Η Βιταμίνη D ρίχνεται στη μάχη κατά του κορωνοϊού
Δύο βρετανοί επιστήμονες έδωσαν μάχη για να αναγνωριστεί η συμβολή της πάμφτηνης αυτής βιταμίνης στη μάχη κατά του κορωνοϊού. Και τα κατάφεραν.
Όπως διαβάζουμε σε ρεπορτάζ του Guardian, τον Μάρτιο, καθώς άρχισαν να αυξάνονται οι θάνατοι από κορωνοϊό στο Ηνωμένο Βασίλειο, δύο νοσοκομεία στη βορειοανατολική Αγγλία άρχισαν να συνταγογραφούν εξαιρετικά υψηλές δόσεις βιταμίνης D σε ασθενείς τους.
Μελέτες είχαν δείξει ότι η ύπαρξη επαρκών επιπέδων βιταμίνης D, η οποία δημιουργείται στα χαμηλότερα στρώματα του δέρματος μέσω της απορρόφησης του ηλιακού φωτός, παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανοσοποιητική και μεταβολική λειτουργία και μειώνουν τον κίνδυνο ορισμένων αναπνευστικών ασθενειών.
Αλλά τα συμπεράσματα αμφισβητήθηκαν και δεν υπήρχαν επίσημες οδηγίες. Όταν οι μονάδες ενδοκρινολογίας και αναπνευστικών μονάδων στο ίδρυμα Newcastle upon Tyne Hospitals NHS έκαναν ανεπίσημη σύσταση στους γιατρούς για να συνταγογραφήσουν βιταμίνη D, η απόφαση θεωρήθηκε ασυνήθιστη.
«Η άποψή μας ήταν ότι αυτή η θεραπεία είναι τόσο ασφαλής και η κρίση είναι τόσο τεράστια που δεν έχουμε χρόνο για συζητήσεις», δήλωσε ο Δρ Richard Quinton, σύμβουλος ενδοκρινολόγος στο Royal Victoria Infirmary στο Newcastle.
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, σύντομα οι κλινικοί γιατροί και οι ενδοκρινολόγοι σε όλο τον κόσμο άρχισαν να διαφωνούν για το κατά πόσο τα επαρκή επίπεδα βιταμίνης D, μπορεί να επηρεάσουν θετικά τα ποσοστά θνησιμότητας που σχετίζονται με τον κορωνοϊό. Κάποιοι θεώρησαν ότι το θρεπτικό συστατικό ήταν μια αποτελεσματική και άμεσα προσβάσιμη θεραπεία, άλλοι το θεώρησαν ως χάσιμο χρόνου.
Τον Μάρτιο, οι επιστημονικοί σύμβουλοι της κυβέρνησης εξέτασαν τα υπάρχοντα στοιχεία και αποφάσισαν ότι δεν υπήρχε λόγος για να βγει σχετική οδηγία. Όμως τον Απρίλιο, δεκάδες γιατροί έγραψαν στο British Medical Journal, περιγράφοντας την αντιμετώπιση της έλλειψης της βιταμίνης D ως «ένα ασφαλές, απλό βήμα», που «καταφέρνει πειστικά να αντιμετωπίσει μια πιθανή, σημαντική, εφικτή θεραπεία μετριασμού του Covid-19».
Στα νοσοκομεία του Newcastle, στους ασθενείς που είχαν ανεπάρκεια βιταμίνης D, δόθηκαν εξαιρετικά υψηλές δόσεις από το στόμα, συχνά έως και 750 φορές παραπάνω από τη συνιστώμενη ημερήσια ποσότητα. Τον Ιούλιο, οι γιατροί μοιράστηκαν τα αρχικά τους αποτελέσματα σε δημοσίευση στο περιοδικό Clinical Endocrinology. Από τους πρώτους 134 ασθενείς με κορωνοϊό, στους οποίους χορηγήθηκε βιταμίνη D, οι 94 είχαν πάρει εξιτήριο, 24 εξακολουθούσαν να νοσηλεύονται και 16 είχαν πεθάνει. Οι κλινικοί γιατροί δεν είχαν συσχετίσει τα επίπεδα της βιταμίνης D με τα συνολικά ποσοστά θανάτου, όμως μόνο τρεις ασθενείς με υψηλά επίπεδα της βιταμίνης πέθαναν, ενώ όλοι ήταν αδύναμοι και ηλικίας 90 ετών και άνω.
