Τι είναι η Παράλληλη Στήριξη και ποια παιδιά την δικαιούνται;

Γράφει η Κορίνα Γκούμα, Ειδικός Παιδαγωγός MA και Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας

Σε αυτό το άρθρο θα παρουσιάσουμε με απλά λόγια το εκπαιδευτικό εργαλείο της Παράλληλης στήριξης.

Η Παράλληλη Στήριξη είναι η εκπαιδευτική διαδικασία κατά την οποία ένα ειδικός συνοδεύει ένα παιδί με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες σε γενικό σχόλιο, και στόχο έχει να στηρίξει το παιδί εκπαιδευτικά κοινωνικά και ψυχολογικά, ανάλογα πάντα και με την διάγνωση του. Ο εκπαιδευτικός Παράλληλης στήριξης είναι υποχρεωμένος να υποστηρίζει το παιδί τόσο στην διαδικασία της διδασκαλίας, όσο και στις ώρες του διαλείμματος και των σχολικών εκδρομών. Σκοπός είναι η ομαλή ένταξη του μαθητή στο σχολείο, στην τάξη και στην κοινωνία.

Ας αναλύσουμε όμως επιγραμματικά το εκπαιδευτικό μας σύστημα ως προς τον διαχωρισμό της ειδικής εκπαίδευσης. Τα σχολεία χωρίζονται σε Τυπικής και Ειδικής Εκπαίδευσης -προσωπικά δεν μου αρέσει όρος «ειδική αγωγή» και χρησιμοποιώ περισσότερο τον όρο εκπαίδευση.

Οι μαθητές με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες μπορούν να φοιτούν στα ειδικά σχολεία. Επιπλέον, έχουν τη δυνατότητα να φοιτούν στη γενική εκπαίδευση με δύο τρόπους: Είτε σε τμήματα ένταξης είτε με εκπαιδευτικό προσωπικό Παράλληλης στήριξης.

Παρατηρείται κάποιοι μαθητές να έχουν εκπαιδευτικό Παράλληλης στήριξης σχεδόν σε ολόκληρο το ωρολόγιο πρόγραμμα, ενώ άλλοι να έχουν υποστήριξη κάποιες λίγες διδακτικές ώρες. Ποιος θα πάρει την απόφαση αυτή;

Συνηθίζεται οι γονείς να έχουν λάβει γνωματεύσεις είτε από κέντρα ειδικής αγωγής είτε από αναπτυξιολόγους, ψυχολόγους κ.α.. Βεβαίως, οι γνωματεύσεις αυτές είναι απλά βοηθητικές και δεν μπορούν να στηρίξουν τις τοποθετήσεις των μαθητών. Υπεύθυνα για τις παραπάνω αποφάσεις είναι τα ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. ήτοι Κέντρα Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης.

Πρόκειται για ομάδα που αποτελείται από Ε.Ε.Π δηλαδή και ειδικούς εκπαιδευτικούς. Τα  ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ ανήκουν στην περιφέρεια πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η επιστημονική ομάδα των ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ, εξετάζει τον φάκελο και το ίδιο το παιδί, και κατόπιν προχωράει σε πρόταση φοίτησης.

Αξίζει να τονίσουμε σε αυτό το σημείο ότι είναι πρόταση φοίτησης, διότι την τελική απόφαση την παίρνει ο γονέας. Δηλαδή, οι γονείς αποφασίζουν αν θα γράψουν το παιδί τους σε ειδικό ή γενικό σχολείο. Τα ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ μπορεί να αποφανθούν πώς το παιδί θα πάει σε ειδικό σχολείο. Οι γονείς όμως, μπορεί να μην θέλουν για δικούς τους λόγους και να αποφασίσουν να το πάνε στο γενικό. Σε αυτή την περίπτωση, το παιδί δεν δικαιούται δημόσια Παράλληλη Στήριξη.

