Αϊβαλί: Παραμύθι στις ακτές του Αιγαίου

Κείμενο: Ηρώ Κουνάδη
Φωτογραφίες: Γιώργος Παπαδόπουλος

Το πρώτο πράγμα που θα προσέξεις είναι το χρώμα. Διόρθωση: τα χρώματα. Μέρες, μπορεί και μήνες αφού έχεις φύγει, θα είναι και το πρώτο πράγμα που θα θυμάσαι όταν θα σκέφτεσαι το Αϊβαλί. Ένα ροζ διώροφο πλάι σε ένα κίτρινο αρχοντικό με γιγάντιες μπλε πόρτες, δίπλα σε ένα βιολετί σπίτι με ξύλινα χαγιάτια, δίπλα σε ένα άλλο αρχοντικό βαμμένο στο πιο έντονο πράσινο που θα μπορούσε ποτέ να βαφτεί αρχοντικό. Μια υπέροχα ασυνάρτητη αλληλουχία χρωμάτων να κορνιζάρει κάθε πέτρινο καλντερίμι που διασχίζεις έχοντας διαρκώς την αίσθηση ότι είσαι η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων –αν η Χώρα των Θαυμάτων έμοιαζε περισσότερο με παστέλ πίνακα ζωγραφικής.

Κι όλα αυτά τα χρώματα τυλιγμένα στην άχλη της Ιστορίας, φιλτραρισμένα μέσα από διηγήσεις και ιστορίες σαν αυτές που άκουγες μικρός, γιατί το Αϊβαλί είναι πρωτίστως το Αϊβαλί των γιαγιάδων μας –ακόμα και αν οι δικές σου οι γιαγιάδες δεν είχαν έρθει από εδώ. Τα χρωματιστά αρχοντικά τους δεν κατοικούνται όλα, γιατί ήταν περισσότεροι οι Έλληνες που έφυγαν το ’22 από εδώ απ’ ό,τι οι Τούρκοι που ήρθαν από την Ελλάδα. Περίσσεψαν.

Κάποια σήμερα πωλούνται, κάποια αναστηλώνονται, άλλα στέκονται σιωπηλά με τη γοητεία του χρόνου να αφήνει πάνω τους τα σημάδια της. Θα σε μελαγχολούσαν, αν ήταν ανθρωπίνως δυνατό να μελαγχολήσεις μέσα σε έναν παστέλ πίνακα ζωγραφικής. Και αν οι μελαγχολικές σου σκέψεις δεν διακόπτονταν ολοένα από κάποιον ηλικιωμένο κύριο που δηλώνει Τούρκος αλλά μιλάει ελληνικά με κρητική προφορά και θέλει να μάθει νέα από την πατρίδα –του και σου, και ποια είναι πατρίδα ποιανού, είναι πολύ σχετικό θέμα εδώ που είσαι.

Θάλασσας και Ιστορίας γωνία

Το Αϊβαλί ακουμπά στη θάλασσα, είναι όμως από τις λίγες εκείνες πόλεις που είναι ομορφότερες… από μέσα απ’ ό,τι απέξω. Το παραλιακό του μέτωπο, με τις φουντωτές φοινικιές στο φαρδύ πλακόστρωτο, τα κομμάτι τουριστικά café που απλώνουν τραπεζάκια πλάι στο Αιγαίο, τα αραγμένα καΐκια και τα σκάφη να λικνίζονται απαλά στα κύματά του, δεν θα σε κρατήσει για πολύ.

Όχι ότι δεν θα βολτάρεις με ένα dondurma (αυτό το μαστιχωτό παγωτό που φτιάχνουν μόνο στην από δω πλευρά του Αιγαίου) ή ένα αχνιστό καλαμπόκι στο χέρι, χαζεύοντας τον κόσμο που πάει κι έρχεται και τα φώτα της πόλης που καθρεφτίζονται στη θάλασσα. Αλλά θα θέλεις να στρίψεις σε κάθε κάθετο πέτρινο σοκάκι που θα συναντάς, να επιστρέψεις σε εκείνο τον πολύχρωμο λαβύρινθο καλντεριμιών που είναι το Αϊβαλί από μέσα.

Το κεντρικότερο καλντερίμι όλων των καλντεριμιών, που βοηθά στον προσανατολισμό μέσα σε αυτόν τον χρωματιστό λαβύρινθο, λέγεται Barbaros Caddesi, και ναι, αναφέρεται στον θρυλικό Μπαρμπαρόσα που ξεκίνησε πειρατής σε αυτά εδώ τα νερά και κατέληξε να γίνει ναύαρχος του οθωμανικού ναυτικού το 1532. Από εδώ ξεκινούν οι βόλτες στους μαχαλάδες –στις γειτονιές– του Αϊβαλιού, που κάποτε το λέγαν’ Κυδωνιές. Περνούν ανάμεσα σε λουλουδιασμένες αυλές και πέτρινα τειχάκια, έξω από μεγαλοπρεπή αρχοντικά, κάτω από ξύλινα χαγιάτια και χρωματιστά μπαλκόνια.

