Ναρκωτικά: 3 ιστορίες (απ)εξάρτησης
Η χρήση, ο κατήφορος, η απόφαση, η ζωή. Τρεις πρώην χρήστες μιλούν στο In2life για την εξάρτηση, την θεραπεία και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι ναρκομανείς.
του Νικόλα Γεωργιακώδη
Είναι ένα θέμα ταμπού. Θέμα στιγματισμένο, χρωματισμένο αρνητικά από την πλειοψηφία των πολιτών. Θέμα περιθωρίου. Το ζήτημα με τους ναρκομανείς (τα… «πρεζάκια» για την ακρίβεια) ανέκαθεν αντιμετωπιζόταν υποτιμητικά από την κοινωνία και η κατάσταση ελάχιστα έχει αλλάξει σήμερα. Μάλιστα εν μέσω κρίσης, ασθένειες όπως η Ηπατίτιδα και το AIDS αλωνίζουν στις πιάτσες, κάνοντας την κατάσταση ακόμα πιο εφιαλτική.
Τρεις πρώην χρήστες, μίλησαν στο In2life για το στίγμα αυτό, αλλά και για τις δικές τους ιστορίες χρήσης και κατάχρησης, όπως επίσης και για το πώς κατάφεραν να ορθοποδήσουν.
Έφη: "Η ηρωίνη θέλει προσεκτική διαχείριση αλλά η απαγόρευσή της φέρνει όλα τα δεινά"
Η Έφη είναι σήμερα 37 χρονών και έχει ένα παιδί ηλικίας 17. Δουλεύει σαν νταντά, ενώ παράλληλα δραστηριοποιείται στον Σύλλογο Θεραπευομένων του ΟΚΑΝΑ και ταυτόχρονα σπουδάζει ψυχολογία στο αγγλικό ανοικτό πανεπιστήμιο. Ξεκίνησε να κάνει χρήση ουσιών στα 16 της, ενώ έμεινε έγκυος στα 18 της. Ο άνδρας της, χρήστης και αυτός, πέθανε σε ηλικία 23 χρονών, αμέσως μετά την γέννηση του παιδιού τους.
Ακολουθεί η ιστορία της όπως μου τη διηγήθηκε η ίδια:
«Ξεκίνησα όπως γίνεται συνήθως με την κάνναβη, με εφηβική παρέα. Πηγαίναμε σε συναυλίες, κάναμε ξενύχτια στο κέντρο της πόλης, πίναμε κανένα τσιγάρο. Μετά δικτυώθηκα εκεί, γνώρισα παιδιά και τον άντρα μου ο οποίος ήταν ήδη χρήστης ηρωίνης και όταν τελείωσα το σχολείο πέρασα από την περιστασιακή χρήση κάνναβης και χαπιών στη νέα μου πορεία. Ήμουν 17 κι είχα μόλις τελειώσει το Λύκειο όταν ήπια για πρώτη φορά ηρωίνη και από τότε και στο εξής έγινε το ποτό μου.
Για μένα ήταν και λίγο ιδεολογία. Πάντα είχα τη φιλοσοφία του να ψάχνομαι, να ανακαλύπτω εμπειρίες, να αναζητώ το καινούργιο. Διάβαζα ποίηση, λογοτεχνία και γούσταρα την undergroung ζωή, ήμουν αυτό που θα'λεγε κανείς 'μια ανήσυχη έφηβη'. Για μένα η χρήση ήταν περισσότερο θέμα ψυχαγωγίας, άσχετα πως εξελίχθηκε μετά. Όταν πίνεις κάτι απαγορευμένο, στιγματίζεσαι, δε μπορεί να παραμείνει ψυχαγωγία. Δεν είναι η ίδια η ουσία που γεννά το πρόβλημα αλλά η δαιμονοποίησή της. Η χρήση είναι επιλογή αλλά η γραμμή που χωρίζει τη χρήση από την κατάχρηση είναι πολύ λεπτή. Ελάχιστοι άνθρωποι παρέμειναν περιστασιακοί χρήστες. Η ηρωίνη είναι ένα ποτό που θέλει προσεκτική διαχείριση…
Έμεινα έγκυος στα 18 μου, ενώ έκανα χρήση. Πέρασε κάποιο διάστημα μέχρι να το αντιληφθώ και να επιβεβαιωθεί. Για μένα τότε ήταν μια ελπίδα, να φύγω από αυτήν την κατάσταση. Επένδυσα στο ότι θα γεννηθεί το μωρό, θα βρούμε μια δουλειά και θα ξεφύγουμε απ'όλα. Ήταν αυταπάτη φυσικά αφού μέναμε στον δρόμο. Στο μεταξύ, ήδη κάθε σχέση με την οικογένειά μου είχε σπάσει. Δεν τους το έκρυψα ποτέ ότι έκανα χρήση. Από εκεί και πέρα άρχισαν τα προβλήματα. Αναγκαστικές συγκυρίες με οδήγησαν στο ΚΕΘΕΑ, όπου η φιλοσοφία τους είναι χοντρικά ‘αφήστε τους να τραβήξουν τον δρόμο τους και όταν πιάσουν πάτο μόνο τότε θα κλικάρει το μυαλό τους, αφού φάνε τα χαστούκια’. Είναι τεράστιο λάθος αυτό, κατά τη δική μου άποψη πάντα. Εμένα μου κούμπωσε το πρόγραμμα της υποκατάστασης. Εκεί κατάφερα να μειώσω τη βλάβη, να κοιτάξω την υγεία μου, τη ζωή μου γενικότερα.
Ένας άνθρωπος που φεύγει από το σπίτι εκτίθεται σε φοβερούς κινδύνους που ούτε καν φαντάζεσαι. Μια κοπέλα, ένα αγόρι,ένας άντρας ή μια γυναίκα να ζουν στον δρόμο μέσα σε συνθήκες τραγικές, μη μηδενικές συνθήκες υγιεινής, με την αστυνομία στο κατόπι, με εξαναγκαστική παραβατικότητα, με με..καταλαβαίνεις. Μόνο κίνδυνους μου προσέφερε η ζωή μου τότε.
