Πώς θα καταλάβω αν το παιδί μου κάνει bullying;
Τα παιδιά μας δεν δέχονται μόνο, αλλά μπορούν και να κάνουν bullying. Ποια σημάδια θα πρέπει να μας ανησυχήσουν;
του Νικόλα Γεωργιακώδη
Το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού (bullying) παραμένει πάντα επίκαιρο, με σημαντικό ποσοστό παιδιών να έχουν πέσει θύματα κακοποιητικής συμπεριφοράς. Για τα σημάδια του σχολικού εκφοβισμού στο παιδί έχουμε αναφερθεί εδώ, όμως τι γίνεται στην αντίθετη περίπτωση;
Πώς καταλαβαίνουμε αν το παιδί μας ασκεί σωματική ή ψυχολογική βία σε άλλα παιδιά; Ζητήσαμε από την Κορίνα Γκούμα, Ειδική Παιδαγωγό, Θεατρολόγο/βρεφοκόμο MSc με ειδίκευση στην Ειδική Αγωγή, να μας μιλήσει για τα σημάδια.
«Όλα τα παιδιά μπορούν να έχουν κάποιας μορφής επιθετική συμπεριφορά, το οποίο όμως δεν τα αναγάγει αμέσως σε bullies. Ωστόσο βλέπουμε αυτή τη συμπεριφορά κατ’ εξακολούθηση και σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά που αναφέρουμε παρακάτω.
»Επίσης, όλα τα σημάδια που αναφέρονται είναι κατά πλειοψηφία. Δεν μπορούμε για όλα τα παιδιά να έχουμε ακριβώς τα ίδια σημάδια, αλλά υπάρχουν κάποια που είναι πιο συνηθισμένα. Μπορεί ένα παιδί που κάνει bullying να ξέρει να διαχειρίζεται πολύ καλά την κοινωνική του έκφανση μπροστά σε ενήλικες», αναφέρει.
Πρέπει να τονίσουμε όμως, πως η κοινωνία περιμένει να δει μία εικόνα "κακής" οικογένειας, όπου ήδη κάνουν bullying στο παιδί τους και όπου το παιδί έχει δει κακοποίηση ή έχει δεχτεί κακοποίηση, ως αποτέλεσμα κακού parenting.
Όπως λέει, σίγουρα μπορεί να συμβαίνει αυτό, αλλά πιθανώς να έχουμε και μία ακριβώς αντίθετη εικόνα, δηλαδή μιας φυσιολογικής οικογένειας με πολύ καλό parenting και ενός παιδιού αποδεκτού με πολύ υψηλή κοινωνική θέση και δημοτικότητα που παρ’ όλα αυτά μπορεί να κάνει bullying.
Κάποιοι δηλαδή έχουν στο μυαλό τους αυτόν που κάνει bullying να το κάνει σαν ένα μήνυμα προς το περιβάλλον προς την κοινωνία "δες με" και να έχει κακή αυτοεκτίμηση, ενώ μπορεί να συμβαίνει και το άκρως αντίθετο.
Ποια είναι τα σημάδια;
Τα παιδιά που κάνουν bullying λοιπόν, έχουν επιθετική συμπεριφορά όχι μόνο στο σχολείο αλλά και στο σπίτι. Τα παιδιά αυτά επίσης αρνούνται να πάρουν τις ευθύνες των πράξεων τους και επιλέγουν να αποδώσουν τις ευθύνες τους στους άλλους.
Από το προηγούμενο χαρακτηριστικό, μπορούμε να καταλάβουμε ότι αυτοί οι χαρακτήρες βάζουν πολύ ψηλά τη γνώμη τους και θεωρούν ότι πάντα έχουν δίκιο. Κάτι που τα χαρακτηρίζει δηλαδή, είναι η αυτοπεποίθηση τους, ενώ θεωρούν τα θύματά τους κατώτερα και ανάξια. Είναι αυτό που λέμε ιδιαίτερα «περήφανοι» για τις επιλογές τους και τις πράξεις τους.
