χρήση του, όπως επίσης και η κατανάλωσή του κατά τη διάρκεια της γαλουχίας, καθώς περιορίζει την παραγωγή γάλακτος στον μαστό.

Ταραξάκο ή Πικραλίδα
Τα φύλλα αυτού του βοτάνου ως αφέψημα βοηθούν στην αντιμετώπιση φλεγμονών του ουροποιητικού συστήματος, όπως η ουρολοίμωξη, και έχουν διουρητικές ιδιότητες. Η ρίζα του έχει χολαγωγική δράση, δηλαδή ευνοεί την έκκριση χολής από το συκώτι διασπώντας τα λίπη και άλλες ουσίες που χρειάζονται την χολή για να διασπαστούν. Είναι επίσης τονωτικό και χρησιμοποιείται ως ήπιο καθαρτικό.

Σαμπούκος
Το άγνωστο αυτό βότανο βοηθά στην εφίδρωση και είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό στο να «ρίχνει» τον υψηλό πυρετό. Επίσης, φαίνεται ότι δρα κατά τις καταρροής και γι’ αυτό χρησιμοποιείται στο κοινό κρυολόγημα, σε αλλεργίες και στην βρογχίτιδα.

Λεβάντα
Το αρωματικό αυτό φυτό, έχει σπασμολυτική, ήπια αντικαταθλιπτική και αγχολυτική δράση. Χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση της αϋπνίας, του υπερβολικού άγχους και του πονοκεφάλου, ενώ είναι αρκετά αποτελεσματικό για την δυσπεψία, τους κολικούς και της στομαχικές ενοχλήσεις νευρικής προέλευσης.

Μελισσόχορτο
Είναι σπασμολυτικό, ήπιο ηρεμιστικό, μαλακτικό, αντι-ιικό και βοηθά στην εφίδρωση. Χρησιμοποιείται επίσης για την αντιμετώπιση της αϋπνίας και του άγχους, των παιδικών κολικών και τις δυσπεψίας. Τοπικά με κομπρέσες, βοηθά στην αντιμετώπιση του έρπητα.

Τήλιο
Έχει σπασμολυτική και ήπια ηρεμιστική δράση, βοηθά στην εφίδρωση και είναι περιφερειακό αγγειοδιασταλτικό. Δηλαδή, όταν το πίνουμε «ανοίγουν» τα αγγεία στις περιφέρειες (χέρια, πόδια, κεφάλι), κάτι που μας ανακουφίζει και μας κάνει να νοιώθουμε πιο χαλαροί. Βοηθά στο κρύωμα και ανακουφίζει από τον βήχα, τον πονοκέφαλο και το συνάχι. Χρησιμοποιείται και από όσους έχουν υπέρταση και ταχυπαλμίες, χάρη στην αγγειοδιασταλτική του δράση.

Τσουκνίδα
Το δημοφιλές αυτό φυτό, πέρα από το να φτιάχνει εξαιρετική… σαλάτα, έχει αντιρευματική και αντιαλλεργική δράση. Η τσουκνίδα βοηθά επίσης στην αντιμετώπιση της αλλεργικής ρινίτιδας, τις οστεοαρθρίτιδας και τις ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση φλεγμονών του ουροποιητικού, ενώ τοπικά έχει επουλωτική δράση σε καψίματα και φλεγμονές του στόματος και του λάρυγγα.

Σπαθόχορτο ή Υπέρικο
Είναι ήπιο αντικαταθλιπτικό, αντιιικό και τονωτικό του νευρικού συστήματος. Χρησιμοποιείται σε ήπιες μορφές κατάθλιψης, στην αντιμετώπιση του άγχους και σε άλλα ψυχολογικά συμπτώματα τα οποία προκαλούνται από την εμμηνόπαυση. Πριν καταναλώσετε σπαθόχορτο, θα πρέπει να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας, καθώς το φυτό αυτό αντιδρά με πολλά φάρμακα για την καρδιά και την κατάθλιψη.

Πασιφλόρα ή Ρολόγια
Χρησιμοποιείται ως αγχολυτικό, σπασμολυτικό και ήπιο ηρεμιστικό για την αντιμετώπιση της αϋπνίας και του πονοκέφαλου. Ενδείκνυται για τους πόνους περιόδου, το άσθμα και τον νευρικό βήχα.

Δενδρολίβανο
Το δημοφιλές αρωματικό βότανο που χρησιμοποιούμε κατά κόρον στην μαγειρική, βοηθά στην χώνεψη, είναι σπασμολυτικό, αντιοξειδωτικό, αντιμικροβιακό και τονωτικό της καρδιακής λειτουργίας. Βοηθά στην νοητική διαύγεια και την μνήμη και στην αποτοξίνωση του συκωτιού. Θεωρείται ότι προλαμβάνει στην αρτηριοσκλήρωση, ενώ χρησιμοποιείται και από άτομα τα οποία πάσχουν από υπέρταση.