Το στίγμα των singles: Γιατί ευνοούνται οι παντρεμένοι

του Γιώργου Κόκουβα

Είστε single ή έστω σε σχέση αλλά όχι επισημοποιημένη από την πολιτεία ή την εκκλησία; Λυπούμαστε, αλλά θα πρέπει να δεχτείτε τις συνέπειες. Τι κι αν η σειρά «S1ngles» προσπάθησε επί τρεις σεζόν να ανατρέψει την εικόνα των «μόνων»; Η κοινωνία σε πολλές περιπτώσεις ευνοεί τα ζευγάρια, και δη τα παντρεμένα. Δείτε με ποιους τρόπους.

Σε πρώτο επίπεδο, υπάρχουν οι χειροπιαστές ωφέλειες ενός πολίτη ο οποίος κυκλοφορεί με την ετικέτα «έγγαμος». Η πολιτεία έχει εξασφαλίσει αρκετές φορολογικές απαλλαγές ή ελαφρύνσεις για αυτήν την κατηγορία ανθρώπων, ενώ κανείς δεν σκέφτεται τις ανάγκες ενός ανθρώπου μόνου, που δεν έχει κάποιον για να μοιραστεί τα έξοδα.

Συγκεκριμένα, η Εθνική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας ορίζει πως ο μισθός ενός έγγαμου είναι περί τα 75 ευρώ μεγαλύτερος από κάποιον άγαμο με την ίδια εμπειρία. Το ποσό του επιδόματος, το οποίο εξασφαλίζουν οι εργαζόμενοι μετά τον γάμο τους διαφέρει αναλόγως την σύμβαση εργασίας που έχουν υπογράψει, αλλά σε κάθε περίπτωση τους δίνει ένα «προβάδισμα» απέναντι στους συναδέλφους τους, οι οποίοι επέλεξαν να μην ανέβουν τα σκαλιά της εκκλησιάς ή του δημαρχείου.

"Φυσικά και το θεωρώ αδικία", μας λέει η Σοφία, 23 ετών και single. "Όλοι έχουμε ανάγκες, όλοι ζούμε στην ίδια κοινωνία. Ο γάμος δεν αποτελεί αντικειμενικό προσόν ώστε να πληρώνεσαι παραπάνω, δεν είναι πτυχίο", συμπληρώνει.

Ο τομέας των δανείων αποτελεί άλλο ένα «γήπεδο», στο οποίο οι έγγαμοι ευνοούνται με τις ευλογίες των τραπεζών και των επιχορηγήσεων. Δείγμα της παραπάνω διαπίστωσης είναι η επιδότηση του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας, ο οποίος προβλέπει πως ένας άγαμος θα πρέπει να έχει συμπληρώσει 2200 ημέρες εργασίας για να μπορεί να αιτηθεί στεγαστικού δανείου, ενώ αν πρόκειται για παντρεμένο, οι ημέρες εργασίας πέφτουν στις 2000.

Για την αγορά πρώτης κατοικίας από άγαμο, από το 2007 ισχύει το αφορολόγητο για ποσό ως 90.000 ευρώ, ενώ αν πρόκειται για παντρεμένο, το ποσό ανεβαίνει αυτόματα τουλάχιστον στα 138.000 ευρώ.

Δικαίως θα ανταπαντήσει κανείς πως ο οικογενειάρχης έχει περισσότερα έξοδα και ανάγκες. Ωστόσο, ακόμη και σε αυτήν την περίπτωση, παραγκωνίζεται το κομμάτι εκείνο της κοινωνίας που δεν επιθυμεί να παντρευτεί παρότι διατηρεί σχέση ή αποκτά παιδιά. Γιατί θα πρέπει κάποιος, απλώς με το χαρτί του γάμου και τίποτα παραπάνω από εμένα, να έχει περισσότερα δικαιώματα; θα αναρωτιόταν κάποιος που δεν πιστεύει στις συμβάσεις.

Παράλληλα, ο γάμος προβάλλεται ως άμεση λύση για όποιον επιθυμεί να ζήσει σε μια ξένη χώρα και να αποκτήσει την πολυπόθητη άδεια παραμονής. Το ίδιο συμβαίνει και με τις μεταθέσεις στρατιωτικών, οι οποίοι αν παντρευτούν αυξάνουν τις ελπίδες τους για προνομιακή μεταφορά κοντά στην σύζυγό τους, ενώ οι υπόλοιποι απλώς ανέχονται την απόσταση.

Το Σύμφωνο Ελεύθερης Συμβίωσης αποτελεί πλέον μια λύση για τα ζευγάρια που δεν θέλουν απαραιτήτως να βάλουν νυφικό και γαμπριάτικο κοστούμι. Ωστόσο, το Σύμφωνο δεν έχει αποκτήσει ακόμη την δημοτικότητα και την εκτίμηση στην ελληνική κοινωνία.