Προκειμένου να κρατήσω το γιο μου, αναγκάστηκα να μπω σε στεγνό πρόγραμμα. Πήγα, το πάλεψα, έκατσα σχεδόν ένα χρόνο. Ήταν ένα πρόγραμμα που δεν μου ταίριαζε. Σκληρό, υποτιμητικό για την αξιοπρέπειά μου.Θεωρείται ότι δεν ξέρεις τίποτα και πας να σε εκπαιδεύσουν σε μια ζωή από την αρχή. Αν καταλάβουν ότι δεν έχεις μπει στη φιλοσοφία της κοινότητας είσαι κάτι σαν μαύρο πρόβατο. Οι 'ποινές' για μια τέτοια στάση ποικίλλουν, κατά βάση όμως είναι αρκετά σκληρές. Σήμερα δεν ξέρω πόσο έχουν μαλακώσει τα πράγματα στις κοινότητες απεξάρτησης. Τότε αλλά και σήμερα πρέπει να μπεις καθαρός. Πώς μπορείς να μπεις καθαρός όταν είσαι ένας άστεγος χρήστης που μοιράζεται ένα εγκαταλειμμένο σπίτι παρέα με άλλους εξαρτημένους;
Δεν άντεχα άλλο, ήθελα να βγω έξω να ξαλαφρώσω. Και μόλις βγήκα, ήπια. Μετά από αυτή την αποτυχημένη προσπάθεια απεξάρτησης, οι σχέσεις με την οικογένεια πέρασαν στην ανυπαρξία. Έτσι συνέχισα όλα μου τα χρόνια να ζω ως άστεγη. Το μεγαλύτερό μου βάρος ήταν ότι το παιδί μου μεγαλώνει και εγώ δεν είμαι εκεί. Δεν είχα όμως το κουράγιο και δεν ήξερα από πού μπορώ να ξεκινήσω… Έμαθα ότι στον ΟΚΑΝΑ σε δέχονται κατ’ εξαίρεση αν έχεις ανήλικο παιδί. Πολλές φορές έκανα προσπάθεια να πάρω φάρμακα μόνη μου για να απεξαρτηθώ, αλλά αυτά είναι ημίμετρα. Δεν κόβεται έτσι η πρέζα. Θέλει ένα γενικότερο πλαίσιο στήριξης. Όταν πια είχα φτάσει στο αμήν, ένας φίλος με πήρε απ'το χέρι κι έκανα αίτηση στη μεθαδόνη. Με πήραν το 2004 σε ηλικία 28 χρονών. Το πρόγραμμα με βοήθησε πάρα πολύ. Πολλοί λένε ότι αποκτάς άλλη εξάρτηση και γίνεσαι "κρατικό πρεζάκι". Τρομερά εσφαλμένη αντίληψη. Εμένα μου έλυσε πολλά πρακτικά προβλήματα που ως τότε δεν είχαν λύση. Μπήκα κάπου που είχα φαρμακευτική υποστήριξη να σταματήσω ή να περιορίσω τη χρήση. Κάποιοι από εμάς επιλέγουν να συνεχίσουν τη χρήση αλλά τουλάχιστον μπορούν να ζουν κανονικά. Μάζεψα τη ζωή μου, αυτή είναι η φιλοσοφία της μείωσης της βλάβης. Επίσης, ήμουν τυχερή γιατί βρήκα μια θεραπεύτρια η οποία είδε κάτι σε μένα. Είδε ότι κάτι υπάρχει και ας ήμουν στην αρχή δύσπιστη, σαν αγρίμι…
Μου έλεγε 'θα προχωρήσεις θα κάνεις βήματα', και τις απαντούσα 'τι λες; δεν βλέπεις πως είμαι; Είμαι στον δρόμο, σέρνομαι. Πώς θα τα καταφέρω;'. 'Ένα βήμα την φορά' μου έλεγε κι έτσι έγινε. Κατάφερε να μου βρει ξενώνα του ΟΚΑΝΑ και με έστειλε να μείνω εκεί. Πλέον δεν υπάρχουν ξενώνες και αυτό είναι τεράστιο πλήγμα. Ένας άστεγος θεραπευόμενος δε μπορεί να στηριχτεί από πουθενά, επομένως κι οι θεραπεία του βαδίζει σε τεντωμένο σκοινί. Ήμουν αποφασισμένη λοιπόν, είπα ‘ή τώρα ή ποτέ’. Έμεινα στον ξενώνα 4 χρόνια, βρήκα ημιαπασχόληση σε σούπερ μάρκετ και άρχισα να σκέφτομαι να συνεχίσω τις σπουδές μου που είχα παρατήσει μετά το λύκειο. Πάντα με έτρωγε αυτό. Η επόμενη κίνηση ήταν να σμίξω με το γιο μου.
Και σ'αυτό, το πρόγραμμα με βοήθησε. Η θεραπεύτριά μου προσέγγισε τους γονείς μου και τους μίλησε για την προσπάθειά μου. Ήταν έμπειροι πια κι έτσι είδαν αμέσως τη διαφορά. Αργά αλλά σταθερά γεφυρωνόταν το χάσμα, πλησίασα ξανά το παιδί μου που ευτυχώς ήταν ακόμα μικρό. Μετά από μερικά χρόνια, με βοήθησαν να βρω ένα σπιτάκι και από τότε ζω κανονικά με τον γιο μου που έχει πια φτάσει 17 χρονών. Σήμερα η ζωή μου είναι δουλειά, παιδί, ανοιχτό Πανεπιστήμιο. Έχω μια μόνιμη σχέση,μια κανονική οικογένεια, δεν διαφέρω σε τίποτε από κανέναν…
Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν σήμερα όσοι θέλουν να πατήσουν στα πόδια τους είναι το στίγμα. Τεράστιο στίγμα. Η ηρωίνη αφήνει τα σημάδια της από τη στιγμή που είναι παράνομη κι αναγκάζεσαι να ζεις στην αθλιότητα για να την εξοικονομήσεις. Εξωτερική μα και εσωτερική φθορά, ταλαιπωρία, φυλακίσεις, έλλειψη προϋπηρεσίας, εκπαίδευσης, πίστης στις δυνατότητές σου. Η ελληνική κοινωνία δε θέλει να αποβάλλει τα στερεότυπα που χρόνια κουβαλάει για τους χρήστες, θέλει να τους κρύψει κάτω απ'το χαλί, αδυνατεί να κατανοήσει πως είναι άνθρωποι με ευφυία, δεξιότητες, ανάγκες. Έχουμε ζητήσει σαν Σύλλογος από την διοίκηση του Οργανισμού, αντί να παίρνει ανθρώπους από ιδιωτικές υπηρεσίες π.χ.για καθαριστές να δείξουν ότι εμπιστεύονται τους ανθρώπους που βγαίνουν από τις μονάδες τους. Να πιστέψουν πρώτα οι ίδιοι στα μέλη τους και ν'αποτινάξουν το στίγμα. Ίσως τότε μπορέσουμε να ελπίσουμε πως θ'ακολουθήσουν κι άλλοι.
Επίσης, υπάρχουν άνθρωποι που τους κόπηκε το επίδομα. Περιπτώσεις εξαρτημένων ατόμων με Ηπατίτιδα C ή με ψυχικές ασθένειες δεν το λαμβάνουν πλέον. Οι επιτροπές σε κόβουν αβέρτα. Η ίδια η πραγματικότητα τους σπρώχνει στην παραβατικότητα. Πώς αλλιώς μπορούν να ζήσουν χωρίς πόρους από πουθενά; Κι οι λίγοι τυχεροί που έχουν κάποια δουλειά, πρέπει πολύ προσεκτικά να κρύβουν πάντα την ταυτότητά τους. Το στίγμα είναι ντροπή για τις κοινωνίες.