Από εκεί κι έπειτα, κι άλλοι ακολούθησαν την ιδέα των γιατρών του Newcastle και άρχισαν να παίρνουν τη βιταμίνη. Κατά τους πρώτους μήνες της πανδημίας, έως 1.000 άτομα του προσωπικού του Εθνικού Συστήματος έλαβαν δωρεάν πακέτα συμπληρωμάτων- συμπεριλαμβανομένης της βιταμίνης C, της βιταμίνης D και του ψευδαργύρου - από μια εθελοντική πρωτοβουλία που ονομάζεται Frontline Immune Support Team, μετά από άτυπη απαίτηση από κλινικούς ιατρούς.
Καθώς οι πωλήσεις συμπληρωμάτων βιταμίνης D αυξήθηκαν σημαντικά, ορισμένοι γιατροί το συνιστούσαν ανεπίσημα στους ασθενείς. Σε μια επιστολή, η Βρετανική Ένωση Ιατρών Ινδικής Προέλευσης, συμβούλεψε τα μέλη της να πάρουν το θρεπτικό συστατικό. «Πιστεύουμε ότι η ανεπάρκεια βιταμίνης D3 είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για σοβαρή λοίμωξη από κορωναϊό, για τον οποίο υπάρχουν συγκεντρωτικά στοιχεία», ανέφερε η επιστολή. "Οι άνθρωποι που γεννιούνται με πιο σκούρο δέρμα απορροφούν λιγότερο υπεριώδες φως στα βαθύτερα στρώματα όπου κατασκευάζεται η D3, και έτσι είναι επιρρεπείς σε σοβαρότερη ανεπάρκεια D στο τέλος του χειμώνα σε βόρεια γεωγραφικά πλάτη, από τους εκείνους με πιο ανοιχτόχρωμο δέρμα."
Μέχρι τον Απρίλιο, η ο Κυβερνητικός Οργανισμός Public Health England αναθεώρησε τις οδηγίες της για τη βιταμίνη D, εκφράζοντας ανησυχίες για τη μειωμένη έκθεση των ανθρώπων στον ήλιο κατά τη διάρκεια του λοκντάνουν. Ενώ κάποτε είχε προτείνει να παίρνουν μόνο μικρές δόσεις το χειμώνα, τώρα συμβούλεψε σε όλους να παίρνουν καθημερινά, όλο το χρόνο. Όμως δεν διεξήγαγε ενημερωτική εκστρατεία για να ενημερώσει το κοινό για την αλλαγή, ούτε απευθύνθηκε συγκεκριμένα σε αυτούς που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αυξήσουν την πρόσληψή της. Αποτέλεσμα η πλειοψηφία των ανθρώπων να παραμείνει σε άγνοια για την πιθανή θετική επίδραση της θρεπτικής ουσίας.
Το 1940, όταν η κυβέρνηση του Τσόρτσιλ φοβόταν ότι οι άνθρωποι κινδυνεύουν ιδιαίτερα από διάφορες μυοσκελετικές παθήσεις, διέταξε τις εταιρείες μαργαρίνης να ενισχύσουν τα προϊόντα τους με βιταμίνη D «για να προστατεύσουν τη διατροφική κατάσταση του έθνους». (Τότε, η θρεπτική ουσία θεωρήθηκε παγκοσμίως ότι επηρεάζει την υγεία των οστών και των μυών, αντί να επηρεάζει την ανοσοποιητική ή μεταβολική υγεία.) Μέχρι το 2013, η ενίσχυση της μαργαρίνης ήταν υποχρεωτική από το νόμο, προτού η κυβέρνηση αποφασίσει ότι δεν ήταν απαραίτητη. Είχε γίνει δηλαδή βιομηχανικό πρότυπο στην παρασκευή των προϊόντων αυτών, αλλά οι εταιρείες τροφίμων δεν ήταν υποχρεωμένες να το ακολουθήσουν.
