πηγή: medNutrition.gr
του Αβραάμ Κάζη (*)
Οι ημικρανίες είναι ένα σύνδρομο αγγειακής προέλευσης που παρουσιάζεται κλινικά ως επαναλαμβανόμενος σφυγμικός, παλμικός πόνος, συνήθως στο ένα ημισφαίριο της κεφαλής.
Υπολογίζεται ότι σήμερα 28 εκατομμύρια γυναίκες και 6 εκατομμύρια άνδρες στις Ηνωμένες Πολιτείες υποφέρουν από ημικρανίες και αυτός ο αριθμός ολοένα και αυξάνεται. Η μεγαλύτερη συχνότητα ημικρανιών παρατηρείται μεταξύ των ηλικιών 20 και 35 και συχνά σχετίζεται με θετικό οικογενειακό ιστορικό.
Ημικρανίες συναντώνται σε όλες τις εθνικότητες, φυλές και γεωγραφικές τοποθεσίες του κόσμου. Επίσης, μπορεί να εμφανιστούν για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή με την έναρξη χρήσης αντισυλληπτικών. Επηρεάζουν ασθενείς για μεγάλο χρονικό διάστημα της ζωής τους, με αποτέλεσμα να έχουν σημαντικό κόστος υγείας.
Υπάρχουν δύο κύριες μορφές ημικρανίας. Η πρώτη, ημικρανία χωρίς αύρα (παλιότερα καλούμενη κοινή ημικρανία), είναι σοβαρή, μονόπλευρη κεφαλαλγία που διαρκεί τυπικά από 2 έως 72 ώρες.
Αυτές οι κεφαλαλγίες συχνά επιδεινώνονται από τη φυσική δραστηριότητα και συνοδεύονται από ναυτία, έμετο, φωτοφοβία (υπερευαισθησία στο φως). Περίπου το 85% των ασθενών δεν έχουν αύρα.
Στο δεύτερο τύπο (παλιότερα καλούμενη κλασική ημικρανία) προηγούνται νευρολογικά συμπτώματα που καλούνται αύρα, τα οποία μπορεί να είναι οπτικά, αισθητικά ή και να προκαλούν διαταραχές του λόγου ή κινητικές.
Πιο συχνά, αυτά τα πρόδρομα συμπτώματα είναι οπτικά και παρουσιάζονται 20 με 40 λεπτά προτού αρχίσει η κεφαλαλγία. Στο 15% των ασθενών που πάσχουν από ημικρανία, η οποία ακολουθεί την αύρα, η τελευταία από μόνη της επιτρέπει τη διάγνωση.
Γενικά, οι γυναίκες έχουν τρεις φορές μεγαλύτερες πιθανότητες να υποφέρουν από κάποιο τύπο ημικρανίας σε σχέση με τους άνδρες.
Οι ημικρανίες αποτελούν ολοένα και πιο συχνό πρόβλημα υγείας και χαρακτηρίζονται από μεγάλο εύρος πιθανών αιτιολογικών παραγόντων (πολυπαραγοντικό σύνδρομο). Η δυσανοχή σε ορισμένα τρόφιμα (τροφικές ευαισθησίες), η ανεπάρκεια συγκεκριμένων θρεπτικών συστατικών, διάφορες νευροενδοκρινικές διαταραχές και το στρες μπορεί να προκαλέσουν κρίσεις ημικρανίας.
Υπολογίζεται ότι το 20% των περιπτώσεων ημικρανίας οφείλεται σε δυσανοχή σε ορισμένα τρόφιμα. Τρόφιμα που περιέχουν ουσίες με αγγειοσυσπαστικές ιδιότητες, όπως τυραμίνη και φαινυλαλανίνη (μονοαμίνες), αλκοόλ, φαινολικά φλαβονοειδή και καφεΐνη μπορούν να επιφέρουν ημικρανίες σε ευπαθείς ασθενείς.
Τέτοια τρόφιμα είναι το κόκκινο κρασί, η μπίρα, το τυρί, το γιαούρτι, το γάλα, το τσάι, ο καφές, τα αναψυκτικά τύπου cola, η σοκολάτα και τα πρόσθετα τροφίμων όπως η ασπαρτάμη και το γλουταμινικό μονονάτριο (ενισχυτικό γεύσης στα κινέζικα εστιατόρια).
Έχει βρεθεί ότι πολλοί ασθενείς με ημικρανίες έχουν σημαντικά χαμηλά επίπεδα ενός ενζύμου, της φαινυλσουλφοτρανσφεράσης αιμοπεταλίων, το οποίο φυσιολογικά απενεργοποιεί τις μονοαμίνες, με αποτέλεσμα να υπάρχουν στους ασθενείς αυτούς υψηλές ποσότητες μονοαμινών, τοξικών για τον οργανισμό.
