Αμυγδαλέζα: Τι γίνεται πίσω από τα κάγκελα;

των Ηρώς Κουνάδη, Νικόλα Γεωργιακώδη

«Δεν μπορείτε να μπείτε στην Αμυγδαλέζα». Έτσι αναφέρεται, ανεπίσημα, το Κέντρο Κράτησης Μεταναστών. Και μεταξύ μας, όλοι έτσι το λέμε. Αμυγδαλέζα. Δεν ήταν αυτό που μας σόκαρε. Ήταν η αδιαπραγμάτευτη άρνηση. Δεν μπαίνει δημοσιογράφος στην Αμυγδαλέζα. Για την ακρίβεια, στην Αμυγδαλέζα δεν μπαίνει κανείς. Πάγια εντολή του υπουργού, έτσι λένε από το γραφείο τύπου της αστυνομίας. «Ούτε εμάς δεν μας έχουν αφήσει να μπούμε» θα μας πει λίγες μέρες αργότερα ο Αντιδήμαρχος Αχαρνών.

Αν αυτή ήταν η εισαγωγή ενός αστυνομικού μυθιστορήματος, το μυστήριο θα ήταν γοητευτικό. Στην πραγματική ζωή, είναι τουλάχιστον ανησυχητικό. Τι μπορεί να συμβαίνει πίσω από τα κάγκελα της Αμυγδαλέζας, που δεν πρέπει να το δει ανθρώπου μάτι; Πώς θα επαληθευτούν –ή θα διαψευστούν, αν δεν ευσταθούν– όλες αυτές οι καταγγελίες που δημοσιεύονται κατά καιρούς για ξυλοδαρμούς και χρήση βίας εναντίον των μεταναστών, αν δεν υπάρχει ούτε ένας (κατά προτίμηση αμερόληπτος) αυτόπτης μάρτυρας στον χώρο; Και πόσο καλό κάνει στην διεθνή εικόνα μιας χώρας που θέλει να φαίνεται δημοκρατική, η ύπαρξη ενός άβατου φρουρίου όπου κρατούνται άνθρωποι, χωρίς καμία επαφή με τον κόσμο έξω από τους φράχτες;

Αναζητώντας απαντήσεις, μιλήσαμε με την ερευνήτρια του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας, Λία Γώγου, την γενική γραμματέα της Ιατρικής Παρέμβασης, που βρίσκεται εντός του κέντρου κράτησης, Ελπίδα Ευθυμιάδου, τον Αντιδήμαρχο Υποδομών του Δήμου Αχαρνών, Παναγιώτη Γκίκα, αλλά και πηγές από την Ελληνική Αστυνομία, που επιθυμούν να διατηρήσουν την ανωνυμία τους.

Οι συνθήκες, το άσυλο και οι (επικείμενες) απελάσεις

«Σε σχέση με άλλα κρατητήρια, οι συνθήκες στην Αμυγδαλέζα είναι σχετικά καλές» λέει η Ελπίδα Ευθυμιάδου, Γενική Γραμματέας της Ιατρικής Παρέμβασης Med In, η οποία διατηρεί δύο ιατρεία εντός του Κέντρου Κράτησης. Σύμφωνα με τις περιγραφές της ίδιας, καθένα από τα λυόμενα έχει δύο δωμάτια και δύο μπάνια. Σε κάθε δωμάτιο είναι τοποθετημένα τέσσερα κρεβάτια, οπότε το κάθε σπιτάκι φιλοξενεί οκτώ άτομα. Οι κρατούμενοι προαυλίζονται για αρκετές ώρες, πρωί και απόγευμα, και έχουν την δυνατότητα να κυκλοφορούν ελεύθερα εντός των εγκαταστάσεων τις περισσότερες ώρες της ημέρας –όχι, όμως, και να βγαίνουν από το κέντρο.

Τα ιατρικά περιστατικά που έχουν κληθεί να αντιμετωπίσουν οι άνθρωποι της Ιατρικής Παρέμβασης δεν είναι μέχρι στιγμής ιδιαίτερα σοβαρά. «Κάποιοι κρατούμενοι έχουν δερματικά νοσήματα. Έχουμε αντιμετωπίσει επίσης διάφορα παθολογικά. Συνηθισμένα, όμως, πράγματα: δεν έχουμε βρει κάτι το εξαιρετικά δύσκολο στην αντιμετώπισή του. Για ειδικές εξετάσεις, αιματολογικές επί παραδείγματι, οι κρατούμενοι πηγαίνουν στο νοσοκομείο, συνοδευόμενοι από την αστυνομία. Εμείς χορηγούμε την φαρμακευτική αγωγή».