Ένα άλλο θέμα είναι η κοινωνικοποίηση. Συζητάω με παιδιά που δεν έχουν φίλους. Δεν έχουν μια ανθρώπινη επαφή. Αν είσαι σε αυτόν τον κύκλο για 20 χρόνια, δεν ξέρεις από πού να ξεκινήσεις για να γνωρίσεις νέο κόσμο. Αν δεν βρεις μια δουλειά πώς θα γνωρίσεις ανθρώπους; Όσοι έχουν παιδιά, θέλουν στήριξη για το πώς να εξασκήσουν αποτελεσματικά το γονεϊκό τους ρόλο, πώς να μιλήσουν στα παιδιά τους για όσα τους έχουν συμβεί, να τα βοηθήσουν να αναπτυχθούν ομαλά, να κάνουν φίλους. Πολλοί θεραπευόμενοι βιώνουν απίστευτη μοναξιά και δυσκολεύονται να απομακρυνθούν από τα μέρη και τους ανθρώπους με τους οποίους νιώθουν ασφαλείς, αποδεκτοί. Πώς να κάνουν άνοιγμα στη ζωή όταν δεν έχουν δουλειά, δεν έχουν ευκαιρίες και το στίγμα τους ακολουθεί σε κάθε τους βήμα;"
Γιώργος: Νοσήματα και ασθένειες θα μπορούσαν να αποφευχθούν αν η χρήση ήταν νόμιμη
Ο Γιώργος ξεκίνησε να πίνει πρέζα στα 17 του. Σήμερα είναι 52 χρονών και δουλεύει σε ιδιωτική εταιρεία. Παρά την ηλικία του, είναι μόλις τρία χρόνια σε πρόγραμμα αποκατάστασης. Η εξάρτησή του ξεκινάει κάπου στα τέλη των 70s:
«Αφορμή; Δεν υπάρχει συγκεκριμένη αφορμή. Την εποχή εκείνη πήγαινε και λίγο πακέτο με την κουλτούρα, με την μουσική. Ήταν οι παρέες τέτοιες, δεν υπήρχε και η ενημέρωση που υπάρχει τώρα. Ήταν και το παράνομο του όλου θέματος που σε τράβαγε να αντιδράσεις. Ξεκίνησα να πίνω όταν πρωτοήρθε η ηρωίνη στην Ελλάδα ευρέως. Έπινα για παραπάνω από τριάντα χρόνια σε καθημερινή βάση.
Υπήρχαν κατά καιρούς περίοδοι μικρές και μεγαλύτερες που έκανα off και μόνος μου, αλλά και σε προγράμματα απεξάρτησης και στην φυλακή, όπου έκατσα συνολικά 14 χρόνια για διάφορα αδικήματα και λόγω της χρήσης. Αφού βγήκα από την φυλακή, προσπάθησα να αλλάξω κάποια πράγματα, έβλεπα ότι δεν λειτουργεί πολύ καλά όλο αυτό και ήθελα να το αλλάξω. Συμμετείχα σε μια κοινότητα του ΚΕΘΕΑ το 1993, με βοήθησε αρκετά, αλλά δεν ήταν αυτό ακριβώς που μου ταίριαζε. Έκατσα εκεί έναν χρόνο και μετά δεν ξαναπήγα…
Οικογένεια έκανα ενώ ήμουν στη χρήση, και η γυναίκα μου έπινε. Τώρα το παιδί μου είναι 27 χρονών. Για μένα τότε η οικογένεια ήταν μια επιπλέον δυσκολία, όπως αντιμετωπίζει κάθε άνθρωπος την ζωή του ανάλογα με το πώς πορεύεται. Απλά υπήρχε μια επιπλέον δυσκολία που αφορούσε στη χρήση και τα χρήματα. Πιστεύω ότι ανταποκρίθηκα όμως καλά στο ρόλο του πατέρα.
Το 2010 βγήκα από τη φυλακή και μπήκα στο πρόγραμμα του ΟΚΑΝΑ. Η μέθοδος μου ταίριαξε, η υποκατάσταση μου ταίριαξε και αποφάσισα να συμμαζέψω λίγο τη ζωή μου, γιατί ήταν θέμα επιλογής η υποκατάσταση. Ίσως κάποιο άνθρωποι να μην θέλουμε ή να μην μπορούμε να κόψουμε τελείως την εξάρτηση. Αλλά μέσα από το πρόγραμμα υποκατάστασης μπορούμε να συμμαζέψουμε τη ζωή μας. Δεν είμαστε στις πλατείες να ψάχνουμε να βρούμε τις δόσεις. Εγώ πολλές φορές ξεχνάω ότι είμαι εξαρτημένος, νοιώθω απόλυτα φυσιολογικός.
Με την γυναίκα μου έχουμε χωρίσει εδώ και χρόνια, αλλά τον γιο μου τον βλέπω συχνά. Πλέον είναι ευχαριστημένος μαζί μου, έχει φτιάξει και αυτός την οικογένειά του, έχει και δικό του παιδί.
Τα προβλήματα για όσους είναι εξαρτημένοι δεν είναι για όλους τα ίδια. Είναι μεγάλη η πορεία στη χρήση που τον καθέναν τον οδηγεί σε διαφορετικό μονοπάτι. Διαφορετικές οι ανάγκες. Το βασικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε όλοι είναι η περιθωριοποίηση, το στίγμα. Το στερεότυπο που υπάρχει ότι ο χρήστης δε γίνεται ποτέ καλά, ότι θα στην κάνει, θα σε κλέψει, δεν μπορεί να δουλέψει, δεν μπορεί να είναι μέσα στην κοινωνία. Αυτό δεν σταματά ποτέ. Είναι κάτι που το έχω αντιμετωπίσει πολλές φορές, σε όλους τους τομείς, σε κάθε σχέση επαγγελματική και κοινωνική.
Έπειτα είναι τα προβλήματα υγείας μετά από μακροχρόνια πορεία στη χρήση. Ηπατίτιδες... Οι περισσότεροι από τους χρήστες είναι κατά 90% φορείς Ηπατίτιδας C. Τεράστιο το πρόβλημα μιας και είναι ασυμπτωματική ασθένεια και οδηγεί στο θάνατο. Τα τελευταία χρόνια είμαι ευχαριστημένος. Αποφεύγω να κάνω μακρινά σχέδια, δεν ξέρω γιατί. Έχω συνηθίσει στην ζωή να μην κοιτάω πολύ μακριά. Θέλω να συμμαζέψω περισσότερο την ζωή μου, να κοιτάξω κάποια προβλήματα υγείας που έχω.. Αυτά με προβληματίζουν. Αποφεύγω τα μεγάλα και μακροπρόθεσμα σχέδια. Έχω ξεκινήσει σπουδές στο ανοιχτό Πανεπιστήμιο στο τμήμα Ευρωπαϊκού Πολιτισμού.
