Επιλόχεια κατάθλιψη: Αντιμετωπίστε την χωρίς τύψεις

της Έλενας Μπούλια

Όσο παράδοξο κι αν ακούγεται, ο ερχομός ενός μωρού πέρα από τεράστια χαρά μπορεί σε κάποιες μητέρες να φέρει αφόρητη θλίψη και ένα έντονο συναίσθημα απώλειας –πρόσφατες έρευνες λένε ότι αντίστοιχα συναισθήματα μπορεί να νιώσει σπανιότερα και ο πατέρας (δείτε εδώ). Το φαινόμενο ονομάζεται επιλόχεια κατάθλιψη και παρουσιάζεται σε μία στις δέκα γυναίκες. Έχει εξήγηση, έχει θεραπεία και δεν θα πρέπει να παραμελείται ούτε από τη νέα μαμά ούτε από το περιβάλλον της, ως κάτι που κάποια στιγμή θα περάσει.

Πότε εμφανίζεται;
Η επιλόχεια κατάθλιψη, όπως παρατηρεί η ψυχολόγος κ. Τριανταφυλλιά Χαρίλα εμφανίζεται συνήθως την τρίτη ή την τέταρτη ημέρα μετά τον τοκετό και τα συμπτώματα είναι εντονότερα αργά το απόγευμα ή το βράδυ. Σε σπανιότερες περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστεί ακόμα και 6 μήνες μετά τον τοκετό.

Γιατί εμφανίζεται;
Οι λόγοι που εμφανίζεται η επιλόχεια κατάθλιψη είναι πολλοί και διαφορετικοί. Σύμφωνα με τον ψυχολόγο κ. Νίκο Βακόνδιο «Πολλές φορές η έντονη ορμονική μεταβολή μετά τον τοκετό μπορεί να φέρει στην επιφάνεια διάφορες διαταραχές και την γενετική προδιάθεση για κατάθλιψη, ή ακόμα και για σοβαρότερες καταστάσεις, όπως ψύχωση ή μανιοκατάθλιψη». Σε αυτές τις ορμονικές διαταραχές προστίθενται οι αλλαγές στην εικόνα του σώματος της γυναίκας, με την άδεια -πλέον- και χαλαρή κοιλιά και τους πρησμένους και συχνά πληγωμένους μαστούς.

Φυσικά, βασικός παράγοντας είναι και το γεγονός ότι η μητέρα, την πρώτη περίοδο μετά τον τοκετό, δυσκολεύεται να προσαρμοστεί στην ιδέα ότι οι δικές της ανάγκες που μέχρι πρόσφατα βρίσκονταν στο επίκεντρο όλων, μπαίνουν στο περιθώριο και η φροντίδα του μωρού απαιτεί το 24ωρο ενδιαφέρον της. Ιδιαίτερα η γυναίκα που γίνεται πρώτη φορά μητέρα δυσκολεύεται πολλές φορές να συγχρονιστεί με το μωρό, να καταλάβει γιατί αυτό κλαίει. Συχνά εκλαμβάνει το κλάμα και τη δυσφορία του μωρού ως δική της αποτυχία, κάτι που την κάνει να νιώθει ακόμα χειρότερα.

Ποια είναι τα σημάδια;
Σύμφωνα με τον κ. Βακόνδιο, αυτά είναι παρόμοια με της κατάθλιψης: Κακή διάθεση, έντονη θλίψη, έλλειψη ικανοποίησης και ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που παλαιότερα πρόσφεραν ευχαρίστηση, έλλειψη ενδιαφέροντος προς το μωρό ή επιθετικότητα προς αυτό, ευσυγκινησία χωρίς προφανείς λόγους με ασυγκράτητα δάκρυα, άγχος, κόπωση, μείωση ή αύξηση βάρους, έμμονες και ανεξήγητες ιδεοληψίες που αφορούν το βρέφος (π.χ. ότι μπορεί να αρρωστήσει ή να πεθάνει, ή ότι μπορεί να του κάνει κακό) κ.α. Ακόμα, προσθέτει η ψυχολόγος κ. Τέσσα Χριστοδούλου, η κούραση που έτσι κι αλλιώς νιώθουν οι μητέρες τον πρώτο καιρό της λοχείας, σε συνδυασμό με την κόπωση που δημιουργεί η επιλόχεια κατάθλιψη μπορεί να οδηγήσει σταδιακά σε υπερένταση και δυσκολία ύπνου με αποτέλεσμα η μητέρα να ξυπνά ακόμα περισσότερες φορές κατά την διάρκεια της νύχτας με άγχος, π.χ. αν τάισε το μωρό ή αν συνέβη κάτι κακό.

Πόσο διαρκεί;
Οι ειδικοί υποστηρίζουν πως υπάρχει διαχωρισμός ανάμεσα στην επιλόχεια μελαγχολία και την επιλόχεια κατάθλιψη. Η πρώτη, λένε, έχει ηπιότερα συμπτώματα και μπορεί να διαρκέσει έως και δύο εβδομάδες μετά τον τοκετό, ενώ η δεύτερη μπορεί να διαρκέσει ακόμα και έναν χρόνο μετά τον τοκετό, παύοντας πλέον να είναι επιλόχεια αλλά κανονική κατάθλιψη.

Πώς αντιμετωπίζεται;
Σε πολλές περιπτώσεις, μετά τις δύο πρώτες εβδομάδες τα συμπτώματα υποχωρούν και η μητέρα αρχίζει να αισθάνεται καλύτερα, απολαμβάνοντας σιγά-σιγά τις στιγμές της με το μωρό αλλά και αυτές χωρίς αυτό. Αν, όμως, μετά από αυτό το διάστημα τα συμπτώματα εντείνονται είναι απαραίτητη η συμβολή κάποιου ειδικού, ο οποίος θα θεραπεύσει την κατάθλιψη μέσω του λόγου. «Ο κόσμος νομίζει πως μπορεί να θεραπεύσει την κατάθλιψη μόνος του», λέει ο κ. Βακόνδιος. «Αυτό, όμως, είναι σχεδόν αδύνατο γιατί ο εγκέφαλος θέτει περιορισμούς που ένα άτομο με κατάθλιψη δε μπορεί να αντιληφθεί, πόσο μάλλον να αντιμετωπίσει».

Σκοπός του ειδικού είναι να άρει αυτούς τους περιορισμούς και μέσα από την συζήτηση να ανιχνεύσει πώς λειτουργεί το μυαλό του ανθρώπου, με σκοπό να διώξει τις ενοχικές σκέψεις που είναι συχνές στην κατάθλιψη και να αλλάξει τον τρόπο σκέψης της γυναίκας που νιώθει έτσι. Το μόνο βέβαιο είναι ότι η επιλόχεια κατάθλιψη δεν είναι ανίατη και πολύ σύντομα μπορεί η κουβέντα με τον ειδικό να την εξαλείψει.