Ρωτάμε την κ. Ευθυμιάδου, η οποία έρχεται καθημερινά σε επαφή με τους ανθρώπους στην Αμυγδαλέζα εδώ και δέκα μήνες, από τότε που ξεκίνησε να λειτουργεί το Κέντρο Κράτησης, πώς είναι η καθημερινότητά τους, τι λένε στους ανθρώπους της Ιατρικής Παρέμβασης. «Σίγουρα αυτό που επιθυμούν όλοι είναι να αφεθούν ελεύθεροι, να πάνε στην Αθήνα για να μπορέσουν να βρουν δουλειά, και να στείλουν χρήματα στις οικογένειές τους στην πατρίδα. Κι αυτό που τους ενδιαφέρει περισσότερο είναι να αποκτήσουν νομιμοποιητικά έγγραφα, για να σταματήσει αυτό το κυνηγητό με την Αστυνομία».

Είτε κάποιος συλλαμβάνεται χωρίς χαρτιά, είτε αιτείται άσυλο, η κράτησή του μπορεί να φτάσει τον έναν χρόνο. «Η Αμυγδαλέζα, όπως και άλλοι αντίστοιχοι χώροι, είναι κέντρο κράτησης προς απέλαση αλλοδαπών. Στόχος της αστυνομίας είναι όλοι οι κρατούμενοι εδώ να απελαθούν» λέει η κ. Ευθυμιάδου.



Κάποιοι εκ των κρατουμένων έχουν αιτηθεί πολιτικό άσυλο. Επειδή, όμως, στην πλειοψηφία τους προέρχονται από χώρες όπως το Πακιστάν και το Μπαγκλαντές, που δεν είναι εμπόλεμες έτσι ώστε οι πολίτες τους να χρειάζονται διεθνή προστασία, η διαδικασία δεν είναι εύκολη. «Μέχρι στιγμής έχουν λειτουργήσει οι πρωτοβάθμιες επιτροπές για τα αιτήματα ασυλίας, τώρα αρχίζουν να λειτουργούν οι επιτροπές προσφυγών, και θα ακολουθήσουν οι δευτεροβάθμιες. Μιλάμε για μία πολύ χρονοβόρα διαδικασία» εξηγεί η κ. Ευθυμιάδου. Στους δέκα μήνες λειτουργίας του κέντρου κράτησης, κανείς δεν έχει βγει από εκεί.

«Οι κρατούμενοι στην Αμυγδαλέζα δεν είναι εγκληματίες»

«Τα κέντρα κράτησης στην Αμυγδαλέζα είναι κατ’ αρχάς δύο, το καινούριο για τους ενήλικες, με τα λυόμενα, και ένα που υπήρχε εκεί ήδη από παλιά, για τα παιδιά» λέει η Λία Γώγου, ερευνήτρια της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ελλάδα. «Ειδικά το να συλλαμβάνεις και να κρατάς σε έναν τέτοιο απαράδεκτο χώρο ανήλικα παιδιά που δεν έχουν διαπράξει κανένα ποινικό αδίκημα είναι αδιανόητο. Η κράτηση ανηλίκων πρέπει να καταργηθεί πάραυτα. Τα παιδιά κρατούνται εκεί για μήνες, και αν δεν βρεθούν οι κατάλληλες δομές φιλοξενίας αφήνονται ελεύθερα, και καταλήγουν στους δρόμους.

»Η κατάσταση των ασυνόδευτων ανηλίκων στην Ελλάδα είναι τραγική. Οι δομές είναι υποτυπώδεις. Εμείς φωνάζουμε, σαν Διεθνής Αμνηστία, ότι πρέπει να καταργηθεί η κράτηση ανηλίκων, και να δημιουργηθούν δομές φιλοξενίας. Δεν πρέπει να πάνε σχολείο αυτά τα παιδιά;».

