Εργασιακό στρες: Υπάρχει λύση

της Σοφίας Ζαφείρη

Σε μια περίοδο έντονης οικονομικής ύφεσης, όπως αυτή που διανύουμε, οι χρηματιστηριακοί δείκτες πέφτουν με ανεξέλεγκτους ρυθμούς, τα ποσοστά ανεργίας εκτοξεύονται στα ύψη και οι εργαζόμενοι, έχοντας ελάχιστο ή μηδενικό έλεγχο στις εξελίξεις, γίνονται ακόμη πιο επιρρεπείς σε έναν ύπουλο εχθρό: το άγχος.

Στην πραγματικότητα, το άγχος, αυτή η υποκειμενική αίσθηση ανησυχίας που συνήθως συνοδεύεται από ενοχλητικά συμπτώματα (ταχυκαρδία, εφίδρωση, μούδιασμα στα άκρα, γρήγορη αναπνοή και αίσθημα κόπωσης), είναι σύμμαχός μας ενάντια σε πραγματικούς ή συμβολικούς κινδύνους. Σε ήπια μορφή, μας προειδοποιεί για μια επικείμενη απειλή και μας κινητοποιεί, έτσι ώστε να αντεπεξέλθουμε επιτυχώς ή έστω να μειώσουμε τις επιπτώσεις της. Ωστόσο, το σώμα μας, αδυνατώντας να διαχωρίσει το είδος της απειλής, αντιδρά με τον ίδιο τρόπο είτε είμαστε αντιμέτωποι με ένα παραφορτωμένο πρόγραμμα στη δουλειά είτε με μια τεράστια, πεινασμένη αρκούδα. Κάτι τέτοιο, όταν έχει διάρκεια, μπορεί να εξουθενώσει τον οργανισμό μας και να αποβεί ζημιογόνο για την ψυχοσωματική μας υγεία.

Στο χώρο της εργασίας μας, το άγχος είναι μάλλον αναπόφευκτο και πολλές φορές «δημιουργικό», καθώς μας ωθεί να εντείνουμε τις προσπάθειές μας για ένα θετικό αποτέλεσμα. Όταν όμως γίνεται έντονο και παρατεταμένο, συνεπάγεται εξασθένιση της υγείας μας και δραματική μείωση της παραγωγικότητάς μας. Η χώρα μας αναδεικνύεται πρωταθλήτρια στο εργασιακό στρες, καθώς το 24,6% των Ελλήνων εργαζομένων δηλώνει «θύμα» του, όπως προκύπτει από πρόσφατη έρευνα του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). Η αναγκαιότητα αντιμετώπισης του άγχους στον εργασιακό χώρο έχει αναγνωριστεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο με μία πρόσφατη Συμφωνία Πλαίσιο, που προβλέπει την εφαρμογή συγκεκριμένων μέτρων, από την πλευρά των εργοδοτών, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η συναισθηματική υγεία των εργαζομένων και κατ’ επέκταση η εύρυθμη και προσοδοφόρα λειτουργία των επιχειρήσεων.

Παράγοντες που προκαλούν άγχος στη δουλειά:
Το εργασιακό άγχος οφείλεται στο συνδυασμό διαφόρων στρεσογόνων παραγόντων, που μπορεί να έχουν σχέση τόσο με τις συνθήκες εργασίας όσο και με την προσωπικότητα ή τις ικανότητες του ατόμου.

Ο υπερβολικός φόρτος δουλειάς, το αυξημένο ωράριο, οι μη ικανοποιητικές αποδοχές, οι ασαφείς ρόλοι, οι πολλές άλλα και οι λίγες ευθύνες, οι δυσλειτουργικές σχέσεις με τους συναδέλφους, η μονοτονία και η ανασφάλεια για το επαγγελματικό μέλλον είναι λογικό να προκαλούν ανησυχία και νευρικότητα στους εργαζομένους. Μεγάλη πηγή άγχους αποτελούν επίσης η ανεπαρκής κατάρτιση του ατόμου, η τελειομανία και η έλλειψη απαραίτητων οργανωτικών ή επικοινωνιακών δεξιοτήτων.

