10 ερωτήματα που η επιστήμη δεν έχει απαντήσει
Πώς αποκτούμε συνείδηση; Τι συμβαίνει όταν πεθαίνουμε; Γιατί υπάρχει ύλη; Δέκα σημαντικά ερωτήματα στα οποία η επιστήμη πασχίζει ακόμα να απαντήσει.
Μπορεί τις τελευταίες δεκαετίες η επιστήμη να έχει σημειώσει τεράστια πρόοδο στην προσπάθειά της να κατανοήσει τα εκατοντάδες ζητήματα που προκύπτουν από την ύπαρξή μας σε αυτόν τον κόσμο. Όμως συγκεκριμένα ερωτήματα παραμένουν, προς το παρόν αναπάντητα.
Δείτε παρακάτω μερικά από αυτά.
Πώς «παράγει» ο εγκέφαλός μας συνείδηση;
Οι επιστήμονες ενδεχομένως να μην μπορέσουν ποτέ να εξηγήσουν τι είναι η συνείδηση. Μπορούν όμως να καθορίσουν πώς αυτή προκύπτει, εξετάζοντας ασθενείς οι οποίοι έχουν υποστεί βλάβες που άλλαξαν την συνείδησή τους. Όπως, για παράδειγμα, οι βλάβες σε κάποιες δομές των εγκεφαλικών κυττάρων που αφήνουν τους ανθρώπους σε κώμα.
Τι συμβαίνει όταν πεθαίνουμε;
Δύο στάδια υπάρχουν στον θάνατο: ο κλινικός θάνατος, όταν δηλαδή ένας άνθρωπος σταματά να αναπνέει και η καρδιά του σταματά να μεταφέρει αίμα και ο βιολογικός θάνατος, στον οποίο τα κύτταρα εκφυλίζονται και τα όργανα σταματούν να λειτουργούν, συμπεριλαμβανομένου και του εγκεφάλου. Όμως όσον αφορά στο τι γίνεται μετά, βρισκόμαστε στο (απόλυτο) σκοτάδι.
Υπάρχει θεραπεία για τον καρκίνο;
Γνωρίζουμε ότι δεν υπάρχει μία ενιαία θεραπεία για τον καρκίνο, όμως η αποτελεσματική αντιμετώπιση της ασθένειας αποτελεί τεράστιο ζήτημα για την επιστήμη και την ιατρική του σήμερα. Μαζί φυσικά και με άλλες ασθένειες όπως το AIDS, οι καρδιοπάθειες και η άνοια.
Μπορούμε να αποφύγουμε το γήρας;
Από την αρχή του 20ου αιώνα, το προσδόκιμο ζωής αυξήθηκε δραματικά, από 45 χρόνια σε 78. Όμως συνεχίζουμε να γερνάμε με τον ίδιο ρυθμό. Οι επιστήμονες εδώ και πολλά χρόνια θεωρούσαν το γήρας αποτέλεσμα της συσσωρευμένης μοριακής βλάβης, όμως προς το παρόν δεν μπορούν να κατανοήσουν ακριβώς πώς αυτή προκύπτει έτσι ώστε να μπορέσουν να κάνουν κάτι γι’ αυτό. Και επίσης, δεν είναι σαφές ότι αν την κατανοήσουν, θα μπορέσουν με κάποιο τρόπο να την σταματήσουν.
Γιατί υπάρχει ύλη;
Κάθε πράγμα πάνω σε αυτόν τον πλανήτη είναι κατασκευασμένο από ύλη, για την οποία υπάρχει όμως και η αντίστοιχη αντιύλη, με την οποία διαφέρουν μόνο όσον αφορά το ηλεκτρικό φορτίο. Όταν ύλη και αντιύλη συναντιούνται εξαφανίζονται. Άρα το ερώτημα που προκύπτει είναι «γιατί το σύμπαν περιέχει μόνο ύλη;». Οι επιστήμονες προσπαθούν να δώσουν απάντηση σε αυτό το ερώτημα μέσα από τα πειράματα που γίνονται στο CERN.
Τι είναι η ζωή;
Αυτό που διαχωρίζει τα έμβια όντα από την ανόργανη ύλη είναι κάτι γνωστό, όμως οι επιστήμονες ίσως δεν καταφέρουν ποτέ να μάθουν από πού προέρχεται η ζωή και πώς ακριβώς «ξεκίνησε» να υπάρχει.
Τι μας κάνει «ανθρώπους»;
Μοιραζόμαστε το 99% του γενετικού μας υλικού με τους χιμπατζήδες, άρα πόσο διαφορετικοί είμαστε από αυτούς; Κάποιοι υποστηρίζουν ότι είμαστε κάτι παραπάνω από απλοί πίθηκοι με μεγάλο εγκέφαλο, και τα ελεύθερα χέρια μας ήταν αυτά που μας έκαναν να δημιουργήσουμε τη λογοτεχνία, την ζωγραφική, τη μουσική, τα μαθηματικά και την επιστήμη και άρα να ξεχωρίσουμε από τους πιθήκους. Ίσως η επιθυμία μας να καταλάβουμε είναι εκείνη που μας κάνει διαφορετικούς από τους… μαλλιαρούς μας φίλους.