Η δημόσια Παράλληλη Στήριξη ενός παιδιού, όπως και οι εκπαιδευτικές ώρες που θα χρειαστεί, αποφασίζεται από την επιστημονική ομάδα του ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. κατ’ αποκλειστικότητα. 

Μπορεί να δεχτεί το ελληνικό δημόσιο σχολείο ιδιωτική Παράλληλη Στήριξη;

Ναι. Με τη σύμφωνη απόφαση του συλλόγου διδασκόντων, ιδιωτική Παράλληλη Στήριξη μπορεί να γίνει στο χώρο του σχολείου. Σε αυτήν την περίπτωση, δεν χρειάζεται απόφαση  ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ, ούτε αναπτυξιολόγου, ενώ η οικονομική επιβάρυνση αφορά τον γονέα. Η ιδιωτική Παράλληλη δεν αποτελεί μέρος του συλλόγου διδασκόντων, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την σχολική χρονιά.

Ας γυρίσουμε όμως στην ουσία του εκπαιδευτικού αυτού εργαλείου. Χρησιμοποιώ τη λέξη «εργαλείο» γιατί πραγματικά πιστεύω βαθιά στην επιστημονική και εκπαιδευτική αποτελεσματικότητα της Παράλληλης Στήριξης.

Ωστόσο, θα πρέπει να πραγματοποιείται με κάποιους βασικούς κανόνες ώστε να καρπωθούμε τα βέλτιστα αποτελέσματα. Οι κανόνες αυτοί είναι βασικοί, αλλά σε κάθε περίπτωση η εκάστοτε σχέση εκπαιδευτικού-μαθητή μπορεί να γεννήσει καινούργιους τρόπους επικοινωνίας και συνεργασίας.

Με λίγα λόγια, ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να αφουγκράζεται συνεχώς τις ανάγκες του μαθητή, να εξελίσσεται και να αλλάζει τόσο τους τρόπους επικοινωνίας όσο και τους εκπαιδευτικούς τρόπους.

Οι βασικοί κανόνες είναι οι εξής:

* Ο συνεχής στόχος της αυτονομίας του παιδιού. Σε πολλές περιπτώσεις το παιδί μπορεί να χρειάζεται τον εκπαιδευτικό ή τον βοηθό σε μόνιμη θέση δίπλα του. Ας εξετάσουμε όμως τις περιπτώσεις -που είναι περισσότερες- όπου ο εκπαιδευτικός έχει την δυνατότητα να απομακρύνεται. Το καλύτερο αποτέλεσμα θα έρθει όταν ο εκπαιδευτικός φεύγει όλο και πιο μακριά από το παιδί. Όταν λέμε μακριά εννοούμε μόνο σωματικά. Ψυχικά ο εκπαιδευτικός είναι  δοσμένος στο μαθητή.

* Η  συνεκπαίδευση με τον εκπαιδευτικό της τάξης. Είναι πολύ σημαντικό κομμάτι για όλη την ομάδα οι εκπαιδευτικοί Παράλληλης Στήριξης να μην ξεχωρίζουν την διαφορετική τους ιδιότητα. Εάν καταφέρουν μαζί με τους εκπαιδευτικούς να δώσουν μία σύμπνοια στην ομάδα, οι μαθητές της τάξης θα νιώθουν σιγουριά και ο μαθητής που χρήζει ειδικής εκπαίδευσης δεν θα ξεχωρίζει. Επιπλέον, όλες οι πλευρές θα γίνουν περισσότερο ενταξιακές και είναι ένα ακόμα βήμα και ταυτόχρονα «βέλος» στη φαρέτρα τους για την κοινωνία που περιμένει αυτά τα παιδιά. Οι δύο εκπαιδευτικοί θα πρέπει να είναι σε συνεχή ανταλλαγή ιδεών, εκπαιδευτικού υλικού και ενημέρωσης για την πορεία του μαθητή.