Πάντως, μιλάμε για το πρόβλημα των ναρκωτικών ενώ στην ουσία τα ναρκωτικά δεν είναι το πρόβλημα. Είναι η αντιμετώπισή τους. Πρόβλημα έγιναν όταν αποφάσισαν κάποιοι να τα κάνουν παράνομα. Αν η ηρωίνη ήταν νόμιμη μαζί με τα υπόλοιπα ναρκωτικά δεν θα υπήρχε πρόβλημα. Θα υπήρχαν πολύ λιγότεροι εξαρτημένοι από όσους υπάρχουν σήμερα, γιατί λειτουργεί η γοητεία της παρανομίας. Είναι και το κίνητρο μερικών ανθρώπων να τα εμπορευτούν για να βγάλουν χρήματα από τη στιγμή που είναι παράνομα. Δες το παράδειγμα της ποτοαπαγόρευσης. Το ξεχνάμε πολύ εύκολα…
Σκοτώνουν τα ναρκωτικά; Και τα αυτοκίνητα σκοτώνουν, να τα απαγορεύσουμε και αυτά. Και το αλκοόλ, και το τσιγάρο. Τα ναρκωτικά δεν σκοτώνουν με την έννοια που έχει ο περισσότερος κόσμος στο μυαλό του. Σκοτώνουν επειδή είναι παράνομα, επειδή έχουν προσμείξεις και επειδή η αγορά δεν είναι ελεγχόμενη και ο κάθε έμπορος δεν νοιάζεται για την ποιότητα που πουλά, αλλά για να βγάλει χρήματα. Οι περισσότεροι που βλέπεις στον δρόμο σε αυτήν την κατάσταση δεν είναι από την ουσία, αλλά από τις συνθήκες κάτω από τις οποίες την παίρνουν. Νοσήματα και ασθένειες θα μπορούσαν να αποφευχθούν αν η χρήση ήταν νόμιμη…"
Στέλιος: "Οι οικογένειες προσπαθούν όσο μπορούν, μέχρι που κάποια στιγμή δυστυχώς σηκώνουν τα χέρια ψηλά"
Ο Στέλιος είναι 50 χρονών, απόφοιτος του ΚΕΘΕΑ και συμμετέχει επαγγελματικά στην ομάδα Street Work του ΟΚΑΝΑ. Η ομάδα αποτελείται από εθελοντές και μόνιμους απασχολούμενους και έχει στόχο την μείωση της βλάβης, δίνοντας καθαρές ενέσεις και συμβουλεύοντας τους χρήστες για το πού μπορούν να βρουν βοήθεια. Η ιστορία του είχε αίσιο τέλος:
«Ξεκίνησα από τα 14 μου ηρωίνη. Λίγο η περιέργεια, λίγο η εξυπνάδα, λίγο το κλίμα της εποχής του 1979. Έκανα χρήση για 15 χρόνια. Η οικογένειά μου με στήριξε και έμενα μαζί τους. Τεράστια στήριξη όλα αυτά τα χρόνια, δεν με άφησαν να μείνω στον δρόμο. Τότε δεν υπήρχε και η έννοια του να μείνει κάποιος στον δρόμο, γιατί και οι χρήστες ήταν λιγότεροι και λειτουργούσε πιο οργανωμένα ο θεσμός της οικογένειας. Σήμερα λόγω συγκυριών και καταστάσεων δεν ισχύει. Οι οικογένειες προσπαθούν όσο μπορούν, μέχρι που κάποια στιγμή δυστυχώς σηκώνουν τα χέρια ψηλά…
Δεν με απέκλεισαν ποτέ από το οικογενειακό περιβάλλον, στάθηκαν δίπλα μου να με καθοδηγήσουν, να μου πουν πράγματα, να με εντάξουν σε κάποιο θεραπευτικό πλαίσιο. Το 1992 ήταν οι καταστάσεις τέτοιες που είχα κουραστεί μετά από τόσα χρόνια χρήσης, είχα και προβλήματα υγείας, προβλήματα με τον νόμο, ποινές φυλάκισης και είπα φτάνει. Στα 29 μου. Τις αποφάσεις αυτές τις παίρνεις μόνος σου, κακά τα ψέματα. Μπορεί να σε πιέζει όλο το σύμπαν, αλλά αν δεν είσαι εσύ έτοιμος δεν γίνεται κάτι. Αυτό το βλέπουμε και στην καθημερινότητα.
Στο ΚΕΘΕΑ με καθοδήγησαν και με ενημέρωσαν, με βοήθησαν και με στήριξαν. Με κινητοποίησαν να δω προβλήματα υγείας που είχα αρχικά και σε δεύτερη φάση άλλα ψυχικά προβλήματα. Είναι ένα περιβάλλον που σε βοηθάει να αλλάξεις την ζωή του, ουσιαστικά και κυριολεκτικά. Έμενα σε θεραπευτικές κοινότητες διαμονής και μετά πέρασα στη φάση της επανένταξης. Η θεραπεία μου διήρκεσε ένα χρόνο. Δυσκολίες προσαρμογής; Πάρα πολλές. Όταν ένας άνθρωπος αποφασίζει από εκεί που είναι εκτός πραγματικότητας να πάρει τη ζωή του στα χέρια του είναι δύσκολα τα πράγματα…
Από τον πρώτο καιρό που μπήκα, άρχισα να βλέπω τις δυνάμεις μου και με βοήθησε το πρόγραμμα σε όλο αυτό. Αναπτύσσεις κοινωνικές δεξιότητες, παίρνεις κάποια εκπαίδευση μέσα από τη συμμετοχή σου σε ένα θεραπευτικό πλαίσιο. Το 1994 έφυγα από εκεί και προσπάθησα να βρω μια εργασία, ένα σπίτι, έπιπλα. Πράγματα που ποτέ δεν έκανα στην ζωή μου, να πληρώνω λογαριασμούς, να μην είμαι παραβατικός. Να προσπαθήσω να κάνω σχέσεις ειλικρινείς με τους γύρω μου. Απλά πράγματα. Φίλους είχα αυτούς που απέκτησα από το θεραπευτικό πλαίσιο, με τους κύκλους από το παρελθόν ξέκοψα. Δεν μου έλεγε τίποτα να ξαναγυρίσω σε ανθρώπους που ήταν σε τελείως διαφορετική φάση από εμένα. Οι στόχοι μου είχαν αλλάξει, σκεφτόμουν τη ζωή πιο σοβαρά…
Από τότε μέχρι σήμερα, θυμάμαι σαν χρονιά… ορόσημο το’97 όταν και μπήκα στην ομάδα Street του ΟΚΑΝΑ. Αρχικά εθελοντικά, στη συνέχεια επαγγελματικά. Τώρα τα πράγματα είναι διαφορετικά για μένα, βλέπω διαφορετικά τη ζωή και είμαι σε άλλο ρόλο. Επικεντρωνόμαστε σε προβλήματα που αντιμετωπίζουν άλλοι άνθρωποι και προσπαθείς όσο μπορείς με τον καλύτερο τρόπο να τους διευκολύνεις καλύπτοντας ανάγκες, δίνοντας πληροφορίες, παραπέμπτοντάς τους ανάλογα με τις επιθυμίες και τις επιλογές τους σε χώρους υγείας ή θεραπείας. Οπουδήποτε έχουν οι ίδιοι την ανάγκη να απευθυνθούν.
Οι δυσκολίες είναι πολλές, ειδικά σε μια χώρα που βρίσκεται σε κρίση, οπότε και οι επιλογές των ανθρώπων μικραίνουν. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι όσοι ζουν στο δρόμο και κάνουν χρήση. Δεν είναι εύκολο όταν βρίσκεσαι σε τέτοια φάση να σκεφτείς να αλλάξεις την ζωή σου. Ζεις μόνο για το καθημερινό, για εκείνη την ημέρα. Θες να επιβιώσεις για ακόμα μια μέρα. Νοιώθεις μόνος, απομονωμένος. Είναι πολύ μικρές οι δυνατότητες που έχεις για να αλλάξεις την ζωή σου. Αυτά που θεωρούμε εμείς αυτονόητα, όταν είσαι στον δρόμο δεν είναι. Δεν υπάρχει χώρος να κοιμηθείς το βράδυ και υπάρχει τεράστιο πρόβλημα με το AIDS. Είναι πρόβλημα στο οποίο έχουμε επικεντρωθεί και προσπαθούμε να βοηθήσουμε όσοι δουλεύουμε στον χώρο. Πώς θα το σταματήσουμε. Υπάρχουν ασθένειες που καλπάζουν και τις είχαμε ξεχάσει. Σήμερα τις ξαναβρίσκουμε μπροστά μας…"
Είναι ένα θέμα ταμπού. Θέμα στιγματισμένο, χρωματισμένο αρνητικά από την πλειοψηφία των πολιτών. Θέμα περιθωρίου. Το ζήτημα με τους ναρκομανείς (τα… «πρεζάκια» για την ακρίβεια) ανέκαθεν αντιμετωπιζόταν υποτιμητικά από την κοινωνία και η κατάσταση ελάχιστα έχει αλλάξει σήμερα. Μάλιστα εν μέσω κρίσης, ασθένειες όπως η Ηπατίτιδα και το AIDS αλωνίζουν στις πιάτσες, κάνοντας την κατάσταση ακόμα πιο εφιαλτική.
