Γιατί ζηλεύω; Απαντήσεις για να… ηρεμήσετε
Γιατί σας προκαλεί. Γιατί είστε ανασφαλής. Γιατί δεν (πιστεύετε ότι) σας θέλει αρκετά. Και άλλες εξηγήσεις για τη νούμερο ένα παρενέργεια του έρωτα.
της Ηρώς Κουνάδη
Είστε ερωτευμένοι. Και είστε ευτυχισμένοι. Βλέπεις το αντικείμενο του πόθου σου να χαμογελά και λάμπει το σύμπαν. Και ξαφνικά, εκεί που δεν το περιμένεις, το σύμπαν σκοτεινιάζει. Γιατί εκείνος/η χαμογελά σε κάποιον άλλο. Και δεν χαμογελά απλώς: Θα έπαιρνες όρκο ότι φλερτάρει και λίγο. Ή θα ήθελε να φλερτάρει, αλλά δεν το κάνει μόνο και μόνο επειδή είσαι εσύ κάπου εκεί. Αλλά σκέφτεται ότι θα ήθελε να φλερτάρει. Και στο στομάχι σου αρχίζουν να στριφογυρίζουν κάμπιες –ή πεταλούδες στην κακή εκδοχή τους. Κάπου εκεί αρχίζουν τα μούτρα, τα «-τι έχεις; -τίποτα» και όλα όσα μπορούν να καταστρέψουν την μέχρι πριν από λίγα λεπτά ηλιόλουστη μέρα σας.
Είμαι καλά, γιατρέ μου;
Επιστήμες επί επιστημών, και ψυχολόγοι επί ανθρωπολόγων έχουν επιχειρήσει κατά καιρούς να απαντήσουν στο ερώτημα γιατί (όλοι) ζηλεύουμε. Αν θέλετε μία μοναδική απόλυτη και σύντομη απάντηση, θα σας στεναχωρήσουμε: Δεν υπάρχει.
Φταίει η φύση που μας έπλασε εγωκεντρικά πλάσματα για να έχει και κάποιον άλλο εκτός από τους λεμούριους για να γελάει. Φταίει το έτερόν μας ήμισυ που φοβάται να δεσμευτεί, ή φοβάται να εκφραστεί, οπότε δεν μας πείθει ότι μας θέλει. Φταίνε οι ανασφάλειες που έχουμε όλοι. Φταίνε οι ανταγωνιστικές κοινωνίες στις οποίες ζούσαν οι σκαρφαλωμένοι στα δέντρα πρόγονοί μας. Ενίοτε μπορεί να φταίει και ο Ερμής που είναι ανάδρομος, και το μνημόνιο, που φταίει για όλα. Φταίνε όλα αυτά μαζί και τίποτα μεμονωμένα.
«Η ερωτική ζήλια σχετίζεται με την επιθυμία μας» εξηγεί η ψυχοθεραπεύτρια - οικογενειακή θεραπεύτρια Γεωργία Καραγιάννη. «Ζηλεύουμε όταν φοβόμαστε για την απώλεια αυτού που επιθυμούμε». Ακούγεται παρήγορα απλό; Είναι: Όταν σταματάς να φοβάσαι πως θα τον/ την χάσεις, σταματάς και να ζηλεύεις. Το πρόβλημα, βέβαια, εδώ είναι πως όταν σταματάς να το φοβάσαι αυτό, σταματάς και να είσαι ερωτευμένος, και τότε αποκτάς άλλα προβλήματα, τα οποία έχουμε αναλύσει εκτενέστερα εδώ.
«Το πόσο συχνά ζηλεύουμε, το πώς ζηλεύουμε και το πώς το εκφράζουμε εξαρτάται από την εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας, από την αίσθηση που μας δημιουργεί ο σύντροφός μας και από την ποιότητα της σχέσης» συνεχίζει η κ. Καραγιάννη. «Έτσι, λοιπόν, η γνήσια αυτοεκτίμηση και η αυταξία καθορίζει σε ένα επίπεδο την ποιότητα της ζήλιας. Ένας άνθρωπος που γνωρίζει τον εαυτό του και τον εκτιμά, θα νιώσει λιγότερο απειλημένος σε σύγκριση με κάποιον που ταλαιπωρείται από χαμηλή αυτοεκτίμηση» καταλήγει, προσθέτοντας όμως ότι «πολλές φορές, η έντονη ζήλια σε ένα μέλος της σχέσης εκφράζει την δυσκολία δέσμευσης του άλλου, η οποία επιδεινώνει το φόβο».