Σύμφωνα με μελέτη του Διεθνούς Οργανισμού για την Εργασία, που διενεργήθηκε σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, το πιο στρεσογόνο επάγγελμα είναι αυτό του μεταλλωρύχου, ενώ ακολουθούν «σε απόσταση αναπνοής» οι αστυνομικοί, οι πιλότοι και οι δημοσιογράφοι. Οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες από τους άντρες να εμφανίσουν συμπτώματα εργασιακού στρες, γεγονός που πιθανότατα οφείλεται στην ενασχόλησή τους με ιδιαιτέρως στρεσογόνα επαγγέλματα, όπως η νοσηλευτική ή η διδασκαλία, στις διακρίσεις που συχνά υφίστανται στο εργασιακό περιβάλλον, αλλά και στην ανάγκη να αντεπεξέρχονται εξίσου ικανοποιητικά στις επαγγελματικές αλλά και στις οικογενειακές τους υποχρεώσεις.

Συμπτώματα του εργασιακού στρες:
Οι έντονες κεφαλαλγίες, οι μυϊκοί πόνοι, το έλκος, η ναυτία, το διαρκές αίσθημα κόπωσης, η δυσκολία συγκέντρωσης, η οξυθυμία, η χαμηλή αυτοπεποίθηση, η υπερένταση, η απαισιοδοξία, η απάθεια, η αναβλητικότητα και η κοινωνική απόσυρση είναι μόνο κάποια από τα συμπτώματα του μακροχρόνιου εργασιακού στρες. Οι εργαζόμενοι που έρχονται αντιμέτωποι με στρεσογόνες καταστάσεις παρουσιάζουν, επίσης, αλλαγές στις διατροφικές τους συνήθειες, διαταραχές ύπνου και μείωση σεξουαλικής επιθυμίας, ενώ είναι επιρρεπείς σε εργατικά ατυχήματα. Οι απουσίες τους από τη δουλειά είναι πολλές, η παραγωγικότητά τους ιδιαιτέρως χαμηλή, ενώ, συχνά, καταφεύγουν σε κατάχρηση αλκοολούχων ποτών και καπνού. Τελικά, το χρόνιο άγχος εξασθενίζει την άμυνα του οργανισμού και μπορεί να προκαλέσει καρδιακές παθήσεις, παχυσαρκία και κατάθλιψη.

Πώς να αντιμετωπίσετε το εργασιακό στρες:
Αν κάτι από τα παραπάνω σάς θυμίζει... εσάς, τότε ήρθε η ώρα να λάβετε δράση, ώστε να απαλλαγείτε από το άγχος του γραφείου και να βελτιώσετε την ποιότητα της ζωής σας.
Οργανώστε το χρόνο και τη δουλειά σας. Μάθετε να ιεραρχείτε τις προτεραιότητές σας. Αφήστε όσα δεν επείγουν για αργότερα και ασχοληθείτε με τα πιο σημαντικά. Αν κάτι δεν είναι απαραίτητο να γίνει από εσάς, αναθέστε το σε κάποιον άλλο. Μην ξεχνάτε να κάνετε μικρά διαλείμματα κατά τη διάρκεια της ημέρας για να «γεμίζουν οι μπαταρίες». Αντισταθείτε στην τελειομανία και την εργασιομανία.

*Βελτιώστε τις συνθήκες εργασίας σας. Ένας όμορφος και φιλόξενος χώρος φτιάχνει τη διάθεση και συμβάλλει στην αύξηση της παραγωγικότητας. Βάλτε λίγο χρώμα στο απρόσωπο γραφείο σας. Ένα λουλούδι, μια αφίσα ή φωτογραφίες αγαπημένων σας προσώπων θα σας κάνουν να νιώθετε πιο οικεία. Όσο αυτό περνά από το χέρι σας, φροντίστε στον εργασιακό σας χώρο ο φωτισμός να είναι κατάλληλος, η θερμοκρασία ευχάριστη και ο θόρυβος... ελάχιστος.

