Πώς θα καταλάβω αν το παιδί μου έχει διάσπαση προσοχής

γράφει η Κορίνα Γκούμα, Υποψήφια διδάκτωρ ΕΚΠΑ, ειδική παιδαγωγός, θεατρολόγος, συγγραφέας

Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), γνωστή και ως «διάσπαση προσοχής», αποτελεί μια από τις πιο συχνές νευροαναπτυξιακές διαταραχές, επηρεάζοντας παιδιά, εφήβους και ενήλικες.

Χαρακτηρίζεται από υπερκινητικότητα, παρορμητικότητα και διάσπαση προσοχής, τα οποία επηρεάζουν την καθημερινότητα, την απόδοση και τις κοινωνικές σχέσεις των ατόμων.

Η αναγνώριση των συμπτωμάτων, που συνήθως εμφανίζονται πριν από την ηλικία των 12 ετών, είναι κρίσιμη για την έγκαιρη διάγνωση και παρέμβαση.

Παρακάτω θα δούμε τα βασικά χαρακτηριστικά και τις ενδείξεις της ΔΕΠΥ, δίνοντας έμφαση στη σωστή παρατήρηση και κατανόηση της διαταραχής.

Αρχικά, για να αναφερθούμε στα συμπτώματα της ΔΕΠΥ, είναι σημαντικό να ισχύουν ορισμένα κριτήρια.

Συγκεκριμένα, τα συμπτώματα πρέπει να είναι τουλάχιστον έξι για παιδιά και εφήβους, ενώ για ενήλικες απαιτούνται τέσσερα έως πέντε. Πρέπει να εκδηλώνονται συχνά και να παρατηρούνται από τους γονείς για επαρκές χρονικό διάστημα. Για παιδιά άνω των πέντε ετών, αυτό το διάστημα ορίζεται στους έξι μήνες, ενώ για μικρότερα παιδιά απαιτείται παρατήρηση τουλάχιστον ενός έτους.

Τα συμπτώματα πρέπει να εμφανίζονται σε διάφορες καταστάσεις, όπως στο σχολείο, στο σπίτι ή σε άλλους χώρους, και να έχουν αποκλειστεί άλλες αιτίες που θα μπορούσαν να τα εξηγήσουν.

Γενικά, τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ στα παιδιά, περιλαμβάνουν συμπεριφορά επικεντρωμένη στον εαυτό, δυσκολία στην αναμονή σειράς, συναισθηματική αναστάτωση, ανησυχία, προβλήματα σε αθόρυβες δραστηριότητες, δυσκολία ολοκλήρωσης εργασιών και έλλειψη συγκέντρωσης.

Παρότι συχνά αναφέρεται ότι υπάρχουν τρεις τύποι ΔΕΠΥ, στην πραγματικότητα υπάρχει μόνο ένας τύπος, ο οποίος διακρίνεται σε τρεις βασικές εκδηλώσεις: υπερκινητικότητα, παρορμητικότητα και διάσπαση προσοχής. Δεν είναι απαραίτητο να εμφανίζονται όλα αυτά τα χαρακτηριστικά ταυτόχρονα. Συνήθως, τα συμπτώματα γίνονται εμφανή έως την ηλικία των 12 ετών, αλλά μπορούν να παρατηρηθούν και αργότερα.

Ένα άτομο με υπερκινητική/παρορμητική ΔΕΠΥ λοιπόν, θα παρουσιάσει τουλάχιστον έξι από τα εξής συμπτώματα, σύμφωνα με το DSM-5 (Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών):

* Ελλιπή κινητική και λεκτική αναστολή.

* Παρορμητική επίγνωση και κίνητρα.

* Συνεχή αίσθηση κίνησης (τρέχει ή σκαρφαλώνει χωρίς σαφή σκοπό).

* Δυσκολία παραμονής σε μία θέση, ακόμα και όταν απαιτείται.

* Υπερβολική ομιλία.

* Προβλήματα σε ήσυχες δραστηριότητες.

* Επαναλαμβανόμενη απώλεια ή λησμοσύνη πραγμάτων.

* Δυσκολία στην ολοκλήρωση εργασιών.

* Συχνές διακοπές των άλλων ή δυσκολία στην αναμονή σειράς.

* Ρίσκο χωρίς σκέψη για τις συνέπειες.

Ένα άτομο με τη χαρακτηριστική διάσπαση προσοχής, θα εμφανίσει επίσης τουλάχιστον έξι από τα παρακάτω:

* Μειωμένη επιμονή στους στόχους.

* Διάσπαση προσοχής και ανεπαρκή συγκέντρωση στις εργασίες.

* Εξασθενημένη μνήμη εργασίας και μειωμένη αυτοπαρακολούθηση.

* Δυσκολία ακρόασης και κατανόησης λεπτομερειών.

* Αδυναμία διατήρησης οργάνωσης και μελέτης.

Συμπτώματα όπως η αποτυχία συγκέντρωσης, η ακατάλληλη οργάνωση, η αναβλητικότητα και η συχνή απόσπαση από εξωτερικά ερεθίσματα είναι χαρακτηριστικά που συχνά εντοπίζονται σε άτομα με διάσπαση προσοχής. Ειδικά στους ενήλικες, αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν την αδυναμία διαχείρισης χρόνου ή την παραμέληση καθημερινών υποχρεώσεων.

Τα παραπάνω κριτήρια είναι καίρια για τη σωστή αναγνώριση και διάγνωση της ΔΕΠΥ, προκειμένου να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα υποστήριξης.