Μήπως θέλει να με κάνει να ζηλέψω;
Ναι, μην πέφτετε από τα σύννεφα, όσο κι αν είναι ο πιο υπέροχος άνθρωπος του κόσμου –αλλιώς δεν θα τον/την ερωτευόσασταν, ξέρουμε– υπάρχει πάντα μια σοβαρή πιθανότητα να μην φταίει ούτε το ότι είστε ανασφαλής, ούτε το ότι βλέπετε δράκους εκεί που δεν υπάρχουν, αλλά το ότι εκείνος/η θέλει να σας δει να ζηλεύετε.
Βέβαια, όπως τονίζει η κ. Καραγιάννη, «ένας άνθρωπος με βαθιά συναίσθηση της αξίας του δε θα νιώσει την ανάγκη να προκαλέσει τον ερωτικό θαυμασμό άλλων προκειμένου να εντυπωσιάσει και να κάνει τον σύντροφό του να ζηλέψει, για να εκμαιεύσει έτσι την αγάπη του. Όταν τα ζευγάρια "χρησιμοποιούν" τη ζήλια για να προκαλέσουν ο ένας το ενδιαφέρον του άλλου, τότε ίσως ο τρόπος που βιώνουν τη σχέση τους δυσκολεύεται να εκφράσει το αμοιβαίο ενδιαφέρον και την αγάπη».
Θα μου περάσει ποτέ;
Σίγουρα, όταν σταματήσετε να ενδιαφέρεστε. Αν τώρα δεν είναι στις άμεσες προτεραιότητές σας να σταματήσετε να ενδιαφέρεστε, και θέλετε να μείνετε μεν σε αυτή τη σχέση, να σταματήσετε να ζηλεύετε δε, κανείς δε λέει ότι πρέπει να απελπιστείτε –τουλάχιστον όχι εντελώς. «Η ζήλια σαν συναίσθημα πρέπει να ειδωθεί ως ποιοτικός δείκτης της σχέσης» συμβουλεύει η κ. Καραγιάννη. «Έτσι, δεν είναι η ζήλια που έχει να θεραπευτεί, αλλά η ίδια η σχέση και τα μέλη της. Οι άνθρωποι έχουν να δουλέψουν με τους εαυτούς τους και μεταξύ τους, όταν η σχέση το υποστηρίζει, ώστε να βρουν τι τους εμποδίζει να δεσμευτούν, να εμπιστευτούν, να αγαπήσουν και να αγαπηθούν».
Είστε ερωτευμένοι. Και είστε ευτυχισμένοι. Βλέπεις το αντικείμενο του πόθου σου να χαμογελά και λάμπει το σύμπαν. Και ξαφνικά, εκεί που δεν το περιμένεις, το σύμπαν σκοτεινιάζει. Γιατί εκείνος/η χαμογελά σε κάποιον άλλο. Και δεν χαμογελά απλώς: Θα έπαιρνες όρκο ότι φλερτάρει και λίγο. Ή θα ήθελε να φλερτάρει, αλλά δεν το κάνει μόνο και μόνο επειδή είσαι εσύ κάπου εκεί. Αλλά σκέφτεται ότι θα ήθελε να φλερτάρει. Και στο στομάχι σου αρχίζουν να στριφογυρίζουν κάμπιες –ή πεταλούδες στην κακή εκδοχή τους. Κάπου εκεί αρχίζουν τα μούτρα, τα «-τι έχεις; -τίποτα» και όλα όσα μπορούν να καταστρέψουν την μέχρι πριν από λίγα λεπτά ηλιόλουστη μέρα σας.
Είμαι καλά, γιατρέ μου;
Επιστήμες επί επιστημών, και ψυχολόγοι επί ανθρωπολόγων έχουν επιχειρήσει κατά καιρούς να απαντήσουν στο ερώτημα γιατί (όλοι) ζηλεύουμε. Αν θέλετε μία μοναδική απόλυτη και σύντομη απάντηση, θα σας στεναχωρήσουμε: Δεν υπάρχει.
Φταίει η φύση που μας έπλασε εγωκεντρικά πλάσματα για να έχει και κάποιον άλλο εκτός από τους λεμούριους για να γελάει. Φταίει το έτερόν μας ήμισυ που φοβάται να δεσμευτεί, ή φοβάται να εκφραστεί, οπότε δεν μας πείθει ότι μας θέλει. Φταίνε οι ανασφάλειες που έχουμε όλοι. Φταίνε οι ανταγωνιστικές κοινωνίες στις οποίες ζούσαν οι σκαρφαλωμένοι στα δέντρα πρόγονοί μας. Ενίοτε μπορεί να φταίει και ο Ερμής που είναι ανάδρομος, και το μνημόνιο, που φταίει για όλα. Φταίνε όλα αυτά μαζί και τίποτα μεμονωμένα.