*Βρείτε την ισορροπία μεταξύ δουλειάς και προσωπικής ζωής. Μην ξεχνάτε πως εκτός από εργαζόμενοι είστε και σύντροφοι, φίλοι, γονείς. Ασχοληθείτε με δραστηριότητες που σας ευχαριστούν και αποφύγετε, όσο είναι δυνατό, να φορτώνεστε με δουλειά στο σπίτι.

*Βελτιώστε τις σχέσεις σας με τους συναδέλφους σας. Οι διαμάχες και οι διαξιφισμοί στον εργασιακό χώρο είναι λογικό να αποτελούν πηγή άγχους. Προσπαθήστε να δείχνετε ψυχραιμία σε στιγμές έντασης, καλλιεργήστε τις επικοινωνιακές σας δεξιότητες, αλλά και την ικανότητά σας να ακούτε, και μάθετε να επιχειρηματολογείτε με ηρεμία, διεκδικώντας το δίκιο σας.

*Αποκτήστε περισσότερα επαγγελματικά εφόδια. Αν νιώθετε ανεπαρκής και ελλιπώς προετοιμασμένος πάνω στο αντικείμενο της δουλειάς σας, τότε δεν είναι απορίας άξιο που δεν μπορείτε να κλείσετε μάτι το βράδυ. Παρακολουθήστε σεμινάρια, διαβάστε βιβλία ή κάντε οτιδήποτε θεωρείτε εσείς απαραίτητο για να μπορέσετε να αντεπεξέλθετε στις απαιτήσεις της εργασίας σας και να απολαύσετε, επιτέλους, έναν καλό ύπνο.

*Εκφράστε τα συναισθήματά σας. Μάθετε να επικοινωνείτε το θυμό, την απογοήτευση, τη χαρά ή τη λύπη σας. Αποδέκτης αυτών των «εξομολογήσεων» μπορεί να είναι ο σύντροφός σας ή ένας φίλος σας. Να θυμάστε ότι, πολλές φορές, η στήριξη που παίρνουμε από ανθρώπους που αγαπάμε είναι το καλύτερο «φάρμακο» ενάντια στο στρες.

*Γυμναστείτε. Η αερόβια άσκηση είναι ένα αποτελεσματικό αγχολυτικό, καθώς βελτιώνει τη διάθεση και χαλαρώνει το μυαλό και το σώμα. Προσπαθήστε να γυμνάζεστε καθημερινά, όπου και όπως σας αρέσει. Το κολύμπι, το ποδήλατο, το τρέξιμο, το γρήγορο βάδισμα και το τένις αποτελούν καλές λύσεις για να διατηρείστε σε καλή φυσική κατάσταση και να είστε γεμάτοι ενέργεια.

*Προσέξτε τη διατροφή σας. Τα μικρά και συχνά γεύματα κατά τη διάρκεια της ημέρας συμβάλλουν στη διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα και άρα στην ανακούφιση από το στρες, καθώς η πτώση της γλυκόζης προκαλεί νευρικότητα και άγχος. Από την άλλη πλευρά, η καφεΐνη, το αλκοόλ και το κάπνισμα πρέπει να αποφεύγονται, λόγω της εν τέλει διεγερτικής τους δράσης.

*Βρείτε χρόνο για... ύπνο! Ένας καλός βραδινός ύπνος μάς ξεκουράζει και μας δίνει τα εφόδια για να αντεπεξέλθουμε στις απαιτήσεις της καθημερινότητάς μας και να χειριστούμε με ψυχραιμία πιθανές στρεσογόνες καταστάσεις.

*Αντιμετωπίστε τα προβλήματα με... χιούμορ. Όταν τα πράγματα αρχίζουν να φαίνονται «σκούρα», προτιμήστε το γέλιο από την γκρίνια ή την απογοήτευση. Όλα μοιάζουν πιο εύκολα και λιγότερο τρομακτικά, όταν αντιμετωπίζονται με χιούμορ και καλή διάθεση.

Αξίζει τον κόπο μια προσπάθεια, όσο δύσκολη και αν σας φαίνεται, για να απαλλαγείτε από το ιδιαιτέρως ζημιογόνο εργασιακό άγχος και να αρχίσετε να απολαμβάνετε τη δουλειά σας, και γενικότερα τη ζωή σας!