Τρεις πρώην χρήστες, μίλησαν στο In2life για το στίγμα αυτό, αλλά και για τις δικές τους ιστορίες χρήσης και κατάχρησης, όπως επίσης και για το πώς κατάφεραν να ορθοποδήσουν.
Έφη: "Η ηρωίνη θέλει προσεκτική διαχείριση αλλά η απαγόρευσή της φέρνει όλα τα δεινά"
Η Έφη είναι σήμερα 37 χρονών και έχει ένα παιδί ηλικίας 17. Δουλεύει σαν νταντά, ενώ παράλληλα δραστηριοποιείται στον Σύλλογο Θεραπευομένων του ΟΚΑΝΑ και ταυτόχρονα σπουδάζει ψυχολογία στο αγγλικό ανοικτό πανεπιστήμιο. Ξεκίνησε να κάνει χρήση ουσιών στα 16 της, ενώ έμεινε έγκυος στα 18 της. Ο άνδρας της, χρήστης και αυτός, πέθανε σε ηλικία 23 χρονών, αμέσως μετά την γέννηση του παιδιού τους.
Ακολουθεί η ιστορία της όπως μου τη διηγήθηκε η ίδια: «Ξεκίνησα όπως γίνεται συνήθως με την κάνναβη, με εφηβική παρέα. Πηγαίναμε σε συναυλίες, κάναμε ξενύχτια στο κέντρο της πόλης, πίναμε κανένα τσιγάρο. Μετά δικτυώθηκα εκεί, γνώρισα παιδιά και τον άντρα μου ο οποίος ήταν ήδη χρήστης ηρωίνης και όταν τελείωσα το σχολείο πέρασα από την περιστασιακή χρήση κάνναβης και χαπιών στη νέα μου πορεία. Ήμουν 17 κι είχα μόλις τελειώσει το Λύκειο όταν ήπια για πρώτη φορά ηρωίνη και από τότε και στο εξής έγινε το ποτό μου.
Για μένα ήταν και λίγο ιδεολογία. Πάντα είχα τη φιλοσοφία του να ψάχνομαι, να ανακαλύπτω εμπειρίες, να αναζητώ το καινούργιο. Διάβαζα ποίηση, λογοτεχνία και γούσταρα την undergroung ζωή, ήμουν αυτό που θα'λεγε κανείς 'μια ανήσυχη έφηβη'. Για μένα η χρήση ήταν περισσότερο θέμα ψυχαγωγίας, άσχετα πως εξελίχθηκε μετά. Όταν πίνεις κάτι απαγορευμένο, στιγματίζεσαι, δε μπορεί να παραμείνει ψυχαγωγία. Δεν είναι η ίδια η ουσία που γεννά το πρόβλημα αλλά η δαιμονοποίησή της. Η χρήση είναι επιλογή αλλά η γραμμή που χωρίζει τη χρήση από την κατάχρηση είναι πολύ λεπτή. Ελάχιστοι άνθρωποι παρέμειναν περιστασιακοί χρήστες. Η ηρωίνη είναι ένα ποτό που θέλει προσεκτική διαχείριση…
Έμεινα έγκυος στα 18 μου, ενώ έκανα χρήση. Πέρασε κάποιο διάστημα μέχρι να το αντιληφθώ και να επιβεβαιωθεί. Για μένα τότε ήταν μια ελπίδα, να φύγω από αυτήν την κατάσταση. Επένδυσα στο ότι θα γεννηθεί το μωρό, θα βρούμε μια δουλειά και θα ξεφύγουμε απ'όλα. Ήταν αυταπάτη φυσικά αφού μέναμε στον δρόμο. Στο μεταξύ, ήδη κάθε σχέση με την οικογένειά μου είχε σπάσει. Δεν τους το έκρυψα ποτέ ότι έκανα χρήση. Από εκεί και πέρα άρχισαν τα προβλήματα. Αναγκαστικές συγκυρίες με οδήγησαν στο ΚΕΘΕΑ, όπου η φιλοσοφία τους είναι χοντρικά ‘αφήστε τους να τραβήξουν τον δρόμο τους και όταν πιάσουν πάτο μόνο τότε θα κλικάρει το μυαλό τους, αφού φάνε τα χαστούκια’. Είναι τεράστιο λάθος αυτό, κατά τη δική μου άποψη πάντα. Εμένα μου κούμπωσε το πρόγραμμα της υποκατάστασης. Εκεί κατάφερα να μειώσω τη βλάβη, να κοιτάξω την υγεία μου, τη ζωή μου γενικότερα.
Ένας άνθρωπος που φεύγει από το σπίτι εκτίθεται σε φοβερούς κινδύνους που ούτε καν φαντάζεσαι. Μια κοπέλα, ένα αγόρι,ένας άντρας ή μια γυναίκα να ζουν στον δρόμο μέσα σε συνθήκες τραγικές, μη μηδενικές συνθήκες υγιεινής, με την αστυνομία στο κατόπι, με εξαναγκαστική παραβατικότητα, με με..καταλαβαίνεις. Μόνο κίνδυνους μου προσέφερε η ζωή μου τότε.