«Η ερωτική ζήλια σχετίζεται με την επιθυμία μας» εξηγεί η ψυχοθεραπεύτρια - οικογενειακή θεραπεύτρια Γεωργία Καραγιάννη. «Ζηλεύουμε όταν φοβόμαστε για την απώλεια αυτού που επιθυμούμε». Ακούγεται παρήγορα απλό; Είναι: Όταν σταματάς να φοβάσαι πως θα τον/ την χάσεις, σταματάς και να ζηλεύεις. Το πρόβλημα, βέβαια, εδώ είναι πως όταν σταματάς να το φοβάσαι αυτό, σταματάς και να είσαι ερωτευμένος, και τότε αποκτάς άλλα προβλήματα, τα οποία έχουμε αναλύσει εκτενέστερα εδώ.
«Το πόσο συχνά ζηλεύουμε, το πώς ζηλεύουμε και το πώς το εκφράζουμε εξαρτάται από την εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας, από την αίσθηση που μας δημιουργεί ο σύντροφός μας και από την ποιότητα της σχέσης» συνεχίζει η κ. Καραγιάννη. «Έτσι, λοιπόν, η γνήσια αυτοεκτίμηση και η αυταξία καθορίζει σε ένα επίπεδο την ποιότητα της ζήλιας. Ένας άνθρωπος που γνωρίζει τον εαυτό του και τον εκτιμά, θα νιώσει λιγότερο απειλημένος σε σύγκριση με κάποιον που ταλαιπωρείται από χαμηλή αυτοεκτίμηση» καταλήγει, προσθέτοντας όμως ότι «πολλές φορές, η έντονη ζήλια σε ένα μέλος της σχέσης εκφράζει την δυσκολία δέσμευσης του άλλου, η οποία επιδεινώνει το φόβο».
Μήπως θέλει να με κάνει να ζηλέψω;
Ναι, μην πέφτετε από τα σύννεφα, όσο κι αν είναι ο πιο υπέροχος άνθρωπος του κόσμου –αλλιώς δεν θα τον/την ερωτευόσασταν, ξέρουμε– υπάρχει πάντα μια σοβαρή πιθανότητα να μην φταίει ούτε το ότι είστε ανασφαλής, ούτε το ότι βλέπετε δράκους εκεί που δεν υπάρχουν, αλλά το ότι εκείνος/η θέλει να σας δει να ζηλεύετε.
Βέβαια, όπως τονίζει η κ. Καραγιάννη, «ένας άνθρωπος με βαθιά συναίσθηση της αξίας του δε θα νιώσει την ανάγκη να προκαλέσει τον ερωτικό θαυμασμό άλλων προκειμένου να εντυπωσιάσει και να κάνει τον σύντροφό του να ζηλέψει, για να εκμαιεύσει έτσι την αγάπη του. Όταν τα ζευγάρια "χρησιμοποιούν" τη ζήλια για να προκαλέσουν ο ένας το ενδιαφέρον του άλλου, τότε ίσως ο τρόπος που βιώνουν τη σχέση τους δυσκολεύεται να εκφράσει το αμοιβαίο ενδιαφέρον και την αγάπη».
Θα μου περάσει ποτέ;
Σίγουρα, όταν σταματήσετε να ενδιαφέρεστε. Αν τώρα δεν είναι στις άμεσες προτεραιότητές σας να σταματήσετε να ενδιαφέρεστε, και θέλετε να μείνετε μεν σε αυτή τη σχέση, να σταματήσετε να ζηλεύετε δε, κανείς δε λέει ότι πρέπει να απελπιστείτε –τουλάχιστον όχι εντελώς. «Η ζήλια σαν συναίσθημα πρέπει να ειδωθεί ως ποιοτικός δείκτης της σχέσης» συμβουλεύει η κ. Καραγιάννη. «Έτσι, δεν είναι η ζήλια που έχει να θεραπευτεί, αλλά η ίδια η σχέση και τα μέλη της. Οι άνθρωποι έχουν να δουλέψουν με τους εαυτούς τους και μεταξύ τους, όταν η σχέση το υποστηρίζει, ώστε να βρουν τι τους εμποδίζει να δεσμευτούν, να εμπιστευτούν, να αγαπήσουν και να αγαπηθούν».
