Καφεΐνη: Αθώα για τον εθισμό!

Μεταξύ αυτών που της έχουν κατά καιρούς προσάψει είναι και η κατηγορία ότι συγκαταλέγεται στις ουσίες που προκαλούν εθισμό. Σήμερα, όμως, οι ειδικοί απαλλάσσουν την καφεΐνη, θεωρώντας την απλώς ως... ύποπτη συνήθειας!

Η αλήθεια είναι ότι η ευκολία με την οποία εμφανίζονται, συχνά, διάφοροι «αφορισμοί», δημιουργώντας εντυπώσεις που τρομάζουν το κοινό, είναι χαρακτηριστική των καιρών που διανύουμε. Το θέμα του εθισμού, ειδικά, το οποίο αγγίζει μία ιδιαίτερα ευαίσθητη κοινωνική χορδή, αποτελεί πρόσφορο έδαφος για να καλλιεργηθούν μύθοι και υπερβολές.

Ένας τέτοιος «αφορισμός» είχε γίνει και για την καφεΐνη, που κατηγορήθηκε ως ύποπτη πρόκλησης εθισμού, ίσως επειδή η απότομη διακοπή της κατανάλωσής της συσχετίζεται με μία σειρά συμπτωμάτων που θα μπορούσαν να παραπέμπουν και στην εξάρτηση.

Εκδηλώσεις «στέρησης» δηλαδή, όπως πονοκέφαλος, κόπωση ή υπνηλία που εμφανίζονται σε ορισμένες περιπτώσεις, παρερμηνεύτηκαν ως συμπτώματα εθισμού, παρόλο που, στην πραγματικότητα, δεν διαρκούν παρά, περίπου, μία ημέρα και μπορούν να αποφευχθούν, αν η διακοπή της κατανάλωσης καφεΐνης γίνει σταδιακά.

Αυτό, φυσικά, δεν σημαίνει ότι τα άτομα που καταναλώνουν καφεΐνη εμφανίζουν εξαρτημένη συμπεριφορά! Τα κριτήρια του εθισμού, σύμφωνα με το πλαίσιο του Diagnostic and Statistical Manual του Αμερικάνικου Ψυχιατρικού Συλλόγου (American Psychiatric Association) είναι συγκεκριμένα και, βεβαίως, η καφεΐνη δεν ανταποκρίνεται σ’ αυτά. Άλλωστε, σύμφωνα με πρόσφατο άρθρο του American Journal of Drug and Alcohol Abuse (Περιοδική έκδοση για την κατάχρηση ναρκωτικών και αλκοόλ) στο οποίο αναλύθηκαν δεδομένα από περισσότερα από 30 επιστημονικά άρθρα σχετικά με την καφεΐνη, «η ευρεία έννοια του όρου «εθισμός», όπως χρησιμοποιείται στην απλή γλώσσα, περιλαμβάνει την ακατανίκητη επιθυμία για τακτική κατανάλωση η οποία οδηγεί σε εκδήλωση προβλημάτων».

Είναι προφανές ότι η καφεΐνη δεν ταιριάζει με αυτή την περιγραφή, αφενός επειδή δεν προκαλεί προβλήματα σε άτομα ή στο κοινωνικό σύνολο και αφετέρου, επειδή σπάνια παρατηρείται ακατανίκητη επιθυμία για κατανάλωσή της.

Αυτό ισχύει, τόσο για τον καφέ, όσο για τα αναψυκτικά που περιέχουν, συγκριτικά, πολύ μικρότερη ποσότητα καφεΐνης –συνήθως 20-35mg ανά 250ml έναντι 60-120mg ανά 240ml- του καφέ. Μάλιστα, η πολύ χαμηλή συγκέντρωση καφεΐνης στα αναψυκτικά, αποκλείει σχεδόν τις παρενέργειες από τη διακοπή της κατανάλωσής της.

Ως εκ τούτου, αν θέλουμε να αποφύγουμε τη δημιουργία εντυπώσεων και τις υπερβολές, μάλλον θα συμφωνήσουμε με τους ειδικούς ότι, η καφεΐνη απέχει πολύ από τον ορισμό του εθισμού και ανταποκρίνεται περισσότερο στο «προφίλ» της αγαπημένης συνήθειας!

* Ευχαριστούμε την κα Βίκυ Πυρογιάννη, Κλινική Διαιτολόγο-Διατροφολόγο, MSc Sports Nutrition για την επιστημονική επιμέλεια του άρθρου. www.nutrimed.gr