Για τον πρώην γραμματέα του Brexit, Ντέιβιντ Ντέιβις, η αποτυχία ενίσχυσης μιας ευρύτερης ομάδας τροφίμων είναι απαράδεκτη. Όπως και οι κλινικοί γιατροί στο αποκορύφωμα του πρώτου κύματος της πανδημίας, ο ίδιος δεν μπορούσε να καταλάβει γιατί η βιταμίνη D δεν προωθήθηκε ως μια βιώσιμη θεραπεία κατά του κορωνοϊού.
Ο Ντέιβις είναι συντηρητικός βουλευτής με πτυχίο μοριακής επιστήμης. Τον Μάιο, προέτρεψε τον υπουργό Υγείας, Ματ Χάνκοκ, να επανεξετάσει τα αποδεικτικά στοιχεία και να εξετάσει την πιθανότητα εφαρμογής ενός δωρεάν προγράμματος παροχής συμπληρωμάτων για την αντιστροφή των ελλείψεων της βιταμίνης D, επικαλούμενος την επιστολή που στάλθηκε στο BMJ. Μέχρι το 40% του πληθυσμού εκτιμάται ότι έχει έλλειψη βιταμίνης D αυτόν τον χειμώνα. Ο Ντέιβις, ο οποίος είναι 71 ετών, και παίρνει ένα συμπλήρωμα βιταμίνης D υψηλής περιεκτικότητας καθημερινά, ήλπιζε ότι το πρόγραμμα θα μπορούσε να βοηθήσει στον μετριασμό του κινδύνου, ιδιαίτερα σε εκείνους που είναι πιο ευαίσθητοι - οι ηλικιωμένοι, οι παχύσαρκοι και άτομα με σκούρα επιδερμίδα.
Ενώ ζήτησε από την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου να αναλάβει δράση, οι μελέτες συνεχίστηκαν σε όλο τον κόσμο και η απόδειξη της αποτελεσματικότητας της βιταμίνης D αυξανόταν. Μια γαλλική πειραματική μελέτη σε ένα γηροκομείο με 66 άτομα έδειξε ότι η λήψη τακτικών συμπληρωμάτων βιταμίνης D «συσχετίστηκε με λιγότερο σοβαρή Covid-19 και καλύτερο ποσοστό επιβίωσης».
Μια μελέτη 200 ατόμων στη Νότια Κορέα έδειξε ότι η ανεπάρκεια βιταμίνης D θα μπορούσε «να μειώσει την ανοσολογική άμυνα έναντι του Covid-19 και να ενισχύσει σοβαρές ασθένειες». Η προκαταρκτική έρευνα του ιδρύματος Queen Elizabeth Hospital και του Πανεπιστημίου της Ανατολικής Αγγλίας διαπίστωσε ότι υπάρχει συσχέτιση μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών με χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D και των ποσοστών μόλυνσης από κορωνοϊούς. Σε γενικές γραμμές, οι χώρες που βρίσκονται πιο κοντά στον ισημερινό έχουν επηρεαστεί λιγότερο από τον Covid-19 από αυτές που βρίσκονται πιο μακριά από, αν και η Βραζιλία και η Ινδία αποτελούν αξιοσημείωτες εξαιρέσεις. Μια άλλη μελέτη, στο Γενικό Νοσοκομείο της Σιγκαπούρης, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nutrition, διαπίστωσε ότι η θεραπεία ασθενών με συνδυασμό βιταμίνης D, μαγνησίου και βιταμίνης Β12 συσχετίστηκε με μια «σημαντική μείωση» στα χειρότερα αποτελέσματα.