Όπως καταλαβαίνετε ένα τέτοιο προφίλ παιδιού θέλει να έχει τον έλεγχο των υπολοίπων. Αυτόν τον έλεγχο τον επικοινωνούν μέσω απότομων τρόπων έκφρασης και στόχος τους είναι να επιβληθούν.
Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά όμως, μπορούν να τα κρύψουν όταν γυρίζουν και κλείνει η πόρτα του σπιτιού. Αυτό που δεν μπορούν να κρύψουν σίγουρα, είναι οι απόψεις τους και η κοινωνική τους θέση. Ένα παιδί που επιλέγει να κάνει bullying συνήθως αποζητά την δημοτικότητα και μία υψηλή κοινωνική θέση στον περίγυρό του.
Επιπλέον, οι φίλοι που επιλέγει είναι παρέες που στα μέλη τους επιλέγουν να κάνουν bullying. Αυτό γίνεται για δύο λόγους: για να διατηρήσουν τη δημοτικότητα τους αλλά και να αποφύγουν να γίνουν οι ίδιοι θύματα του bullying.
Αν μιλήσουμε με ένα παιδί που έχει κακοποιητική συμπεριφορά, διαπιστώνουμε ότι θεωρεί αποδεκτή τη βία, την επιλέγει για να επιλύσει διαφορές και δεν έχει ενσυναίσθηση γενικότερα, αλλά και ειδικότερα προς τα θύματα του.
Άλλο ένα χαρακτηριστικό που μπορεί εύκολα να δει ο γονέας, είναι ότι συνήθως τέτοια παιδιά επιλέγουν να δυναμώνουν και το σώμα τους. Ιδιαίτερα αν είναι στην εφηβεία, κάνουν γυμναστική με στόχο τη διάπλαση του σώματος. Αξίζει να τονίσουμε επίσης πως συνήθως τα παιδιά που κάνουν bullying είναι διακεκριμένα και σε κάποιο άθλημα.
Καινούργιο φαινόμενο του bullying είναι το διαδίκτυο και πλέον το επιλέγουν πολλοί. Τα παιδιά που κάνουν bullying online, ξεπερνάνε κατά πολύ σε μέσο ορό το χρόνο που βρίσκονται πίσω από μια οθόνη. Άρα σε περίπτωση που το παιδί σας έχει τέτοια συμπεριφορά, μπορεί να θεωρηθεί πιθανό χαρακτηριστικό bullying.
Κάτι που εύκολα μπορούν οι γονείς να διακρίνουν επίσης, είναι αν βρίσκονται στην κατοχή του παιδιού τους αντικείμενα που δεν είναι δικά του ή χρήματα που δεν μπορούν να δικαιολογηθούν.
Πρέπει να επισημάνουμε πως τα άτομα που έχουν κάνει bullying στη ζωή τους δεν παύουν αυτές τις συμπεριφορές στην σχολική τους ζωή, αλλά συνεχίζουν και στην ενήλικη, ενώ συχνά εμφανίζουν αυξημένα φαινόμενα κατάθλιψης, χρήση ναρκωτικών ουσιών, μάχες με το νόμο κ.α.
Σε κάθε περίπτωση, τα παιδιά που κάνουν bullying συνεχίζουν να είναι παιδιά και θα πρέπει να είναι στο στόχαστρο ο εντοπισμός των αιτιών, ώστε να καταπολεμηθούν και τα συμπτώματα. Για παράδειγμα, ένας πιθανός λόγος για τον οποίο ένα παιδί ίσως επιλέγει να κάνει bullying, είναι ότι στο παρελθόν ίσως να έχει δεχθεί.
Οι γονείς θα πρέπει να έρχονται σε βαθιά επικοινωνία με το παιδί τους, να προχωρούν σε γενικές διερευνητικές ερωτήσεις, να συνεργάζονται με το σχολείο και φυσικά με κάποιον ειδικό. Θα πρέπει να είναι μία ολόπλευρη αντιμετώπιση.
