Τα κλισέ των σχέσεων: Οι απαγορευμένες φράσεις

του Γιώργου Κόκουβα

Κάποιες φράσεις δεν πρέπει να λέγονται σε μια σχέση. Κυρίως επειδή υποτιμούν την νοημοσύνη του συνομιλητή-συντρόφου προς χάριν της υποτιθέμενης διακριτικότητας, που κατά την γνώμη μας δεν χωράει σε επικοινωνία η οποία βασίζεται στην ουσία. Κι όμως, λέγονται. Φράσεις που σίγουρα έχετε ακούσει κι εσείς, είτε από φίλους, είτε από συντρόφους, είτε από τα κλισέ ζευγάρια των κινηματογραφικών ρομάντζων. Τις αποκωδικοποιούμε για χάρη σας, γιατί όλοι ξέρουμε ότι όσοι τις ξεστομίζουν, κάτι προσπαθούν να μας πουν.

Κλισέ με το καλημέρα
Από τα πρώτα δευτερόλεπτα της γνωριμίας ενός επίδοξου ζευγαριού, οι «προκάτ» εκφράσεις δίνουν και παίρνουν μεταξύ των ενδιαφερομένων.

- «Γνωριζόμαστε από κάπου;»
Την αρχή είθισται να κάνουν οι εκπρόσωποι του ανδρικού φύλου σε κάποιο μπαρ. Πλησιάζουν το «θήραμα» και κερνώντας το πρώτο ποτό ξεφουρνίζουν την ερώτηση που σπάει κόκαλα (και νεύρα). Όχι, δεν γνωρίζεστε από κάπου, και προφανώς δεν γνωρίζεις επίσης πώς να προσεγγίσεις με αυθορμητισμό και πρωτοτυπία μια γυναίκα.

- «Γιατί δεν μου έχει απαντήσει ακόμα;»
Οι γυναίκες παίρνουν την σκυτάλη, εξασκώντας τις γνωστές τους ανησυχίες και επιβαρύνοντας το χέρι τους με αγκύλωση, όσο περιμένουν εναγωνίως τα πρώτα SMS της χθεσινοβραδινής γνωριμίας. «Αφού πέρασαν δύο ώρες από τότε που του έστειλα μήνυμα, γιατί δεν απαντάει; Μήπως δεν γουστάρει;». Ψυχραιμία… Δεν ισχύουν συγκεκριμένοι κανόνες για κάθε σχέση και οι συνταγές του τύπου «μη στείλεις εσύ πρώτη», «μην απαντήσεις αμέσως στις κλήσεις του για να μην φανεί ότι καίγεσαι κιόλας» κλπ είναι παιχνίδια για γυμνασιόπαιδα και έχουν ξεπεραστεί προ πολλού. Και πάλι, λίγος αυθορμητισμός δεν βλάπτει.

- «Ο έρωτας περνάει απ’ το στομάχι»
Πρόκειται για το κλισέ που κληροδοτείται από μαμά προς κόρη και αναγκάζει το «ωραίο φύλο» να περνάει από εντατικά σεμινάρια στην κουζίνα, ανάμεσα σε σάλτσες και ζαρζαβατικά, για να ρίξει στα δίχτυα της τον επίδοξο γαμπρό. Φυσικά, οι άνδρες συμμερίζονται το γνωμικό, γιατί δεν είναι ανόητοι: ποιος δεν θέλει να του μαγειρεύουν και να τον προσέχουν; Οι φεμινίστριες, ωστόσο, πιστεύουμε πως έχουν άλλη άποψη, θεωρώντας αυτό το έθιμο μία ύπουλη εκπαίδευση της γυναίκας στον δρόμο προς την οικοκυρική σκλαβιά.