«Και οι ενήλικες, όμως, που κρατούνται στην Αμυγδαλέζα, όπως και σε όλα τα υπόλοιπα κέντρα κράτησης –στο Σουφλί, στο Τυχερό, στην Κόρινθο και αλλού– κρατούνται υπό άθλιες συνθήκες, χωρίς να έχουν πρόσβαση σε δικηγόρους και χωρίς να γνωρίζουν τα δικαιώματά τους» συνεχίζει η κ. Γώγου. «Οι περισσότεροι από αυτούς δεν γνωρίζουν καν ότι έχουν το δικαίωμα να προσβάλλουν την απέλαση, να ασκήσουν δηλαδή έφεση». Ακόμα, όμως, και αυτοί που ενημερώνονται από την Διεθνή Αμνηστία και το κάνουν, κρατούνται εκεί μέχρι να εκδικαστεί η έφεση.



Αυτό ανέφερε και η ανακοίνωση της Επιτροπής του Συμβουλίου της Ευρώπης, κλιμάκιο της οποίας είχε επισκεφτεί τους χώρους: πέρα από τις υποτυπώδεις συνθήκες διαβίωσης, το βασικότερο πρόβλημα είναι η περιορισμένη πρόσβαση των ανθρώπων σε δικηγόρους και η έλλειψη πληροφόρησης σχετικά με τα δικαστικά τους δικαιώματα.

«Οι χώροι όταν είχαμε επισκεφτεί, με κλιμάκιο της Διεθνούς Αμνηστίας, το κέντρο κράτησης ήταν μέσα καθαροί» λέει η κ. Γώγου. «Ο κόσμος, όμως, μας έλεγε ότι έκλειναν τα παράθυρα και δεν τους επέτρεπαν να βγουν έξω από τα container το βράδυ. Στους 40 βαθμούς Κελσίου να είσαι κλειδωμένος μέσα σε ένα container, το διανοείστε; Για να μη συζητήσουμε τα προβλήματα με το φαγητό, το οποίο είναι άθλιο, και βγαίνουν τώρα οι εφημερίδες με πηχυαίους τίτλους ότι είναι ακριβό.

»Η διοικητική κράτηση, η κράτηση δηλαδή ενηλίκων που δεν έχουν διαπράξει κανένα ποινικό αδίκημα, πρέπει να είναι το τελευταίο μέτρο, όχι το πρώτο, όπως συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα. Κάθε περίπτωση πρέπει να εξετάζεται ξεχωριστά. Οι άνθρωποι δεν είναι εγκληματίες, δεν έχουν διαπράξει κανένα αδίκημα. Ο ΟΗΕ εξέφρασε ανησυχίες ήδη από το καλοκαίρι του 2012, όταν ξεκίνησαν οι επιχειρήσεις σκούπα. Δεν είναι λογική αυτή, το σε μαζεύω από το δρόμο και σε βάζω μέσα. Με τι κριτήριο; Το χρώμα του δέρματός σου;».

Δήμος Αχαρνών: «Η απόφαση για τη δημιουργία του κέντρου ήταν προειλημμένη»

Αν και η θύελλα αντιδράσεων η οποία… συνόδεψε την δημιουργία του Κέντρου Κράτησης δείχνει να έχει καταλαγιάσει, οι κάτοικοι του Δήμου παραμένουν ανήσυχοι. «Τι να πούμε τώρα που μας έφεραν όλους τους ‘καλούς’ εδώ πάνω;», μας λέει μια κυρία στον δρόμο. «Φοβάστε δηλαδή;», την ρωτάμε. «Εμ, είναι να μη φοβόμαστε;», απαντά. «Και εμείς πήγαμε σαν πρόσφυγες στο εξωτερικό, αλλά δουλέψαμε τίμια και καλά. Αυτοί έρχονται εδώ και κοιτάνε να σε ρίξουνε. Ο σύζυγός μου μια μέρα πήγε να πληρωθεί και του την είχαν στημένοι και τον κλέψανε εδώ, λίγα στενά πιο κάτω», λέει μια άλλη κάτοικος για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η περιοχή, ανεξάρτητα από το Κέντρο Κράτησης. «Περνάνε όλες οι φάρες από εδώ Πακιστανοί, Αλβανοί… Όλα τα σπίτια εδώ τα έχουν κλέψει. Από την άλλη πως γίνεται να δίνουν λεφτά για στρώματα και φαγητό για όσους βρίσκονται μέσα στο Κέντρο και εμείς να μην έχουμε να φάμε;», αναρωτιέται.