Κάποιες άλλες μελέτες έβγαλαν παρόμοια συμπεράσματα, και μόνο μια ισπανική μελέτη, που διεξήχθη στις αρχές Σεπτεμβρίου, ήρθε αρκετά κοντά στο να αποδείξει ότι τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D έχουν καθοριστικό ρόλο στην πρόκληση αυξημένων ποσοστών θανάτου. Σε αυτήν την έρευνα, δόθηκε υψηλή δόση βιταμίνης D σε 50 ασθενείς με Covid-19, ενώ άλλοι 26 ασθενείς δεν έλαβαν τη θρεπτική ουσία. Οι μισοί από τους ασθενείς που δεν έλαβαν βιταμίνη D μπήκαν σε ΜΕΘ και δύο πέθαναν αργότερα. Μόνο ένας ασθενής που έλαβε βιταμίνη D χρειάστηκε εισαγωγή και αργότερα απελευθερώθηκε χωρίς περαιτέρω επιπλοκές.
Για τον Ντέιβις, όλα αυτά τα αποτελέσματα που προέκυψαν δείχνουν την αποτελεσματικότητα της βιταμίνης, και κάνουν τη φαινομενική απροθυμία σε όλο τον κόσμο των κυβερνήσεων, των φιλανθρωπικών οργανισμών και του ιδιωτικού τομέα να χρηματοδοτήσει μελέτες υψηλής ποιότητας να φαίνεται μυστήρια.
«Όλες οι μελέτες δείχνουν ισχυρές επιδράσεις της βιταμίνης D στη μολυσματικότητα, τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα», λέει ο ίδιος. "Αυτή η ασθένεια υπάρχει σε μεγάλο ποσοστό σε πάνω από 40 μοίρες γεωγραφικό πλάτος, γιατί εκεί το φως UV εξαφανίζεται το χειμώνα." Όλα αυτά τα στοιχεία μαζί, λέει, καθιστούν «πολύ, πολύ σαφές ότι η βιταμίνη D έχει θετική επίδραση».
Ωστόσο, τόσο το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και Αριστείας Φροντίδας όσο και ο Δημόσιος Οργανισμός Υγείας στην Αγγλία, αφού εξέτασαν την πιθανή ικανότητα της βιταμίνης D να μειώσει τον κίνδυνο κορωνοϊού, συνέχισαν να ανακοινώνουν ότι δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για να αναλάβουν δράση. Η έρευνα θεωρήθηκε κακής ποιότητας, όχι αρκετά πειστική. Όταν ήρθαν οι ανακοινώσεις, ο Ντέιβις ήταν απογοητευμένος. "Εάν έχεις κάτι που θα μπορούσε ενδεχομένως να σώσει δεκάδες χιλιάδες ζωές - παγκοσμίως, εκατοντάδες χιλιάδες, αν όχι εκατομμύρια - και λες ότι δεν υπάρχουν αρκετά αποδεικτικά στοιχεία, αλλά όλα δείχνουν προς μια θετική κατεύθυνση, τότε κάνεις κάτι γι 'αυτό έτσι δεν είναι;».
Τον Οκτώβριο, ο Ντέιβις έκανε μια… απίθανη συμμαχία με τη Ρούπα Χουκ, βουλευτή του Εργατικού Κόμματος και έναν πρώην λέκτορα κοινωνιολογίας, ο οποίος επίσης είναι πεπεισμένος για τα πλεονεκτήματα της βιταμίνης D και άρχισαν να ασκούν πίεση στην κυβέρνηση.