Φωτό: Gezilebilecekyerler.com
Απαραίτητες στάσεις σε κάθε τέτοια διαδρομή, τα μικρά café, bistrot και «τσαγιόσπιτα» που απλώνουν τα τραπεζάκια τους σε εσωτερικές αυλές και μυστικά πλακόστρωτα, αλλά και οι παλιές εκκλησίες, κάποιες εκ των οποίων έχουν μετατραπεί σε τζαμιά. Ο Άι-Γιάννης είναι πια το Τζαμί του Ρολογιού, ο Άι-Γιώργης είναι το Ροζ Τζαμί και η Κάτω Παναγιά είναι το Τζαμί του Χαϊρεντίν Πασά (του Μπαρμπαρόσα, για να μην μπερδεύεστε). Εξαίρεση στον κανόνα είναι το Άγιαζμα (φωτό, επάνω) που μοιάζει περισσότερο με αρχαίο ελληνικό ναό και λιγότερο με εκκλησία, και δεν είναι επισκέψιμο, και ο Ταξιάρχης (φωτό, κάτω) που είναι μια ολόκληρη ιστορία μόνος του.

Μια από τις ωραιότερες ορθόδοξες εκκλησίες που έχετε δει ποτέ –ακόμα και όσοι δεν είστε φαν των ορθόδοξων εκκλησιών– ο Ταξιάρχης σήμερα είναι αξιοθέατο (με είσοδο 5 λίρες, ή περίπου 1,60€). Η αναστήλωσή του ολοκληρώθηκε το 2013, και είναι εκπληκτική, με τα λευκά και ανοιχτογάλαζα μάρμαρα να φωτίζουν τις τοιχογραφίες, πολλές από τις οποίες χρονολογούνται από τον 15ο αιώνα. Σχεδόν εξίσου εντυπωσιακή με τον Ταξιάρχη είναι και η διαδρομή μέχρι να φτάσετε εκεί, μέσα από λιλιπούτεια ανηφορικά σοκάκια που διασχίζουν τις ήσυχες «απάνω γειτονιές».

Ένα νησάκι στις ακτές του Αϊβαλιού

Το λένε Τζούντα και Αλίμπεϊ, το λένε και Μοσχονήσι αν προτιμάτε, και είναι το μεγαλύτερο από τα νησάκια στο αρχιπέλαγος του Αϊβαλιού, που ήταν για τους Έλληνες τα Εκατόνησα ή Μοσχονήσια. Το νησάκι συνδέεται με δρόμο, με λεωφορεία αλλά και με ferry boat με το Αϊβαλί, και είναι μια από τις ωραιότερες βόλτες που μπορείτε να κάνετε αν καταφέρετε ποτέ να ξεκολλήσετε από την παλιά πόλη του Αϊβαλιού. Πολλά αξιοθέατα δεν υπάρχουν, αν εξαιρέσουμε τον εδώ Ταξιάρχη που έχει επίσης αναστηλωθεί και είναι κι αυτός επισκέψιμος, αλλά τα πλακόστρωτα δρομάκια και τα παλιά αρχοντικά του ενδείκνυνται για ατελείωτες βόλτες, στο δρόμο που χάραξε η παλιά πόλη απέναντι.

Το νησάκι έχει και μια μικρή συμπαθητική παραλία, αλλά αν έχετε έρθει σε περίοδο ιδανική για βουτιές εμείς προτείνουμε να οδηγήσετε τα 12 χιλιόμετρα από το Αϊβαλί προς τον βορρά, μέχρι την Badavut, που είναι ίσως μια από τις ωραιότερες παραλίες του Αιγαίου. Αφράτη, ανοιχτοκάστανη άμμος, διάφανα βαθυγάλαζα νερά και η ξαπλωστρο-μάστιγα που λάμπει διά της απουσίας της συγκαταλέγονται στα δυνατά χαρτιά της.

Πού (και τι) θα φάτε και πού θα πιείτε

Κατ’ αρχάς, οφείλουμε να σας ενημερώσουμε πως το Αϊβαλί έχει δώσει το όνομά του στο πιο γιγαντιαίο τοστ της ανρθωπότητας: Λέγεται Ayvalik Tost, το βρίσκετε σε κάθε γωνία κάθε δρόμου, και είναι ουσιαστικά μισή φραντζόλα ψωμιού γεμισμένη με τυριά, αλλαντικά, ντομάτες, κέτσαπ και μουστάρδα, ικανή να σας κρατήσει χορτασμένους για μια ολόκληρη μέρα.