Πιο… μετριοπαθής εμφανίζεται ο κ. Παναγιώτης Γκίκας, Αντιδήμαρχος Υποδομών του Δήμου. «Μέχρι στιγμής δεν έχει ξαναγίνει κάποια όχληση από πλευράς μας, πέρα από τις αρχικές μας αντιδράσεις. Η κατάσταση έχει μείνει μετέωρη. Προς το παρόν τουλάχιστον, δεν έχουν υπάρξει επεισόδια ή προβλήματα όσον αφορά την μεταφορά και την διαμονή των μεταναστών και έτσι δεν έχουμε δώσει και εμείς περαιτέρω συνέχεια», αναφέρει ο κ. Γκίκας, τονίζοντας πάντως τον αυταρχικό τρόπο με τον οποίο αποφασίστηκε η λειτουργία του Κέντρου: «Η πολιτεία λειτουργεί με το αποφασίζω και διατάσω. Η απόφαση για την δημιουργία του Κέντρου ήταν προειλημμένη και παρά το γεγονός ότι πήγαμε στον Υπουργό για να ρωτήσουμε με ποιον τρόπο πάρθηκε η απόφαση αυτή, δεν μας δόθηκε κάποια σαφής απάντηση».

Παρ’ όλα αυτά ο Δήμος εμμένει στις θέσεις του να απομακρυνθεί από την Αμυγδαλέζα το κέντρο. «Επιμένουμε να φύγει, αλλά που να το πούμε; Μπορεί μέχρι στιγμής να μην έχει υπάρξει κάποιο θέμα, όμως δεν νομίζω ότι μπορεί εύκολα να εξασφαλίσει η πολιτεία την ομαλή μετάβαση των μεταναστών από το ένα σημείο στο άλλο. Πάντα θα έχουμε τον φόβο μήπως δραπετεύσουν, αν και μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει κάποιο φαινόμενο», λέει ο κ. Γκίκας, προσθέτοντας ότι ο Δήμος τηρεί στάση αναμονής και εφ’ όσον πέσει στην αντίληψη του ότι υπάρχουν προβλήματα όσον αφορά την ασφάλεια των δημοτών, τότε σαφώς και θα ενεργοποιηθεί η δημοτική αρχή.

Κάγκελα (και συρματοπλέγματα) παντού

Το… άβατον της Αμυγδαλέζας προκαλεί σε κάθε περίπτωση ερωτηματικά. Το In2life επικοινώνησε με την Ελληνική Αστυνομία, ζητώντας άδεια για να λάβει πλάνα μέσα από το Κέντρο και να μιλήσει με τους μετανάστες, όμως το αίτημα απορρίφθηκε. Σύμφωνα με πηγές μέσα από το Σώμα, οι λόγοι που απαγορεύεται η είσοδος στους δημοσιογράφους - αλλά και σε οποιονδήποτε ‘εξωτερικό’ επισκέπτη συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων του Δήμου- είναι "καθαρά λόγοι ασφαλείας". Τα μόνα πλάνα που επιτρέπεται να ληφθούν είναι περιμετρικά του χώρου κράτησης, έξω από τα συρματοπλέγματα και μόνο.

Όπως πληροφορηθήκαμε επίσης από αστυνομικές πηγές, η κράτηση των μεταναστών δεν υπερβαίνει τους έξι μήνες και εφ’ όσον καθυστερήσουν να έρθουν τα απαραίτητα έγγραφα παραμονής στην χώρα από την πατρίδα τους, τότε αυτοί αφήνονται ελεύθεροι μετά το πέρας ενός χρόνου. Και πάλι όμως, αν σε μελλοντικό έλεγχο βρεθούν χωρίς τα απαραίτητα έγγραφα συλλαμβάνονται ξανά.

Η κάμερα του In2life κατάφερε να εξασφαλίσει πλάνα έξω από τα συρματοπλέγματα και τα κάγκελα τα οποία φυλάσσουν τους χώρους που προαυλίζονται οι μετανάστες. Δείτε μερικές φωτογραφίες από τον εξωτερικό χώρο του Κέντρου παρακάτω.







,