Ένα μήνα νωρίτερα, ο Ντέιβις είχε γράψει άρθρο για την Telegraph ισχυριζόμενος ότι η διόρθωση της ανεπάρκειας της Βιταμίνης D στη Βρετανία θα μπορούσε να σώσει χιλιάδες ζωές. Η Χουκ έγραψε αργότερα στους Times ενθαρρύνοντας τον κόσμο να παίρνει. Επισήμανε χώρες όπου τα επίπεδα βιταμίνης D είναι υψηλά, όπως η Φινλανδία (η οποία ενισχύει τα γαλακτοκομικά προϊόντα με τη θρεπτική ουσία) και η Νέα Ζηλανδία (η οποία, από το 2011, συνταγογραφεί βιταμίνη D σε όλους τους ηλικιωμένους σε γηροκομεία και όπου οι άνθρωποι ζουν περισσότερο σε εξωτερικούς χώρους), και είπε ότι δεν ήταν τυχαίο ότι τα περιστατικά και οι θάνατοι λόγω κορωνοϊού και στις δύο χώρες ήταν σπάνια.
Και οι δύο τόνισαν επίσης πώς οι μαύροι, οι ασιάτες και οι εθνοτικές μειονότητες - που έχουν υψηλότερα επίπεδα μελανίνης στο δέρμα, που τείνουν να μειώσουν τη δημιουργία βιταμίνης D από το φως του ήλιου - έχουν επηρεαστεί δυσανάλογα από τον ιό.
Οι εμπειρογνώμονες πάντως στον τομέα της δημόσιας υγείας στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι επιφυλακτικοί σχετικά με τους υπερεκτιμημένους ισχυρισμούς για τα οφέλη της βιταμίνης D. Ένα τέτοιο πρόσφατο έγγραφο, που χρησιμοποιούσε τα επίπεδα βιταμίνης D που είχαν μετρηθεί πριν από 14 χρόνια, δεν βρήκε καμία σχέση μεταξύ των επιπέδων βιταμίνης D και της πιο σοβαρής ασθένειας ή θνησιμότητας από το Covid-19, αλλά σε ένα άλλο έγγραφο ο κύριος συγγραφέας ζήτησε δοκιμές υψηλής ποιότητας για να εξακριβώσει εάν η βιταμίνη D παίζει ευεργετικό ρόλο στην πρόληψη των σοβαρών επιπλοκών του κορωνοϊού.
«Προς το παρόν, οι συστάσεις για τη λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D για τη μείωση των κινδύνων από τον Covid-19 φαίνονται πρόωρες και, παρόλο που μπορεί να προκαλέσουν μικρή βλάβη, θα μπορούσαν να παρέχουν ψευδή διαβεβαίωση που οδηγεί σε αλλαγές στη συμπεριφορά που αυξάνουν τον κίνδυνο λοιμώξεων», κατέληξαν. Οι Ντέιβις και Χουκ όμως δεν το έβαλαν κάτω.
Ο Χάνκοκ συμφώνησε να συναντηθεί με τον Ντέιβις και τον Χουκ ένα δεκαπενθήμερο μετά τη δημοσίευση της ισπανικής μελέτης. Ο γραμματέας υγείας είχε προηγουμένως ισχυριστεί, λανθασμένα, ότι κυβερνητικοί επιστήμονες διεξήγαγαν μια δοκιμή για τη βιταμίνη D που έδειξε ότι «δεν φαίνεται να έχει αντίκτυπο», ενώ στην πραγματικότητα δεν είχαν πραγματοποιηθεί τέτοιες δοκιμές. Σε μια συνάντηση στις 8 Οκτωβρίου, ο Χάνκοκ αποκάλυψε ότι αντιμετώπιζε αντίσταση από τους ιατρούς του Τμήματος Υγείας και Κοινωνικής Φροντίδας (DHSC), αλλά ότι ήταν εντούτοις πρόθυμος να αλλάξει την κυβερνητική πορεία, αργότερα, λέγοντας δημοσίως ότι δεν υπήρχαν «μειονεκτήματα» στα συμπληρώματα βιταμίνης D.