Κατά την διάρκεια μιας σχέσης
- «Τι θα κάνουμε την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου;»
«Τίποτα, γιατί είναι μία ημέρα όπως όλες οι άλλες», θα ήθελαν να απαντήσουν οι πολέμιοι του ρομαντικού Αγίου –και δεν είναι και λίγοι. Στην επιρρέπεια των ερωτευμένων στα κλισέ οφείλεται η καθιέρωση του προστάτη των ζευγαριών και ο ασφυκτικός βομβαρδισμός από κόκκινα μπαλόνια, λουλούδια, σοκολατάκια και καρδούλες κάπου στα μέσα του Φλεβάρη. Οι καλοπροαίρετοι βλέπουν την συγκεκριμένη γιορτή ως ευκαιρία να γίνουν πιο ρομαντικοί. Οι πιο ορθολογιστές και οι singles βρίσκουν απλά την ημέρα εμετική, για ένα συναίσθημα το οποίο θα έπρεπε ούτως ή άλλως να γιορτάζεται 365 ημέρες τον χρόνο.

- Οι άνδρες και το καπάκι της τουαλέτας.
Ποτέ μου δεν κατάλαβα για ποιο λόγο έχει γίνει τόσο δημοφιλές το συγκεκριμένο θέμα στις συζητήσεις των γυναικών. Ναι, σε μία συγκατοίκηση οφείλουν και οι δύο να κάνουν αμοιβαίες υποχωρήσεις. Ποιος όρισε, όμως, την –με τήρηση θρησκευτικής ευλάβειας- μόνιμη θέση του καπακιού στην κάτω θέση; Και, όπως και να ‘χει το θέμα, είναι τόσο τραγικό το ζήτημα ώστε να γίνει μόνιμη πηγή γκρίνιας σε μία συγκατοίκηση ή ακόμα και φλέγον θέμα σε διαδικτυακά forum όπως αυτό; 

- «Συμβαίνει σε όλους…»
Η παραπάνω έκφραση, συνοδευμένη από ένα συγκαταβατικό ύφος οίκτου και συμπόνιας, αποτελεί τον εφιάλτη κάθε άνδρα που θέλει να «τιμά τα παντελόνια του». Όταν οι κακές ειδήσεις σκάσουν στο κρεβάτι, οι προσπάθειες της γυναίκας να σώσει τα προσχήματα είναι μάλλον χρύσωμα στο χάπι του αρσενικού. Κι όμως, οι περισσότερες γυναίκες παρά τα λεγόμενά τους, πιθανώς να σκέφτονται ακριβώς το ίδιο με τον άνδρα: «γιατί σε μένα;».

- «Η πιο ευτυχισμένη μέρα της ζωής μου»
Είναι ο προσδιορισμός που συνοδεύει κάθε ζευγάρι στην ημέρα του γάμου τους. Πιθανώς για κάποιους να ισχύει. Πιθανώς για τους περισσότερους να επιβάλλεται να ισχύει. Εμείς θεωρούμε ότι οι πιο ευτυχισμένες ημέρες της ζωής μας δεν είναι προκαθορισμένες, και ότι η ευτυχία δεν σταματά στην ημέρα του γάμου, αλλά έπεται –ή προηγείται κατά περιπτώσεις- αυτής.

Τα κλισέ της κάτω βόλτας
Η «λαϊκή σοφία» των ερωτευμένων έχει προβλέψει πλήθος φράσεων-«fast-food» για κάθε πτυχή της παρακμής μιας σχέσης. Πάρτε μια ιδέα:

- «Έχω πονοκέφαλο/Είμαι πολύ κουρασμένος.»
Δεν έχεις πονοκέφαλο, αγαπητή φίλη. Απλώς έχεις άλλα (ή άλλον) στο κεφάλι σου και το γιατρικό δεν είναι η ασπιρίνη. Το ίδιο ισχύει και για σένα, φίλε κουρασμένε από την δουλειά άνδρα. Η αλήθεια είναι ότι στην αρχή της σχέσης, ακόμα και διπλοβάρδιες στο γραφείο δεν σου στερούσαν την όρεξη για την εκπλήρωση των «καθηκόντων» σου –για να χρησιμοποιήσουμε άλλο ένα κλισέ. Όταν οι παραπάνω δικαιολογίες χρησιμοποιούνται κατ’ εξακολούθηση, ο μόνος κουρασμένος και ζαλισμένος της υπόθεσης είναι η σχέση σας και θα πρέπει να κοιτάξετε πιο σοβαρά το ζήτημα.