Προκειμένου να κρατήσω το γιο μου, αναγκάστηκα να μπω σε στεγνό πρόγραμμα. Πήγα, το πάλεψα, έκατσα σχεδόν ένα χρόνο. Ήταν ένα πρόγραμμα που δεν μου ταίριαζε. Σκληρό, υποτιμητικό για την αξιοπρέπειά μου.Θεωρείται ότι δεν ξέρεις τίποτα και πας να σε εκπαιδεύσουν σε μια ζωή από την αρχή. Αν καταλάβουν ότι δεν έχεις μπει στη φιλοσοφία της κοινότητας είσαι κάτι σαν μαύρο πρόβατο. Οι 'ποινές' για μια τέτοια στάση ποικίλλουν, κατά βάση όμως είναι αρκετά σκληρές. Σήμερα δεν ξέρω πόσο έχουν μαλακώσει τα πράγματα στις κοινότητες απεξάρτησης. Τότε αλλά και σήμερα πρέπει να μπεις καθαρός. Πώς μπορείς να μπεις καθαρός όταν είσαι ένας άστεγος χρήστης που μοιράζεται ένα εγκαταλειμμένο σπίτι παρέα με άλλους εξαρτημένους;
Δεν άντεχα άλλο, ήθελα να βγω έξω να ξαλαφρώσω. Και μόλις βγήκα, ήπια. Μετά από αυτή την αποτυχημένη προσπάθεια απεξάρτησης, οι σχέσεις με την οικογένεια πέρασαν στην ανυπαρξία. Έτσι συνέχισα όλα μου τα χρόνια να ζω ως άστεγη. Το μεγαλύτερό μου βάρος ήταν ότι το παιδί μου μεγαλώνει και εγώ δεν είμαι εκεί. Δεν είχα όμως το κουράγιο και δεν ήξερα από πού μπορώ να ξεκινήσω… Έμαθα ότι στον ΟΚΑΝΑ σε δέχονται κατ’ εξαίρεση αν έχεις ανήλικο παιδί. Πολλές φορές έκανα προσπάθεια να πάρω φάρμακα μόνη μου για να απεξαρτηθώ, αλλά αυτά είναι ημίμετρα. Δεν κόβεται έτσι η πρέζα. Θέλει ένα γενικότερο πλαίσιο στήριξης. Όταν πια είχα φτάσει στο αμήν, ένας φίλος με πήρε απ'το χέρι κι έκανα αίτηση στη μεθαδόνη. Με πήραν το 2004 σε ηλικία 28 χρονών. Το πρόγραμμα με βοήθησε πάρα πολύ. Πολλοί λένε ότι αποκτάς άλλη εξάρτηση και γίνεσαι "κρατικό πρεζάκι". Τρομερά εσφαλμένη αντίληψη. Εμένα μου έλυσε πολλά πρακτικά προβλήματα που ως τότε δεν είχαν λύση. Μπήκα κάπου που είχα φαρμακευτική υποστήριξη να σταματήσω ή να περιορίσω τη χρήση. Κάποιοι από εμάς επιλέγουν να συνεχίσουν τη χρήση αλλά τουλάχιστον μπορούν να ζουν κανονικά. Μάζεψα τη ζωή μου, αυτή είναι η φιλοσοφία της μείωσης της βλάβης. Επίσης, ήμουν τυχερή γιατί βρήκα μια θεραπεύτρια η οποία είδε κάτι σε μένα. Είδε ότι κάτι υπάρχει και ας ήμουν στην αρχή δύσπιστη, σαν αγρίμι…
Μου έλεγε 'θα προχωρήσεις θα κάνεις βήματα', και τις απαντούσα 'τι λες; δεν βλέπεις πως είμαι; Είμαι στον δρόμο, σέρνομαι. Πώς θα τα καταφέρω;'. 'Ένα βήμα την φορά' μου έλεγε κι έτσι έγινε. Κατάφερε να μου βρει ξενώνα του ΟΚΑΝΑ και με έστειλε να μείνω εκεί. Πλέον δεν υπάρχουν ξενώνες και αυτό είναι τεράστιο πλήγμα. Ένας άστεγος θεραπευόμενος δε μπορεί να στηριχτεί από πουθενά, επομένως κι οι θεραπεία του βαδίζει σε τεντωμένο σκοινί. Ήμουν αποφασισμένη λοιπόν, είπα ‘ή τώρα ή ποτέ’. Έμεινα στον ξενώνα 4 χρόνια, βρήκα ημιαπασχόληση σε σούπερ μάρκετ και άρχισα να σκέφτομαι να συνεχίσω τις σπουδές μου που είχα παρατήσει μετά το λύκειο. Πάντα με έτρωγε αυτό. Η επόμενη κίνηση ήταν να σμίξω με το γιο μου.
Και σ'αυτό, το πρόγραμμα με βοήθησε. Η θεραπεύτριά μου προσέγγισε τους γονείς μου και τους μίλησε για την προσπάθειά μου. Ήταν έμπειροι πια κι έτσι είδαν αμέσως τη διαφορά. Αργά αλλά σταθερά γεφυρωνόταν το χάσμα, πλησίασα ξανά το παιδί μου που ευτυχώς ήταν ακόμα μικρό. Μετά από μερικά χρόνια, με βοήθησαν να βρω ένα σπιτάκι και από τότε ζω κανονικά με τον γιο μου που έχει πια φτάσει 17 χρονών. Σήμερα η ζωή μου είναι δουλειά, παιδί, ανοιχτό Πανεπιστήμιο. Έχω μια μόνιμη σχέση,μια κανονική οικογένεια, δεν διαφέρω σε τίποτε από κανέναν…
Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν σήμερα όσοι θέλουν να πατήσουν στα πόδια τους είναι το στίγμα. Τεράστιο στίγμα. Η ηρωίνη αφήνει τα σημάδια της από τη στιγμή που είναι παράνομη κι αναγκάζεσαι να ζεις στην αθλιότητα για να την εξοικονομήσεις. Εξωτερική μα και εσωτερική φθορά, ταλαιπωρία, φυλακίσεις, έλλειψη προϋπηρεσίας, εκπαίδευσης, πίστης στις δυνατότητές σου. Η ελληνική κοινωνία δε θέλει να αποβάλλει τα στερεότυπα που χρόνια κουβαλάει για τους χρήστες, θέλει να τους κρύψει κάτω απ'το χαλί, αδυνατεί να κατανοήσει πως είναι άνθρωποι με ευφυία, δεξιότητες, ανάγκες. Έχουμε ζητήσει σαν Σύλλογος από την διοίκηση του Οργανισμού, αντί να παίρνει ανθρώπους από ιδιωτικές υπηρεσίες π.χ.για καθαριστές να δείξουν ότι εμπιστεύονται τους ανθρώπους που βγαίνουν από τις μονάδες τους. Να πιστέψουν πρώτα οι ίδιοι στα μέλη τους και ν'αποτινάξουν το στίγμα. Ίσως τότε μπορέσουμε να ελπίσουμε πως θ'ακολουθήσουν κι άλλοι.
Επίσης, υπάρχουν άνθρωποι που τους κόπηκε το επίδομα. Περιπτώσεις εξαρτημένων ατόμων με Ηπατίτιδα C ή με ψυχικές ασθένειες δεν το λαμβάνουν πλέον. Οι επιτροπές σε κόβουν αβέρτα. Η ίδια η πραγματικότητα τους σπρώχνει στην παραβατικότητα. Πώς αλλιώς μπορούν να ζήσουν χωρίς πόρους από πουθενά; Κι οι λίγοι τυχεροί που έχουν κάποια δουλειά, πρέπει πολύ προσεκτικά να κρύβουν πάντα την ταυτότητά τους. Το στίγμα είναι ντροπή για τις κοινωνίες.
