Ποια ψυχοσωματικά νοσήματα δημιουργεί κάθε τύπος στρες
Τα ψυχοσωματικά νοσήματα εμφανίζονται στις στρεσογόνους περιόδους της ζωής μας. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό;
Γράφει η Ελπίδα Παναγιωτουνάκου, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια, Msc
Η επίδραση των ψυχολογικών παραγόντων στο σώμα μας, μπορεί επηρεάσει καταλυτικά την υγεία μας στο σύνολό της. Υπάρχουν, δηλαδή, διάφοροι ψυχολογικοί παράγοντες οι οποίοι προκαλούν σωματικά συμπτώματα, δίχως την ύπαρξη κάποιας βιολογικής νόσου. Παραδείγματος χάριν, τα άτομα με κρίσεις πανικού συχνά υποθέτουν πως συμπτώματα όπως ο πόνος στο στήθος, η ταχυκαρδία ή το λαχάνιασμα αποτελούν ένδειξη καρδιαγγειακής νόσου, ενώ στην πραγματικότητα οφείλονται στο έντονο και παρατεταμένο στρες. Μάλιστα, επειδή τα συμπτώματα άγχους συνήθως εμφανίζονται χωρίς το άτομο να συνειδητοποιεί τους στρεσογόνους παράγοντες που τα προκαλούν, φαίνεται δηλαδή σαν να εκδηλώνονται ξαφνικά, ενισχύεται η πεποίθηση ότι προκαλούνται από κάποια σωματική νόσο.
Πιο συγκεκριμένα, το στρες αποτελεί μια από τις συχνότερα αναφερόμενες έννοιες όχι μόνο στη σύγχρονη παθολογία αλλά και στην ανθρώπινη ζωή. Είναι το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης μεταξύ του ατόμου και του περιβάλλοντός του, γεγονός που είτε μέσω της υπερδιέγερσης, είτε της υποδιέγερσης οδηγεί σε ψυχολογική και σωματική ένταση. Το στρες μπορεί να είναι οξύ (εμφανίζεται ακαριαία και είναι μεγάλης έντασης) ή χρόνιο (μπορεί να μην εμφανιστεί σε μεγάλη ένταση, αλλά έχει μακροχρόνια επίδραση στον οργανισμό). Πιο επιβλαβές για τη σωματική υγεία, φαίνεται να είναι το χρόνιο στρες, καθώς είναι δυνατόν να προκαλέσει μια συνεχή διέγερση του σώματος, η οποία με τη σειρά της οδηγεί είτε σε σωματικά συμπτώματα, είτε σε επιβλαβείς για την υγεία συμπεριφορές (π.χ. κατανάλωση αλκοόλ, κάπνισμα, κ.λπ).
Σε βιολογική βάση, το στρες οδηγεί σε απελευθέρωση ειδικών ορμονών (με κύρια την κορτιζόλη) και νευροδιαβιβαστών, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται φλεγμονές και το άτομο να είναι πιο επιρρεπές στην εμφάνιση διαφόρων ασθενειών. Αντίστροφα, το στρες και η κακή ψυχολογία λειτουργούν ως επιβαρυντικοί παράγοντες στην αντιμετώπιση μιας νόσου, ενώ είναι ικανοί να πυροδοτήσουν νωρίτερα ένα νόσημα που «κοιμάται».
Τα κυριότερα ψυχοσωματικά συμπτώματα είναι τα παρακάτω.
Διαταραχές στον ύπνο
Πόνοι μέσης, ώμων, αυχένα
Στομαχικές διαταραχές, καούρες, μετεωρισμός, ευερέθιστο έντερο
Δυσκοιλιότητα, διάρροια
Διατροφικές διαταραχές
Τριχόπτωση
Υψηλή αρτηριακή πίεση
Ταχυπαλμίες
Άσθμα / ακανόνιστος αναπνευστικός ρυθμός
Πόνοι στο στήθος
Εφίδρωση ή «παγωμένα» άκρα
Δερματικά προβλήματα (έκζεμα, ψωρίαση, έρπητας)
Περιοδοντικές παθήσεις
Προβλήματα αναπαραγωγής καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος
Το σώμα, λοιπόν, συχνά «φωνάζει» ότι δεν λέει το στόμα. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο ότι ανάλογα με τη συναισθηματική δυσκολία του καθενός, παρατηρείται σωματοποίηση των συμπτωμάτων σε διαφορετικά σημεία του σώματος.
Μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα:
Ο πονοκέφαλος και η ζαλάδα εκδηλώνονται συνήθως στα άτομα τα οποία υπεραναλύουν και αποζητούν την τελειότητα.
Διαταραχές στο στομάχι ή το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου παρατηρείται πιο συχνά στα άτομα που είναι ιδιαίτερα ανασφαλή, υποχωρητικά και δεν εκφράζουν εύκολα την άποψή τους.
Οι εμβοές είναι χαρακτηριστικές σε εκείνους που προσπαθούν να βρίσκουν για όλα λύση και να έχουν τους γύρω τους ικανοποιημένους και διασφαλισμένους.
Οι πόνοι στη μέση σχετίζονται με μεγάλη στεναχώρια, αλλά και με άτομα που σηκώνουν στους ώμους τους πολλά βάρη και ευθύνες.
Οι πόνοι στις αρθρώσεις συχνά εκδηλώνονται σε άτομα που προσαρμόζονται δύσκολα και δεν υποχωρούν στις απόψεις τους
Ωστόσο, προτού ένα σύμπτωμα αποδοθεί σε ψυχολογικούς παράγοντες, θα πρέπει να έχει πραγματοποιηθεί ένας πλήρης έλεγχος από τον θεράποντα ιατρό μας, ώστε να αποκλειστούν τυχόν οργανικές παθήσεις. Στη συνέχεια, η επιλογή της κατάλληλης ψυχοθεραπευτικής παρέμβασης ή συμβουλευτικής υποστήριξης, θα βοηθήσει το άτομο να απαλύνει τόσο τη νόσο της ψυχής, όσο και του σώματος.
Η επίδραση των ψυχολογικών παραγόντων στο σώμα μας, μπορεί επηρεάσει καταλυτικά την υγεία μας στο σύνολό της. Υπάρχουν, δηλαδή, διάφοροι ψυχολογικοί παράγοντες οι οποίοι προκαλούν σωματικά συμπτώματα, δίχως την ύπαρξη κάποιας βιολογικής νόσου. Παραδείγματος χάριν, τα άτομα με κρίσεις πανικού συχνά υποθέτουν πως συμπτώματα όπως ο πόνος στο στήθος, η ταχυκαρδία ή το λαχάνιασμα αποτελούν ένδειξη καρδιαγγειακής νόσου, ενώ στην πραγματικότητα οφείλονται στο έντονο και παρατεταμένο στρες. Μάλιστα, επειδή τα συμπτώματα άγχους συνήθως εμφανίζονται χωρίς το άτομο να συνειδητοποιεί τους στρεσογόνους παράγοντες που τα προκαλούν, φαίνεται δηλαδή σαν να εκδηλώνονται ξαφνικά, ενισχύεται η πεποίθηση ότι προκαλούνται από κάποια σωματική νόσο.
Πιο συγκεκριμένα, το στρες αποτελεί μια από τις συχνότερα αναφερόμενες έννοιες όχι μόνο στη σύγχρονη παθολογία αλλά και στην ανθρώπινη ζωή. Είναι το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης μεταξύ του ατόμου και του περιβάλλοντός του, γεγονός που είτε μέσω της υπερδιέγερσης, είτε της υποδιέγερσης οδηγεί σε ψυχολογική και σωματική ένταση. Το στρες μπορεί να είναι οξύ (εμφανίζεται ακαριαία και είναι μεγάλης έντασης) ή χρόνιο (μπορεί να μην εμφανιστεί σε μεγάλη ένταση, αλλά έχει μακροχρόνια επίδραση στον οργανισμό). Πιο επιβλαβές για τη σωματική υγεία, φαίνεται να είναι το χρόνιο στρες, καθώς είναι δυνατόν να προκαλέσει μια συνεχή διέγερση του σώματος, η οποία με τη σειρά της οδηγεί είτε σε σωματικά συμπτώματα, είτε σε επιβλαβείς για την υγεία συμπεριφορές (π.χ. κατανάλωση αλκοόλ, κάπνισμα, κ.λπ).