Τέλος, περιπτώσεις όπως οι νομικές ρυθμίσεις περί κληρονομιάς –αυτόματα η σύζυγος του εκλιπόντος αποκτά δικαιώματα στην περιουσία του ή και στην σύνταξή του- και η πριμοδότηση παντρεμένων ανδρόγυνων σε υποθέσεις υιοθεσίας κάνουν πιο ευκρινή την αβάντα της «κουλούρας». Η πολιτεία ωθεί με λίγα λόγια στον γάμο τα παιδιά της και εφευρίσκει πολλούς τρόπους για να τους βάλει τα στέφανα. Γιατί άραγε συμβαίνει αυτό;

Το ψυχολογικό «στίγμα» των ανύπανδρων
Πέρα από τα χρηματικά και νομοθετικά ατού των παντρεμένων ζευγαριών, ίσως η μεγαλύτερη αδικία που νιώθουν οι singles, βιώνεται σε ψυχολογικό επίπεδο σε πολλές καθημερινές περιστάσεις.

Σκεφτείτε τα κλισέ που περιβάλλουν ακόμη και στις μέρες μας κάθε ανύπανδρη γυναίκα που έχει περάσει στα πρώτα της –άντα. Το συγκαταβατικό «και στα δικά σου» σε γαμήλιες τελετές, τα σχόλια όπως «τι πρόβλημα έχει και δεν παντρεύεται;» ή ο γνωστός κίνδυνος του «ραφιού» είναι προκαταλήψεις απέναντι στους singles, που δεν έχουν εκλείψει ακόμη από τις ελληνικές συνήθειες.

"Η κοινωνία πιστεύω ότι αλλάζει. Παλιότερα η παραδοσιακή ελληνική οικογένεια θα σε ωθούσε στον γάμο, αλλά πλέον υπάρχει περισσότερη απελευθέρωση", μας λέει η Σοφία."Παρ' όλα αυτά, στον συναισθηματικό τομέα, υπάρχει ακόμη η ανάγκη για μια γυναίκα να στηριχτεί σε ένα γάμο-όχι βέβαια όσο παλιότερα", καταλήγει.

Το στίγμα της ανωριμότητας, των ανασφαλειών και της αστάθειας περιβάλλει την έννοια των singles, καθώς η εργένικη ζωή συνηθίζεται να χαρακτηρίζεται άσωτη, ενώ ο γάμος θεωρείται ο αναμφισβήτητος προορισμός του ανθρώπου. Όσα έχουν να αντιμετωπίσουν οι ανύπανδρες μητέρες και η κοινωνική κατακραυγή, την οποία αναγκάζονται να υποστούν τα παιδιά τους στην ελληνική περιφέρεια είναι άλλη μια πλευρά του ίδιου ζητήματος.

Από προκατειλημμένη αντιμετώπιση σε μια συνέντευξη για δουλειά –ο single θεωρείται ασταθής και εγωκεντρικός, ενώ ο παντρεμένος πιο κατασταλαγμένος, ώριμος και low profile, άρα και προτιμητέος- μέχρι την «πόρτα» στα clubs για έναν ασυνόδευτο άνδρα, όλα αυτά τα φαινόμενα περικλείονται στον όρο «singlism», τον οποίο χρησιμοποιούν πολλοί ψυχολόγοι για να αποδώσουν όλη την παραπάνω κατάσταση.

Από ψυχολογικής άποψης, το κατά πόσο ένας single νιώθει περιθωριοποιημένος ή όχι έχει να κάνει με το αν ο κύκλος του αποδοκιμάζει ή όχι τις επιλογές του. Το να είσαι single έχει τα δικά του πλεονεκτήματα, αξιοποιήσιμα κυρίως για όσο διάστημα ακολουθεί και ο κοινωνικός σου κύκλος. Η αλλαγή αρχίζει όταν οι φίλοι του παντρεύονται και ο ίδιος επηρεάζεται και σκέφτεται πιθανώς να κάνει το ίδιο. Σύμφωνα με την θεωρία του Έλληνα καθηγητή στο Harvard Νικόλα Χρηστάκη στο βιβλίο του "Συνδεδεμένοι", συμβαίνει ακριβώς αυτό: η συμβίωση μέσα σε κοινωνικά δίκτυα επηρεάζει τους ανθρώπους, και το ίδιο ισχύει για την ομάδα των ανύπανδρων.

Στο διαδίκτυο κυκλοφορούν πολλές ομάδες πολιτών, οι οποίες υπερασπίζονται το δικαίωμά τους να μην χρειάζεται να μπουν κάτω από την ομπρέλα των «δύο» για να ακουστούν. Δείτε τo σχετικό group του Facebook «The Anti-Couple League»  και τον ενδιαφέροντα ορισμό για τον όρο «singlism» εδώ. 

Ελληνικές εκδοχές του ιδιότυπου κινήματος συναντούμε στα facebook pages με τους εύγλωττους τίτλους «Eimai kata tou gamou» και «Οι παντρεμένοι με τους παντρεμένους και οι ζωντανοί με τους ζωντανούς», τα οποία δείχνουν να περνούν στο άλλο άκρο και να είναι προκατειλημμένα εναντίον των έγγαμων αυτής της χώρας. Ποια είναι η δική σας άποψη; Τελικά είναι οι singles τα μαύρα πρόβατα της κοινωνίας ή τα πράγματα γι’ αυτούς δεν είναι όσο τραγικά ακούγονται; Δεν θα πούμε «και στα δικά σας», αλλά περιμένουμε ένα ενδιαφέρον «debate» στο κάτω μέρος του δημοσιεύματος.