Καθημερινή επικοινωνία με τους γονείς, αν υπάρχει δυνατότητα. Ακόμα καλύτερη είναι η γραπτή επικοινωνία για την συνεχή ενημέρωση των γονέων. Χωρίς όμως αυτό να αρκεί, διότι οι εκπαιδευτικοί στόχοι και τρόποι θα πρέπει να πραγματοποιούνται τόσο στο σχολείο όσο και στο σπίτι ώστε να μπορέσει ο μαθητής να αποδώσει το μέγιστο.

Ποιος μπορεί να γίνει εκπαιδευτικός Παράλληλης Στήριξης;

Στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση Παράλληλη Στήριξη μπορούν να κάνουν οι εκπαιδευτικοί κάθε κατεύθυνσης που έχουν τα κατάλληλα προσόντα (μεταπτυχιακό, σεμινάριο). Στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση μπορούν να κάνουν νηπιαγωγοί και δάσκαλοι που έχουν τα προσόντα (σχολή Ειδικής αγωγής, μεταπτυχιακό, σεμινάριο). Επειδή οι ανάγκες ποικίλουν, το ίδιο συμβαίνει και στις ειδικότητες.

Παράλληλη Στήριξη κάνουν οι νηπιαγωγοί και δάσκαλοι ειδικής αγωγής, ΕΕΠ (ψυχολόγοι, λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές) και Ε.Β.Π. Η τελευταία ειδικότητα είναι μόνο για κινητικά προβλήματα. Και στις δύο βαθμίδες μπορεί να πραγματοποιήσει Παράλληλη Στήριξη άτομο με προσόντα Ε.Β.Π. (Βοηθός Βρεφοκόμου) το οποίο τοποθετείται σε μαθητές με κινητική αναπηρία.

Όπως προαναφέρθηκε, η Παράλληλη Στήριξη είναι ένα εξαιρετικό εκπαιδευτικό εργαλείο. Δυστυχώς πολλές φορές δεν έχει την βέλτιστη αξιοποίηση ή ακόμα πραγματοποιείται για λάθος λόγους. Λόγου χάριν, πολλοί γονείς προσλαμβάνουν άτομα μόνο και μόνο για να έχουν ένα δικό τους άνθρωπο και να παρακολουθούν το σχολείο. Ένα ακόμα λάθος των γονιών, είναι ότι προσλαμβάνουν άτομα τα οποία δεν έχουν τα εχέγγυα και τις γνώσεις ώστε το παιδί να βοηθηθεί από αυτόν τον τρόπο διδασκαλίας.

Από την πλευρά των εκπαιδευτικών, πολλοί «μαγκώνουν» στα γρανάζια κυρίως των παλαιότερων εκπαιδευτικών κι ενώ γνωρίζουν τι είναι σωστό για τους μαθητές, μπλέκονται σε έναν ωχαδερφισμό και οδηγούνται σε αυτό που λέμε απλό babysitting.

Τεράστιο πρόβλημα επίσης αποτελούν οι κτιριακές εγκαταστάσεις των σχολείων. Για παράδειγμα ένας εκπαιδευτικός με μαθητή με διάγνωση ΔΕΠΥ θα δυσκολευτεί έντονα σε μία τάξη με πολλά ερεθίσματα και χωρίς χώρο για χαλάρωση.

Επίσης, ένας ΕΒΠ ο οποίος δεν έχει τις κατάλληλες συνθήκες στον χώρο της τουαλέτας, δεν θα μπορέσει να ακολουθήσει εύκολα ένα παιδί με κινητικά προβλήματα σε σχολείο με κτιριακές εγκαταστάσεις σχεδιασμένες για παιδιά τυπικής ανάπτυξης.

Μπορούμε να πούμε πολλά και να αναλύσουμε τόσο για την Παράλληλη Στήριξη όσο και για τις άλλες μορφές της εκπαίδευσης σε επόμενο άρθρο.

Θα κλείσω με την πραγματική πίστη μου στην δημόσια Παράλληλη Στήριξη και τον συνεχή αγώνα μου για την σωστή πραγματοποίηση της.