«Ο Χάνκοκ επέμενε ότι δεν υπήρχε συσχέτιση για μεγάλο χρονικό διάστημα», λέει η Χουκ. «Αλλά είδε τα σκούρα και συμφώνησε να βγάλει ανακοίνωση δημόσιας υγείας, συνιστώντας βιταμίνη D» Εν τω μεταξύ, οι θάνατοι από κορωονοϊό συνέχισαν να αυξάνονται και, στις ΗΠΑ, ο Δρ Anthony Fauci, διευθυντής του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργίας και Λοιμωδών Νοσημάτων, δήλωσε ότι η ανεπάρκεια βιταμίνης D επηρέασε την ευαισθησία των ανθρώπων σε λοίμωξη από κορωνοϊό και πρόσθεσε: «Δεν έχω πρόβλημα να συστήσω - και το κάνω και μόνος μου – τη λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D».
Στα τέλη Νοεμβρίου, η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα προσφέρει τέσσερις μήνες δωρεάν συμπληρώματα βιταμίνης D σε όλους όσους βρίσκονται σε κέντρα φροντίδας, αλλά και προληπτικά σε περίπου 2,7 εκατομμύρια άτομα, με τις φυλακές να παρέχουν επίσης δωρεάν συμπληρώματα σε όλους τους κρατουμένους. Ο Hancock διέταξε επίσης το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και Φροντίδας (το οποίο καθορίζει τις κλινικές οδηγίες του Εθνικού Σύστηματος Υγείας της Αγγλίας) και τον Δημόσιο Οργανισμό Υγείας να υποβάλουν συστάσεις σχετικά με τη βιταμίνη D για τη θεραπεία και την πρόληψη του κορωνοϊού. Το ζήτημα φαίνεται τώρα τόσο επείγον για το Υπουργείο Υγείας που πρότεινε στον κόσμο να αγοράσει συμπληρώματα για να διασφαλίσουν ότι έχουν επαρκή επίπεδα, πριν από τις παραδόσεις των παρτίδων. «Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι η βιταμίνη D μπορεί να έχει θετικό αντίκτυπο στην προστασία από την Covid-19», δήλωσε ο Hancock.
Ωστόσο, το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και Φροντίδας αποφάσισε και πάλι ότι δεν υπήρχαν επαρκή στοιχεία που να αποδεικνύουν την αιτιώδη σχέση μεταξύ της ανεπάρκειας της βιταμίνης D και της σοβαρότητας της Covid, αλλά, για πρώτη φορά, η επιτροπή διατροφής του Οργανισμού Υγείας ανέφερε ότι η βιταμίνη D «μπορεί να προσφέρει κάποιο πρόσθετο όφελος στη μείωση του κινδύνου από οξείες αναπνευστικές λοιμώξεις».
Χωρίς την επιμονή του Ντέιβις και της Χουκ, πολλοί υποστηρικτές της βιταμίνης D πιστεύουν ότι η κυβέρνηση δεν θα είχε ενεργήσει όπως έκανε. Αλλά η Χουκ, η οποία λαμβάνει επίσης δισκία βιταμίνης D κάθε μέρα, έχει ανάμεικτα συναισθήματα. «Αισθάνομαι, μάλλον απογοητευμένη, η κυβέρνηση καθυστέρησε πολύ. Αλλά χαίρομαι που υπήρξε ανταπόκριση, έστω και αργοπορημένα, και ελπίζω ότι η έλευση των εμβολίων κορωνοϊού δεν θα αλλάξει την απόφασή της».
Ο Ντέιβις πιστεύει πλέον ότι θα υπάρξει αυξανόμενη κυβερνητική μέριμνα στην ανοσολογική υγεία. «Ο κορωνοϊός σε σκοτώνει εάν έχεις ένα αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα», λέει. «Γι 'αυτό η βιταμίνη D έχει πολύ πιο σφαιρικό αποτέλεσμα από, ας πούμε, τα εμβόλια. Θα κερδίσουμε αυτήν τη μάχη μακροπρόθεσμα. Λυπάμαι απλά για εκείνους που πέθαναν άσκοπα».