Το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού (bullying) παραμένει πάντα επίκαιρο, με σημαντικό ποσοστό παιδιών να έχουν πέσει θύματα κακοποιητικής συμπεριφοράς. Για τα σημάδια του σχολικού εκφοβισμού στο παιδί έχουμε αναφερθεί εδώ, όμως τι γίνεται στην αντίθετη περίπτωση;
Πώς καταλαβαίνουμε αν το παιδί μας ασκεί σωματική ή ψυχολογική βία σε άλλα παιδιά; Ζητήσαμε από την Κορίνα Γκούμα, Ειδική Παιδαγωγό, Θεατρολόγο/βρεφοκόμο MSc με ειδίκευση στην Ειδική Αγωγή, να μας μιλήσει για τα σημάδια.
«Όλα τα παιδιά μπορούν να έχουν κάποιας μορφής επιθετική συμπεριφορά, το οποίο όμως δεν τα αναγάγει αμέσως σε bullies. Ωστόσο βλέπουμε αυτή τη συμπεριφορά κατ’ εξακολούθηση και σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά που αναφέρουμε παρακάτω.
»Επίσης, όλα τα σημάδια που αναφέρονται είναι κατά πλειοψηφία. Δεν μπορούμε για όλα τα παιδιά να έχουμε ακριβώς τα ίδια σημάδια, αλλά υπάρχουν κάποια που είναι πιο συνηθισμένα. Μπορεί ένα παιδί που κάνει bullying να ξέρει να διαχειρίζεται πολύ καλά την κοινωνική του έκφανση μπροστά σε ενήλικες», αναφέρει.
Πρέπει να τονίσουμε όμως, πως η κοινωνία περιμένει να δει μία εικόνα "κακής" οικογένειας, όπου ήδη κάνουν bullying στο παιδί τους και όπου το παιδί έχει δει κακοποίηση ή έχει δεχτεί κακοποίηση, ως αποτέλεσμα κακού parenting.
Όπως λέει, σίγουρα μπορεί να συμβαίνει αυτό, αλλά πιθανώς να έχουμε και μία ακριβώς αντίθετη εικόνα, δηλαδή μιας φυσιολογικής οικογένειας με πολύ καλό parenting και ενός παιδιού αποδεκτού με πολύ υψηλή κοινωνική θέση και δημοτικότητα που παρ’ όλα αυτά μπορεί να κάνει bullying.
Κάποιοι δηλαδή έχουν στο μυαλό τους αυτόν που κάνει bullying να το κάνει σαν ένα μήνυμα προς το περιβάλλον προς την κοινωνία "δες με" και να έχει κακή αυτοεκτίμηση, ενώ μπορεί να συμβαίνει και το άκρως αντίθετο.
Ποια είναι τα σημάδια;
Τα παιδιά που κάνουν bullying λοιπόν, έχουν επιθετική συμπεριφορά όχι μόνο στο σχολείο αλλά και στο σπίτι. Τα παιδιά αυτά επίσης αρνούνται να πάρουν τις ευθύνες των πράξεων τους και επιλέγουν να αποδώσουν τις ευθύνες τους στους άλλους.
Από το προηγούμενο χαρακτηριστικό, μπορούμε να καταλάβουμε ότι αυτοί οι χαρακτήρες βάζουν πολύ ψηλά τη γνώμη τους και θεωρούν ότι πάντα έχουν δίκιο. Κάτι που τα χαρακτηρίζει δηλαδή, είναι η αυτοπεποίθηση τους, ενώ θεωρούν τα θύματά τους κατώτερα και ανάξια. Είναι αυτό που λέμε ιδιαίτερα «περήφανοι» για τις επιλογές τους και τις πράξεις τους.