Ένα άλλο θέμα είναι η κοινωνικοποίηση. Συζητάω με παιδιά που δεν έχουν φίλους. Δεν έχουν μια ανθρώπινη επαφή. Αν είσαι σε αυτόν τον κύκλο για 20 χρόνια, δεν ξέρεις από πού να ξεκινήσεις για να γνωρίσεις νέο κόσμο. Αν δεν βρεις μια δουλειά πώς θα γνωρίσεις ανθρώπους; Όσοι έχουν παιδιά, θέλουν στήριξη για το πώς να εξασκήσουν αποτελεσματικά το γονεϊκό τους ρόλο, πώς να μιλήσουν στα παιδιά τους για όσα τους έχουν συμβεί, να τα βοηθήσουν να αναπτυχθούν ομαλά, να κάνουν φίλους. Πολλοί θεραπευόμενοι βιώνουν απίστευτη μοναξιά και δυσκολεύονται να απομακρυνθούν από τα μέρη και τους ανθρώπους με τους οποίους νιώθουν ασφαλείς, αποδεκτοί. Πώς να κάνουν άνοιγμα στη ζωή όταν δεν έχουν δουλειά, δεν έχουν ευκαιρίες και το στίγμα τους ακολουθεί σε κάθε τους βήμα;"
Γιώργος: Νοσήματα και ασθένειες θα μπορούσαν να αποφευχθούν αν η χρήση ήταν νόμιμη Ο Γιώργος ξεκίνησε να πίνει πρέζα στα 17 του. Σήμερα είναι 52 χρονών και δουλεύει σε ιδιωτική εταιρεία. Παρά την ηλικία του, είναι μόλις τρία χρόνια σε πρόγραμμα αποκατάστασης. Η εξάρτησή του ξεκινάει κάπου στα τέλη των 70s:
«Αφορμή; Δεν υπάρχει συγκεκριμένη αφορμή. Την εποχή εκείνη πήγαινε και λίγο πακέτο με την κουλτούρα, με την μουσική. Ήταν οι παρέες τέτοιες, δεν υπήρχε και η ενημέρωση που υπάρχει τώρα. Ήταν και το παράνομο του όλου θέματος που σε τράβαγε να αντιδράσεις. Ξεκίνησα να πίνω όταν πρωτοήρθε η ηρωίνη στην Ελλάδα ευρέως. Έπινα για παραπάνω από τριάντα χρόνια σε καθημερινή βάση.
Υπήρχαν κατά καιρούς περίοδοι μικρές και μεγαλύτερες που έκανα off και μόνος μου, αλλά και σε προγράμματα απεξάρτησης και στην φυλακή, όπου έκατσα συνολικά 14 χρόνια για διάφορα αδικήματα και λόγω της χρήσης. Αφού βγήκα από την φυλακή, προσπάθησα να αλλάξω κάποια πράγματα, έβλεπα ότι δεν λειτουργεί πολύ καλά όλο αυτό και ήθελα να το αλλάξω. Συμμετείχα σε μια κοινότητα του ΚΕΘΕΑ το 1993, με βοήθησε αρκετά, αλλά δεν ήταν αυτό ακριβώς που μου ταίριαζε. Έκατσα εκεί έναν χρόνο και μετά δεν ξαναπήγα…
Οικογένεια έκανα ενώ ήμουν στη χρήση, και η γυναίκα μου έπινε. Τώρα το παιδί μου είναι 27 χρονών. Για μένα τότε η οικογένεια ήταν μια επιπλέον δυσκολία, όπως αντιμετωπίζει κάθε άνθρωπος την ζωή του ανάλογα με το πώς πορεύεται. Απλά υπήρχε μια επιπλέον δυσκολία που αφορούσε στη χρήση και τα χρήματα. Πιστεύω ότι ανταποκρίθηκα όμως καλά στο ρόλο του πατέρα.
Το 2010 βγήκα από τη φυλακή και μπήκα στο πρόγραμμα του ΟΚΑΝΑ. Η μέθοδος μου ταίριαξε, η υποκατάσταση μου ταίριαξε και αποφάσισα να συμμαζέψω λίγο τη ζωή μου, γιατί ήταν θέμα επιλογής η υποκατάσταση. Ίσως κάποιο άνθρωποι να μην θέλουμε ή να μην μπορούμε να κόψουμε τελείως την εξάρτηση. Αλλά μέσα από το πρόγραμμα υποκατάστασης μπορούμε να συμμαζέψουμε τη ζωή μας. Δεν είμαστε στις πλατείες να ψάχνουμε να βρούμε τις δόσεις. Εγώ πολλές φορές ξεχνάω ότι είμαι εξαρτημένος, νοιώθω απόλυτα φυσιολογικός.
Με την γυναίκα μου έχουμε χωρίσει εδώ και χρόνια, αλλά τον γιο μου τον βλέπω συχνά. Πλέον είναι ευχαριστημένος μαζί μου, έχει φτιάξει και αυτός την οικογένειά του, έχει και δικό του παιδί.
Τα προβλήματα για όσους είναι εξαρτημένοι δεν είναι για όλους τα ίδια. Είναι μεγάλη η πορεία στη χρήση που τον καθέναν τον οδηγεί σε διαφορετικό μονοπάτι. Διαφορετικές οι ανάγκες. Το βασικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε όλοι είναι η περιθωριοποίηση, το στίγμα. Το στερεότυπο που υπάρχει ότι ο χρήστης δε γίνεται ποτέ καλά, ότι θα στην κάνει, θα σε κλέψει, δεν μπορεί να δουλέψει, δεν μπορεί να είναι μέσα στην κοινωνία. Αυτό δεν σταματά ποτέ. Είναι κάτι που το έχω αντιμετωπίσει πολλές φορές, σε όλους τους τομείς, σε κάθε σχέση επαγγελματική και κοινωνική.
Έπειτα είναι τα προβλήματα υγείας μετά από μακροχρόνια πορεία στη χρήση. Ηπατίτιδες... Οι περισσότεροι από τους χρήστες είναι κατά 90% φορείς Ηπατίτιδας C. Τεράστιο το πρόβλημα μιας και είναι ασυμπτωματική ασθένεια και οδηγεί στο θάνατο. Τα τελευταία χρόνια είμαι ευχαριστημένος. Αποφεύγω να κάνω μακρινά σχέδια, δεν ξέρω γιατί. Έχω συνηθίσει στην ζωή να μην κοιτάω πολύ μακριά. Θέλω να συμμαζέψω περισσότερο την ζωή μου, να κοιτάξω κάποια προβλήματα υγείας που έχω.. Αυτά με προβληματίζουν. Αποφεύγω τα μεγάλα και μακροπρόθεσμα σχέδια. Έχω ξεκινήσει σπουδές στο ανοιχτό Πανεπιστήμιο στο τμήμα Ευρωπαϊκού Πολιτισμού.