Σε βιολογική βάση, το στρες οδηγεί σε απελευθέρωση ειδικών ορμονών (με κύρια την κορτιζόλη) και νευροδιαβιβαστών, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται φλεγμονές και το άτομο να είναι πιο επιρρεπές στην εμφάνιση διαφόρων ασθενειών. Αντίστροφα, το στρες και η κακή ψυχολογία λειτουργούν ως επιβαρυντικοί παράγοντες στην αντιμετώπιση μιας νόσου, ενώ είναι ικανοί να πυροδοτήσουν νωρίτερα ένα νόσημα που «κοιμάται».
Τα κυριότερα ψυχοσωματικά συμπτώματα είναι τα παρακάτω.
Διαταραχές στον ύπνο
Πόνοι μέσης, ώμων, αυχένα
Στομαχικές διαταραχές, καούρες, μετεωρισμός, ευερέθιστο έντερο
Δυσκοιλιότητα, διάρροια
Διατροφικές διαταραχές
Τριχόπτωση
Υψηλή αρτηριακή πίεση
Ταχυπαλμίες
Άσθμα / ακανόνιστος αναπνευστικός ρυθμός
Πόνοι στο στήθος
Εφίδρωση ή «παγωμένα» άκρα
Δερματικά προβλήματα (έκζεμα, ψωρίαση, έρπητας)
Περιοδοντικές παθήσεις
Προβλήματα αναπαραγωγής καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος
Το σώμα, λοιπόν, συχνά «φωνάζει» ότι δεν λέει το στόμα. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο ότι ανάλογα με τη συναισθηματική δυσκολία του καθενός, παρατηρείται σωματοποίηση των συμπτωμάτων σε διαφορετικά σημεία του σώματος.
Μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα:
Ο πονοκέφαλος και η ζαλάδα εκδηλώνονται συνήθως στα άτομα τα οποία υπεραναλύουν και αποζητούν την τελειότητα.
Διαταραχές στο στομάχι ή το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου παρατηρείται πιο συχνά στα άτομα που είναι ιδιαίτερα ανασφαλή, υποχωρητικά και δεν εκφράζουν εύκολα την άποψή τους.
Οι εμβοές είναι χαρακτηριστικές σε εκείνους που προσπαθούν να βρίσκουν για όλα λύση και να έχουν τους γύρω τους ικανοποιημένους και διασφαλισμένους.
Οι πόνοι στη μέση σχετίζονται με μεγάλη στεναχώρια, αλλά και με άτομα που σηκώνουν στους ώμους τους πολλά βάρη και ευθύνες.
Οι πόνοι στις αρθρώσεις συχνά εκδηλώνονται σε άτομα που προσαρμόζονται δύσκολα και δεν υποχωρούν στις απόψεις τους
Ωστόσο, προτού ένα σύμπτωμα αποδοθεί σε ψυχολογικούς παράγοντες, θα πρέπει να έχει πραγματοποιηθεί ένας πλήρης έλεγχος από τον θεράποντα ιατρό μας, ώστε να αποκλειστούν τυχόν οργανικές παθήσεις. Στη συνέχεια, η επιλογή της κατάλληλης ψυχοθεραπευτικής παρέμβασης ή συμβουλευτικής υποστήριξης, θα βοηθήσει το άτομο να απαλύνει τόσο τη νόσο της ψυχής, όσο και του σώματος.