Όπως καταλαβαίνετε ένα τέτοιο προφίλ παιδιού θέλει να έχει τον έλεγχο των υπολοίπων. Αυτόν τον έλεγχο τον επικοινωνούν μέσω απότομων τρόπων έκφρασης και στόχος τους είναι να επιβληθούν.
Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά όμως, μπορούν να τα κρύψουν όταν γυρίζουν και κλείνει η πόρτα του σπιτιού. Αυτό που δεν μπορούν να κρύψουν σίγουρα, είναι οι απόψεις τους και η κοινωνική τους θέση. Ένα παιδί που επιλέγει να κάνει bullying συνήθως αποζητά την δημοτικότητα και μία υψηλή κοινωνική θέση στον περίγυρό του.
Επιπλέον, οι φίλοι που επιλέγει είναι παρέες που στα μέλη τους επιλέγουν να κάνουν bullying. Αυτό γίνεται για δύο λόγους: για να διατηρήσουν τη δημοτικότητα τους αλλά και να αποφύγουν να γίνουν οι ίδιοι θύματα του bullying.
Αν μιλήσουμε με ένα παιδί που έχει κακοποιητική συμπεριφορά, διαπιστώνουμε ότι θεωρεί αποδεκτή τη βία, την επιλέγει για να επιλύσει διαφορές και δεν έχει ενσυναίσθηση γενικότερα, αλλά και ειδικότερα προς τα θύματα του.
Άλλο ένα χαρακτηριστικό που μπορεί εύκολα να δει ο γονέας, είναι ότι συνήθως τέτοια παιδιά επιλέγουν να δυναμώνουν και το σώμα τους. Ιδιαίτερα αν είναι στην εφηβεία, κάνουν γυμναστική με στόχο τη διάπλαση του σώματος. Αξίζει να τονίσουμε επίσης πως συνήθως τα παιδιά που κάνουν bullying είναι διακεκριμένα και σε κάποιο άθλημα.
Καινούργιο φαινόμενο του bullying είναι το διαδίκτυο και πλέον το επιλέγουν πολλοί. Τα παιδιά που κάνουν bullying online, ξεπερνάνε κατά πολύ σε μέσο ορό το χρόνο που βρίσκονται πίσω από μια οθόνη. Άρα σε περίπτωση που το παιδί σας έχει τέτοια συμπεριφορά, μπορεί να θεωρηθεί πιθανό χαρακτηριστικό bullying.
Κάτι που εύκολα μπορούν οι γονείς να διακρίνουν επίσης, είναι αν βρίσκονται στην κατοχή του παιδιού τους αντικείμενα που δεν είναι δικά του ή χρήματα που δεν μπορούν να δικαιολογηθούν.
Πρέπει να επισημάνουμε πως τα άτομα που έχουν κάνει bullying στη ζωή τους δεν παύουν αυτές τις συμπεριφορές στην σχολική τους ζωή, αλλά συνεχίζουν και στην ενήλικη, ενώ συχνά εμφανίζουν αυξημένα φαινόμενα κατάθλιψης, χρήση ναρκωτικών ουσιών, μάχες με το νόμο κ.α.
Σε κάθε περίπτωση, τα παιδιά που κάνουν bullying συνεχίζουν να είναι παιδιά και θα πρέπει να είναι στο στόχαστρο ο εντοπισμός των αιτιών, ώστε να καταπολεμηθούν και τα συμπτώματα. Για παράδειγμα, ένας πιθανός λόγος για τον οποίο ένα παιδί ίσως επιλέγει να κάνει bullying, είναι ότι στο παρελθόν ίσως να έχει δεχθεί.
Οι γονείς θα πρέπει να έρχονται σε βαθιά επικοινωνία με το παιδί τους, να προχωρούν σε γενικές διερευνητικές ερωτήσεις, να συνεργάζονται με το σχολείο και φυσικά με κάποιον ειδικό. Θα πρέπει να είναι μία ολόπλευρη αντιμετώπιση.