- «Δεν είναι αυτό που νομίζεις.»
Δεν χρειάζεται καν συστάσεις η συγκεκριμένη φράση-σταθμός σε κάθε ιστορία απιστίας, κατά την οποία ο φορέας του κέρατος πιάνει στα πράσα τον/την παραβάτη της έβδομης εντολής. Η συνέχεια της υπόθεσης, η οποία έχει γίνει σεκάνς σε κάθε ρομαντική κομεντί που σέβεται τον εαυτό της, είναι οι λέξεις «Να σου εξηγήσω». Συγγνώμη, αλλά είναι αυτό που νομίζεις.

- «Μήπως προχωράμε πολύ γρήγορα;»
Μετάφραση: Θέλω τον χώρο μου, μη μου μιλάς για αντικλείδι του σπιτιού μου στο δεύτερο ραντεβού και για το ποια κουφέτα προτιμάς στο τρίτο. Μερικές φορές είναι υπερβολικός ο φόβος δέσμευσης των ανδρών, αλλά εξίσου υπερβολικές και οι σκέψεις των γυναικών που πατάνε το γκάζι της σχέσης και όποιον πάρει ο χάρος.

- «Δεν είμαι αρκετά καλός για σένα»/ «Σου αξίζει κάτι καλύτερο»/ «Δεν φταις εσύ, εγώ φταίω»/ «Δεν είμαι έτοιμος για κάτι σοβαρό»/ «Νομίζω ότι χρειαζόμαστε ένα διάλειμμα»/ «Θέλω να μείνουμε φίλοι».
Όλα τα παραπάνω σημαίνουν ένα πράγμα: η σχέση έχει πάρει τον δρόμο χωρίς γυρισμό και ο χωρισμός απλά παίρνει το καμουφλάζ της φιλίας ή των κόμπλεξ εκείνου που δεν αντέχει άλλο την συμβίωση.

Ο χωρισμός, επίσης, συνοδεύεται και από κλισέ αντιδράσεις, οι οποίες, μέσα στην δραματικότητά τους, καταντούν λίγο αστείες. Με άλλα λόγια, θέλοντας να μετατρέψουν τον πόνο τους σε κάτι από κινηματογραφική ταινία, οι χωρισμένες (ή και χωρισμένοι ενίοτε) βάζουν για ηχητικό background δακρύβρεχτες μπαλάντες τύπου Χατζηγιάννη και James Blunt, κοιτούν παλιές φωτογραφίες με τον μέχρι πρότινος σύντροφό τους (αν δεν ήταν πλέον ψηφιακές θα τις έκαιγαν κιόλας για να «ξορκίσουν» τα χαμένα χρόνια) και το ρίχνουν στο παγωτό, το οποίο αγοράζουν σε συσκευασίες του κιλού, όπως θα έκανε και μια ηρωίδα από αμερικανικό sitcom ή από σειρά του Παπακαλιάτη.

Και σαν μην φτάνουν αυτά, οι φίλοι προσπαθούν να παρηγορήσουν τους –πλέον- singles, με τις εξίσου κλισέ θυμοσοφίες «Υπάρχουν κι αλλού πορτοκαλιές…» και «Δεν ήταν ο κατάλληλος, θα έρθει ο σωστός εκεί που δεν το περιμένεις». Αφήστε τον χωρισμένο να θρηνήσει με την ησυχία του, ελπίζοντας ότι όταν βρεθεί ο επόμενος κατάλληλος, δεν θα επαναληφθεί το έργο με τις ίδιες ατάκες.