Είμαστε μόνοι στο Σύμπαν;
Οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι υπάρχουν δεκάδες εξωπλανήτες «εκεί έξω», ώστε να είναι πιθανό να υπάρξει ζωή και αλλού στο Σύμπαν. Αν όμως θα μπορέσουμε ποτέ να επικοινωνήσουμε με εξωγήινες μορφές ή αν θα καταφέρουμε να τις συναντήσουμε είναι κάτι το οποίο οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν προς το παρόν.
Πόσοι πλανήτες υπάρχουν στο ηλιακό μας σύστημα;
Η θεωρία των οκτώ πλανητών και του ενός Ήλιου είναι ό,τι καλύτερο μπορεί να υποθέσει η επιστήμη, μέχρι στιγμής, για το ηλιακό μας σύστημα. Και η υπόθεση αυτή βασίζεται στις παρατηρήσεις από τηλεσκόπια, τα οποία όμως μας επιτρέπουν να δούμε ένα μόνο συγκεκριμένο κομμάτι του ηλιακού μας συστήματος. Ένα άλλο κομμάτι, αρκετά μεγάλο θα λέγαμε, παραμένει αχαρτογράφητο και άγνωστο. Ακόμα και τα καλύτερα τηλεσκόπια στη Γη, δεν μπορούν να «δουν» πέρα από τον Πλούτωνα, εκεί όπου το φως του Ήλιου δεν φωτίζει αντικείμενα και τόσο καλά, καθιστώντας μας… τυφλούς.
Γιατί κοιμόμαστε;
Ίσως το μεγαλύτερο μυστήριο γύρω από τον ύπνο είναι η χρησιμότητά του. Βοηθά στη μνήμη; Στην ανάπτυξη του εγκεφάλου μας; Στον μεταβολισμό μας; Στην άμυνα του οργανισμού; Μπορεί σε όλα αυτά, μπορεί και σε τίποτα από αυτά. Οι επιστήμονες δεν έχουν κατασταλάξει προς το παρόν σε μια θεωρία.
Το γεγονός μάλιστα ότι φυτά και μικροοργανισμοί – δηλαδή όντα χωρίς εγκέφαλο – έχουν και αυτά καταστάσεις ύπνου, ενισχύει τις αμφιβολίες γύρω από τη θεωρία ότι «ο ύπνος κάνει καλό στον εγκέφαλο». Επίσης, αρκετοί άνθρωποι μπορούν να αντέξουν ημέρες χωρίς ύπνο χωρίς να έχουν επιπτώσεις στην υγεία τους και κάποιοι άλλοι κοιμούνται δύο με τέσσερις ώρες κάθε βράδι χωρίς καμία παρενέργεια.
Νικόλας Γεωργιακώδης
Δείτε παρακάτω μερικά από αυτά.
Πώς «παράγει» ο εγκέφαλός μας συνείδηση; Οι επιστήμονες ενδεχομένως να μην μπορέσουν ποτέ να εξηγήσουν τι είναι η συνείδηση. Μπορούν όμως να καθορίσουν πώς αυτή προκύπτει, εξετάζοντας ασθενείς οι οποίοι έχουν υποστεί βλάβες που άλλαξαν την συνείδησή τους. Όπως, για παράδειγμα, οι βλάβες σε κάποιες δομές των εγκεφαλικών κυττάρων που αφήνουν τους ανθρώπους σε κώμα.
Τι συμβαίνει όταν πεθαίνουμε;
Δύο στάδια υπάρχουν στον θάνατο: ο κλινικός θάνατος, όταν δηλαδή ένας άνθρωπος σταματά να αναπνέει και η καρδιά του σταματά να μεταφέρει αίμα και ο βιολογικός θάνατος, στον οποίο τα κύτταρα εκφυλίζονται και τα όργανα σταματούν να λειτουργούν, συμπεριλαμβανομένου και του εγκεφάλου. Όμως όσον αφορά στο τι γίνεται μετά, βρισκόμαστε στο (απόλυτο) σκοτάδι.
Υπάρχει θεραπεία για τον καρκίνο;
Γνωρίζουμε ότι δεν υπάρχει μία ενιαία θεραπεία για τον καρκίνο, όμως η αποτελεσματική αντιμετώπιση της ασθένειας αποτελεί τεράστιο ζήτημα για την επιστήμη και την ιατρική του σήμερα. Μαζί φυσικά και με άλλες ασθένειες όπως το AIDS, οι καρδιοπάθειες και η άνοια.