Αφήνοντας στην άκρη το street food, στις «οπωσδήποτε» διευθύνσεις για φαγητό συγκαταλέγονται τα μαγαζάκια στα παλιά Τενεκεδάδικα, μια γειτονιά γεμάτη στενά σοκάκια με τραπεζάκια έξω που φορτώνονται με mezze(δες) να γλείφεις τα δάχτυλά σου και θαλασσινά για να συνοδεύσετε τις ρακές σας –που μοιάζουν στη γεύση πολύ περισσότερο με ούζο απ’ ό,τι με ρακή. Στα αγαπημένα μας, το Chez Nebahat με τα σπιτικά του μεζεδάκια και το Tik Mustafa’Nin Yeri, με την ατμοσφαιρική εσωτερική αυλίτσα του. Σε καθένα από αυτά, ο λογαριασμός θα κυμανθεί στα 10-15€ το άτομο, αλκοόλ περιλαμβανομένου.

Για καφεδάκι και γλυκό, το παραμυθένιο Caramel απλώνει λευκές φερ φορζέ πολυθρόνες ανάμεσα στις αντικερί της γειτονιάς του και σερβίρει υπέροχα χειροποίητα κέικ και λεμονόπιτες, αλλά και ελληνικότατο φραπέ. Για ήσυχα ποτάκια στην παλιά πόλη το βράδυ, αλλά και για σπιτική λεμονάδα και περιποιημένα καφεδάκια νωρίτερα, το Konak Nazimaki Café Bistrot βγάζει τραπεζάκια στην Barbaros, σε στρατηγικό σημείο για να χαζεύετε την περαντζάδα της παλιάς πόλης, ενώ η κρυμμένη εσωτερική αυλίτσα του Minta είναι στρωμένη με βότσαλα, παίζει ωραίες ταξιδιάρικες μουσικές και σερβίρει επίσης λαχταριστά χειροποίητα γλυκά.

Για κάτι λιγότερο ήσυχο, το Muhabet Sokak συγκεντρώνει τα πιο hip μπαράκια της πόλης, που παρτάρουν μέχρι το πρωί, φιλοξενούν συχνά-πυκνά ωραία ροκ live, βγάζουν τραπεζάκια και έξω στο πλακόστρωτο, και σερβίρουν τσιμπημένα μεν, δυνατά δε ποτά. Αν χρειάζεστε συστάσεις, ξεκινήστε από το No:90, που φιλοξενεί κατά γενική ομολογία στη σκηνή του τα πιο δυνατά live. Σημειώστε ότι η «ζωή» στο σοκάκι δεν ξεκινά πριν τις 23.00.

Πού θα μείνετε

(*) Οι τιμές έχουν υπολογιστεί για το δεύτερο Σαββατοκύριακο του Οκτωβρίου (10-11/10). Όλα τα δωμάτια παρακάτω περιλαμβάνουν δωρεάν wi-fi και ιδιωτικό μπάνιο.

Στα μικρά αλλά όμορφα και σούπερ περιποιημένα δωμάτια του Egesade Boutique Hotel, στην καρδιά της παλιάς πόλης. Οι τιμές τους δεν ξεπερνούν τα 50€ το δίκλινο, με γιγάντιο παραδοσιακό πρωινό. Κρατήσεις και μέσω του Booking, από εδώ.

Αν είστε μεγάλη παρέα, στο Hayat Alti Guest House, επίσης στην παλιά πόλη, που προσφέρει διαμερίσματα 65 τετραγωνικών, τα οποία μπορούν να φιλοξενήσουν έως και πέντε άτομα στην τιμή των 60€ με πρωινό –ή 12€ το άτομο. Κρατήσεις και μέσω του Booking, από εδώ.

Στα παραμυθένια δωμάτια του Narhanim Konagi, με τις ξύλινες αντίκες και τις αραχνοΰφαντες κουνουπιέρες, οι τιμές των οποίων κυμαίνονται στα 56€ το deluxe δίκλινο (των 38 τετραγωνικών) με πρωινό. Κρατήσεις και μέσω του Booking, από εδώ.

Στα όμορφα, low budget και χρωματιστά δωμάτια του Şato Pansiyon, επίσης στην καρδιά της παλιάς πόλης, οι τιμές των οποίων κυμαίνονται στα 35€ το δίκλινο με πρωινό. Κρατήσεις και μέσω του Booking, από εδώ.

Πώς θα πάτε
Με απευθείας πτήσεις της Aegean στη Σμύρνη (περί τα 100€ μετ’ επιστροφής και φόρων) και από εκεί με λεωφορείο, το οποίο φτάνει στο Αϊβαλί σε 2 ώρες και 15 λεπτά. Το εισιτήριο κοστίζει περί τα 6€ one way.