Πάντως, μιλάμε για το πρόβλημα των ναρκωτικών ενώ στην ουσία τα ναρκωτικά δεν είναι το πρόβλημα. Είναι η αντιμετώπισή τους. Πρόβλημα έγιναν όταν αποφάσισαν κάποιοι να τα κάνουν παράνομα. Αν η ηρωίνη ήταν νόμιμη μαζί με τα υπόλοιπα ναρκωτικά δεν θα υπήρχε πρόβλημα. Θα υπήρχαν πολύ λιγότεροι εξαρτημένοι από όσους υπάρχουν σήμερα, γιατί λειτουργεί η γοητεία της παρανομίας. Είναι και το κίνητρο μερικών ανθρώπων να τα εμπορευτούν για να βγάλουν χρήματα από τη στιγμή που είναι παράνομα. Δες το παράδειγμα της ποτοαπαγόρευσης. Το ξεχνάμε πολύ εύκολα…
Σκοτώνουν τα ναρκωτικά; Και τα αυτοκίνητα σκοτώνουν, να τα απαγορεύσουμε και αυτά. Και το αλκοόλ, και το τσιγάρο. Τα ναρκωτικά δεν σκοτώνουν με την έννοια που έχει ο περισσότερος κόσμος στο μυαλό του. Σκοτώνουν επειδή είναι παράνομα, επειδή έχουν προσμείξεις και επειδή η αγορά δεν είναι ελεγχόμενη και ο κάθε έμπορος δεν νοιάζεται για την ποιότητα που πουλά, αλλά για να βγάλει χρήματα. Οι περισσότεροι που βλέπεις στον δρόμο σε αυτήν την κατάσταση δεν είναι από την ουσία, αλλά από τις συνθήκες κάτω από τις οποίες την παίρνουν. Νοσήματα και ασθένειες θα μπορούσαν να αποφευχθούν αν η χρήση ήταν νόμιμη…"
Στέλιος: "Οι οικογένειες προσπαθούν όσο μπορούν, μέχρι που κάποια στιγμή δυστυχώς σηκώνουν τα χέρια ψηλά"Ο Στέλιος είναι 50 χρονών, απόφοιτος του ΚΕΘΕΑ και συμμετέχει επαγγελματικά στην ομάδα Street Work του ΟΚΑΝΑ. Η ομάδα αποτελείται από εθελοντές και μόνιμους απασχολούμενους και έχει στόχο την μείωση της βλάβης, δίνοντας καθαρές ενέσεις και συμβουλεύοντας τους χρήστες για το πού μπορούν να βρουν βοήθεια. Η ιστορία του είχε αίσιο τέλος:
«Ξεκίνησα από τα 14 μου ηρωίνη. Λίγο η περιέργεια, λίγο η εξυπνάδα, λίγο το κλίμα της εποχής του 1979. Έκανα χρήση για 15 χρόνια. Η οικογένειά μου με στήριξε και έμενα μαζί τους. Τεράστια στήριξη όλα αυτά τα χρόνια, δεν με άφησαν να μείνω στον δρόμο. Τότε δεν υπήρχε και η έννοια του να μείνει κάποιος στον δρόμο, γιατί και οι χρήστες ήταν λιγότεροι και λειτουργούσε πιο οργανωμένα ο θεσμός της οικογένειας. Σήμερα λόγω συγκυριών και καταστάσεων δεν ισχύει. Οι οικογένειες προσπαθούν όσο μπορούν, μέχρι που κάποια στιγμή δυστυχώς σηκώνουν τα χέρια ψηλά…
Δεν με απέκλεισαν ποτέ από το οικογενειακό περιβάλλον, στάθηκαν δίπλα μου να με καθοδηγήσουν, να μου πουν πράγματα, να με εντάξουν σε κάποιο θεραπευτικό πλαίσιο. Το 1992 ήταν οι καταστάσεις τέτοιες που είχα κουραστεί μετά από τόσα χρόνια χρήσης, είχα και προβλήματα υγείας, προβλήματα με τον νόμο, ποινές φυλάκισης και είπα φτάνει. Στα 29 μου. Τις αποφάσεις αυτές τις παίρνεις μόνος σου, κακά τα ψέματα. Μπορεί να σε πιέζει όλο το σύμπαν, αλλά αν δεν είσαι εσύ έτοιμος δεν γίνεται κάτι. Αυτό το βλέπουμε και στην καθημερινότητα.
Στο ΚΕΘΕΑ με καθοδήγησαν και με ενημέρωσαν, με βοήθησαν και με στήριξαν. Με κινητοποίησαν να δω προβλήματα υγείας που είχα αρχικά και σε δεύτερη φάση άλλα ψυχικά προβλήματα. Είναι ένα περιβάλλον που σε βοηθάει να αλλάξεις την ζωή του, ουσιαστικά και κυριολεκτικά. Έμενα σε θεραπευτικές κοινότητες διαμονής και μετά πέρασα στη φάση της επανένταξης. Η θεραπεία μου διήρκεσε ένα χρόνο. Δυσκολίες προσαρμογής; Πάρα πολλές. Όταν ένας άνθρωπος αποφασίζει από εκεί που είναι εκτός πραγματικότητας να πάρει τη ζωή του στα χέρια του είναι δύσκολα τα πράγματα…
Από τον πρώτο καιρό που μπήκα, άρχισα να βλέπω τις δυνάμεις μου και με βοήθησε το πρόγραμμα σε όλο αυτό. Αναπτύσσεις κοινωνικές δεξιότητες, παίρνεις κάποια εκπαίδευση μέσα από τη συμμετοχή σου σε ένα θεραπευτικό πλαίσιο. Το 1994 έφυγα από εκεί και προσπάθησα να βρω μια εργασία, ένα σπίτι, έπιπλα. Πράγματα που ποτέ δεν έκανα στην ζωή μου, να πληρώνω λογαριασμούς, να μην είμαι παραβατικός. Να προσπαθήσω να κάνω σχέσεις ειλικρινείς με τους γύρω μου. Απλά πράγματα. Φίλους είχα αυτούς που απέκτησα από το θεραπευτικό πλαίσιο, με τους κύκλους από το παρελθόν ξέκοψα. Δεν μου έλεγε τίποτα να ξαναγυρίσω σε ανθρώπους που ήταν σε τελείως διαφορετική φάση από εμένα. Οι στόχοι μου είχαν αλλάξει, σκεφτόμουν τη ζωή πιο σοβαρά…
Από τότε μέχρι σήμερα, θυμάμαι σαν χρονιά… ορόσημο το’97 όταν και μπήκα στην ομάδα Street του ΟΚΑΝΑ. Αρχικά εθελοντικά, στη συνέχεια επαγγελματικά. Τώρα τα πράγματα είναι διαφορετικά για μένα, βλέπω διαφορετικά τη ζωή και είμαι σε άλλο ρόλο. Επικεντρωνόμαστε σε προβλήματα που αντιμετωπίζουν άλλοι άνθρωποι και προσπαθείς όσο μπορείς με τον καλύτερο τρόπο να τους διευκολύνεις καλύπτοντας ανάγκες, δίνοντας πληροφορίες, παραπέμπτοντάς τους ανάλογα με τις επιθυμίες και τις επιλογές τους σε χώρους υγείας ή θεραπείας. Οπουδήποτε έχουν οι ίδιοι την ανάγκη να απευθυνθούν.
Οι δυσκολίες είναι πολλές, ειδικά σε μια χώρα που βρίσκεται σε κρίση, οπότε και οι επιλογές των ανθρώπων μικραίνουν. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι όσοι ζουν στο δρόμο και κάνουν χρήση. Δεν είναι εύκολο όταν βρίσκεσαι σε τέτοια φάση να σκεφτείς να αλλάξεις την ζωή σου. Ζεις μόνο για το καθημερινό, για εκείνη την ημέρα. Θες να επιβιώσεις για ακόμα μια μέρα. Νοιώθεις μόνος, απομονωμένος. Είναι πολύ μικρές οι δυνατότητες που έχεις για να αλλάξεις την ζωή σου. Αυτά που θεωρούμε εμείς αυτονόητα, όταν είσαι στον δρόμο δεν είναι. Δεν υπάρχει χώρος να κοιμηθείς το βράδυ και υπάρχει τεράστιο πρόβλημα με το AIDS. Είναι πρόβλημα στο οποίο έχουμε επικεντρωθεί και προσπαθούμε να βοηθήσουμε όσοι δουλεύουμε στον χώρο. Πώς θα το σταματήσουμε. Υπάρχουν ασθένειες που καλπάζουν και τις είχαμε ξεχάσει. Σήμερα τις ξαναβρίσκουμε μπροστά μας…"