Μπορούμε να αποφύγουμε το γήρας;
Από την αρχή του 20ου αιώνα, το προσδόκιμο ζωής αυξήθηκε δραματικά, από 45 χρόνια σε 78. Όμως συνεχίζουμε να γερνάμε με τον ίδιο ρυθμό. Οι επιστήμονες εδώ και πολλά χρόνια θεωρούσαν το γήρας αποτέλεσμα της συσσωρευμένης μοριακής βλάβης, όμως προς το παρόν δεν μπορούν να κατανοήσουν ακριβώς πώς αυτή προκύπτει έτσι ώστε να μπορέσουν να κάνουν κάτι γι’ αυτό. Και επίσης, δεν είναι σαφές ότι αν την κατανοήσουν, θα μπορέσουν με κάποιο τρόπο να την σταματήσουν.
Γιατί υπάρχει ύλη; Κάθε πράγμα πάνω σε αυτόν τον πλανήτη είναι κατασκευασμένο από ύλη, για την οποία υπάρχει όμως και η αντίστοιχη αντιύλη, με την οποία διαφέρουν μόνο όσον αφορά το ηλεκτρικό φορτίο. Όταν ύλη και αντιύλη συναντιούνται εξαφανίζονται. Άρα το ερώτημα που προκύπτει είναι «γιατί το σύμπαν περιέχει μόνο ύλη;». Οι επιστήμονες προσπαθούν να δώσουν απάντηση σε αυτό το ερώτημα μέσα από τα πειράματα που γίνονται στο CERN.
Τι είναι η ζωή;
Αυτό που διαχωρίζει τα έμβια όντα από την ανόργανη ύλη είναι κάτι γνωστό, όμως οι επιστήμονες ίσως δεν καταφέρουν ποτέ να μάθουν από πού προέρχεται η ζωή και πώς ακριβώς «ξεκίνησε» να υπάρχει.
Τι μας κάνει «ανθρώπους»;
Μοιραζόμαστε το 99% του γενετικού μας υλικού με τους χιμπατζήδες, άρα πόσο διαφορετικοί είμαστε από αυτούς; Κάποιοι υποστηρίζουν ότι είμαστε κάτι παραπάνω από απλοί πίθηκοι με μεγάλο εγκέφαλο, και τα ελεύθερα χέρια μας ήταν αυτά που μας έκαναν να δημιουργήσουμε τη λογοτεχνία, την ζωγραφική, τη μουσική, τα μαθηματικά και την επιστήμη και άρα να ξεχωρίσουμε από τους πιθήκους. Ίσως η επιθυμία μας να καταλάβουμε είναι εκείνη που μας κάνει διαφορετικούς από τους… μαλλιαρούς μας φίλους.
Είμαστε μόνοι στο Σύμπαν;
Οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι υπάρχουν δεκάδες εξωπλανήτες «εκεί έξω», ώστε να είναι πιθανό να υπάρξει ζωή και αλλού στο Σύμπαν. Αν όμως θα μπορέσουμε ποτέ να επικοινωνήσουμε με εξωγήινες μορφές ή αν θα καταφέρουμε να τις συναντήσουμε είναι κάτι το οποίο οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν προς το παρόν.
Πόσοι πλανήτες υπάρχουν στο ηλιακό μας σύστημα;
Η θεωρία των οκτώ πλανητών και του ενός Ήλιου είναι ό,τι καλύτερο μπορεί να υποθέσει η επιστήμη, μέχρι στιγμής, για το ηλιακό μας σύστημα. Και η υπόθεση αυτή βασίζεται στις παρατηρήσεις από τηλεσκόπια, τα οποία όμως μας επιτρέπουν να δούμε ένα μόνο συγκεκριμένο κομμάτι του ηλιακού μας συστήματος. Ένα άλλο κομμάτι, αρκετά μεγάλο θα λέγαμε, παραμένει αχαρτογράφητο και άγνωστο. Ακόμα και τα καλύτερα τηλεσκόπια στη Γη, δεν μπορούν να «δουν» πέρα από τον Πλούτωνα, εκεί όπου το φως του Ήλιου δεν φωτίζει αντικείμενα και τόσο καλά, καθιστώντας μας… τυφλούς.
Γιατί κοιμόμαστε; Ίσως το μεγαλύτερο μυστήριο γύρω από τον ύπνο είναι η χρησιμότητά του. Βοηθά στη μνήμη; Στην ανάπτυξη του εγκεφάλου μας; Στον μεταβολισμό μας; Στην άμυνα του οργανισμού; Μπορεί σε όλα αυτά, μπορεί και σε τίποτα από αυτά. Οι επιστήμονες δεν έχουν κατασταλάξει προς το παρόν σε μια θεωρία.
Το γεγονός μάλιστα ότι φυτά και μικροοργανισμοί – δηλαδή όντα χωρίς εγκέφαλο – έχουν και αυτά καταστάσεις ύπνου, ενισχύει τις αμφιβολίες γύρω από τη θεωρία ότι «ο ύπνος κάνει καλό στον εγκέφαλο». Επίσης, αρκετοί άνθρωποι μπορούν να αντέξουν ημέρες χωρίς ύπνο χωρίς να έχουν επιπτώσεις στην υγεία τους και κάποιοι άλλοι κοιμούνται δύο με τέσσερις ώρες κάθε βράδι χωρίς καμία παρενέργεια.
Νικόλας Γεωργιακώδης