Κατά συνέπεια, άτομα επιρρεπή στην εμφάνιση ημικρανιών οφείλουν να αποφεύγουν προληπτικά τα παραπάνω τρόφιμα.
Ένας ακόμη πρόδρομος της ημικρανίας είναι η υπογλυκαιμία. Τρόφιμα που πιστεύεται ότι προκαλούν ημικρανία μετά από υπογλυκαιμία είναι η σοκολάτα, το τυρί, τα κιτρικά φρούτα (πορτοκάλι, μανταρίνι κ.ά.), η μπανάνα, οι ξηροί καρποί, τα δημητριακά, τα φασόλια, η πίτσα, το κόκκινο κρασί, η μπίρα, τα αναψυκτικά τύπου cola, ο καφές, το τσάι και διάφορα πρόσθετα τροφίμων.
Επιπλέον, η ανεπάρκεια δύο μικροθρεπτικών συστατικών, της ριβοφλαβίνης (βιταμίνη Β2) και του μαγνησίου (Mg), φαίνεται να σχετίζεται με την εμφάνιση ημικρανίας.
Φυσιολογικά, η ριβοφλαβίνη ρυθμίζει αποτελεσματικά τον ενεργειακό μεταβολισμό των μιτοχονδρίων (κυτταρικά οργανίδια υπεύθυνα για την παραγωγή ενέργειας του κυττάρου), ο οποίος έχει διαταραχθεί σε ασθενείς με ημικρανία.
Συνεπώς, αν και υποστηρίζεται από λίγες μέχρι σήμερα κλινικές μελέτες, συνιστάται η προληπτική χορήγηση υψηλών δόσεων ριβοφλαβίνης (400 mg/ημέρα) σε ασθενείς ευπαθείς σε εμφάνιση ημικρανιών.
Όσον αφορά το μαγνήσιο, η δράση του στο σώμα μεταξύ άλλων περιλαμβάνει την εξουδετέρωση αγγειοσπασμού, την αναστολή συσσώρευσης αιμοπεταλίων και τον περιορισμό σχηματισμού φλεγμονωδών ουσιών, φαινόμενα που σχετίζονται με την παθογένεια της ημικρανίας.
Έτσι, συνιστάται η προληπτική χορήγηση μαγνησίου (600 mg/ημέρα) σε ασθενείς με ημικρανίες, με σκοπό την αποτροπή των ανωτέρω φαινομένων.
Ορισμένα βότανα, όπως το feverfew (πύρεθρον), το ginger (ζιγγίβερι) και το ginkgo, τα οποία υποστηρίζεται ότι είναι αποτελεσματικά για την πρόληψη και θεραπεία της ημικρανίας, πρέπει να λαμβάνονται με επιφύλαξη, διότι μεγάλες κλινικές έρευνες δεν έχουν αποδείξει ότι είναι ασφαλή. Μάλιστα, η χρήση τους από παιδιά, εγκύους και θηλάζουσες πρέπει να θεωρείται απαγορευμένη.
Είναι χαρακτηριστικό ότι τρόφιμα που προκαλούν κρίσεις ημικρανίας σε ένα άτομο μπορεί να μην επιφέρουν κρίσεις σε κάποιο άλλο, ενώ τα όρια (ουδός) δυσανοχής τροφίμων μπορεί να ποικίλλουν από καιρό σε καιρό, ακόμη και στο ίδιο άτομο.
Γι’ αυτόν το λόγο δεν ενδείκνυνται γενικές συστάσεις όσον αφορά την αποφυγή τροφίμων. Αντιθέτως, πρέπει να γίνεται αξιολόγηση και να καθορίζονται τα τρόφιμα που σχετίζονται με τις κρίσεις ημικρανίας στον κάθε ασθενή ξεχωριστά, έτσι ώστε να αποφεύγεται η κατανάλωσή τους ως μέσο προφύλαξης από τις κρίσεις αυτές.
Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό ο διαιτολόγος να μπορεί να προσφέρει εναλλακτικές επιλογές τροφίμων, παρόμοιας διατροφικής αξίας με αυτά που αποφεύγονται, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η επαρκής θερμιδική πρόσληψη και διατροφική κατάσταση του ασθενούς.
Είναι λοιπόν σαφές ότι η εμφάνιση κρίσεων ημικρανίας σχετίζεται άμεσα με τη διατροφή, με αποτέλεσμα ο ρόλος του διαιτολόγου να είναι σημαντικός στην πρόληψη και ανακούφιση των συμπτωμάτων ημικρανίας.
(*) Ο κ. Αβραάμ Κάζης είναι Κλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, MSc
πηγή: medNutrition.gr
