Σμύρνη: Ηλιοβασίλεμα στο Αιγαίο

Κείμενο: Ηρώ Κουνάδη
Φωτογραφίες: Γιώργος Παπαδόπουλος 

Με την πρώτη ματιά, δεν θα σου αρέσει. Αν δεν τρέφεις ιδιαίτερη αδυναμία στα αστικά περιβάλλοντα, ίσως να μη σου αρέσει ούτε με την δεύτερη. Μια μητρόπολη τεσσάρων εκατομμυρίων κατοίκων, που θυμίζει σε πολλά την Αθήνα και διαφέρει σε άλλα τόσα, η Σμύρνη είναι από τους προορισμούς εκείνους που έχουν πολλά να σου πουν και λίγα να σου δείξουν. Είναι από τις πόλεις που καταλήγεις τελικά –και αναπόφευκτα– να αγαπάς για τον τρόπο ζωής τους κι όχι για τα πλακόστρωτα δρομάκια τους (έχει και τέτοια, λίγα), για την ιδιοσυγκρασία τους κι όχι για τις καρτποσταλικές τους εικόνες –αν και η εικόνα ενός τεράστιου ήλιου που βουτάει στο Αιγαίο κάθε απόγευμα συναγωνίζεται άνετα σε καρτποσταλική ομορφιά οποιαδήποτε μεσαιωνική παραμυθούπολη.

Μια πόλη που ακουμπούσε στη θάλασσα

Κάθε πρώτη βόλτα στη Σμύρνη ξεκινά από το Kordon: Την γιγάντια παραλιακή περαντζάδα που επισήμως λέγεται λεωφόρος Ataturk, αλλά όλοι, ντόπιοι και επισκέπτες, την αποκαλούν απλά Kordon. Το «λεωφόρος» βέβαια είναι ευφημισμός: Στα μάτια του μέσου Αθηναίου, το Kordon μοιάζει περισσότερο με ένα τεράστιο, μακρόστενο πάρκο παρά με οτιδήποτε θα μπορούσε να θυμίζει δρόμο –πόσο μάλλον λεωφόρο. Χιλιόμετρα επί χιλιομέτρων καταπράσινου γκαζόν, γεμάτου μέρα-νύχτα με παιδάκια που παίζουν, παρέες που τσουγκρίζουν μπύρες, οικογένειες σε πικνίκ, ηλικιωμένα ζευγάρια που μασουλάνε ηλιόσπορους, πλανόδιους που πουλούν αυτούς τους ηλιόσπορους και νεαρά ζευγάρια που ανάβουν τα φαναράκια που πουλούν άλλοι πλανόδιοι και τα ελευθερώνουν να φωτίσουν με την πορτοκαλί τους λάμψη τον νυχτερινό ουρανό.

Ανάμεσά τους, κινούνται παράλληλα με την θάλασσα δύο μικρά δρομάκια, το ένα για ποδήλατα (αν το δικό σας δεν χωρούσε στις αποσκευές, ο δήμος έχει προνοήσει, με σταθμούς ενοικίασης κάθε 500 μέτρα, στο δρόμο που χάραξε το παριζιάνικο Velib) και το άλλο, στρωμένο με ταρτάν, για ατελείωτες ξεκούραστες περαντζάδες. Στην άκρη όλων αυτών, ένα μικρό πέτρινο τειχάκι χωρίζει το Kordon από το Αιγαίο, και εξασφαλίζει την καλύτερη θέα στο εκπληκτικό ηλιοβασίλεμα της Σμύρνης.

Στις δύο άκρες του Kordon βρίσκονται το γιγάντιο λιμάνι της πόλης με την παλιά όσο και πανέμορφη συνοικία της Πούντας από τη μία, και το «σημείο μηδέν» του κέντρου της πόλης, το Konak από την άλλη. Στολισμένο με τον χαρακτηριστικό πύργο-έμβλημα της Σμύρνης, τον Πύργο του Ρολογιού ή Saat Kulesi, δώρο του Σουλτάνου Abdul Hamit II στην πόλη το 1901, το Konak είναι μια μεγάλη πλατεία γεμάτη περιστέρια και περαστικούς που τα ταΐζουν. Είναι, επίσης, πρακτικά η είσοδος στον μαγικό κόσμο του παζαριού της Σμύρνης.

Δύο κόσμοι απόσταση: Από το Kemeralti στο Alsancak

Κι αν μέχρι στιγμής η Σμύρνη σου έχει φανεί μια εντελώς δυτική μητρόπολη, με τις μεγάλες γεμάτες κίνηση λεωφόρους στο κέντρο της, τα εμπορικά της κέντρα, τους πεζόδρομους με τα μεγάλα γυαλιστερά βιβλιοπωλεία και τα hip café της που απλώνουν τραπεζάκια έξω, το παζάρι του Kemeralti θα σου υπενθυμίσει ότι βρίσκεσαι πάντα στην ανατολή. Στενά δρομάκια που μπλέκονται μεταξύ τους στον απόλυτο εφιάλτη του σύγχρονου χαρτογράφου, μαγαζάκια που πουλάνε τα πάντα, από μπαχάρια μέχρι νυφικά και χρυσά κοσμήματα και από δερμάτινα μέχρι φρέσκα ψάρια, και μικρά τεϊοποτεία που σερβίρουν τσάι σε γυάλινα ποτηράκια, στη σκιά επιβλητικών τζαμιών.

Και κόσμος, απίστευτα πολύς κόσμος, σε αέναη κίνηση. Τόσο που τις περισσότερες ώρες είναι δύσκολο να περπατήσεις με ένα σταθερό ρυθμό, γιατί αυτός διακόπτεται συνέχεια από μαγαζάτορες που μεταφέρουν τρέχοντας εμπορεύματα στα χαρακτηριστικά καρότσια τους, πελάτες που άλλαξαν γνώμη και θέλουν να ψωνίσουν από το απέναντι μαγαζάκι, οπότε πρέπει να διασχίσουν οριζόντια την λαοθάλασσα για 3-4 μέτρα (τόσο απέχει το απέναντι μαγαζάκι) και μυρωδιές από ντονέρ και κεμπάπ που σε τραβούν από τη μύτη στο επόμενο ντονεράδικο. Εδώ, στο Kemeralti, είναι που θα συναντήσεις μαζί με την πιο «ανατολίτικη» πλευρά της πόλης, και τον πιο συντηρητικό κόσμο: Κυρίες με τις μαντήλες τους και κορίτσια με το πιο σεμνό τους ντύσιμο, εκείνο που θα απαρνηθούν το βράδυ που θα φορέσουν τα κοντά τους φορέματα και τα ψηλά τους τακούνια για να πάνε στο Alsancak.

«Αλσαντζάκ» (και όχι –σακ) λέγεται τώρα η Πούντα, η γειτονιά των εύπορων εμπόρων που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα μεγαλειώδη τους αρχοντικά όταν υπογράφηκε η Συνθήκη της Λωζάννης. Βρίσκεται στην άλλη άκρη του Kordon, πλάι στο λιμάνι, και απέχει μερικά χιλιόμετρα και άλλους τόσους κόσμους από το Kemeralti. Τα υπέροχα αρχοντικά της, με τα ξύλινα κλειστά τους μπαλκονάκια, τα παστέλ χρώματα και τις εσωτερικές τους αυλές που φωτίζονται τα βράδια ατμοσφαιρικά έχουν μετατραπεί τώρα σε μπαράκια και εστιατόρια που πλημμυρίζουν τα πλακόστρωτα δρομάκια ανάμεσά τους με χαρούμενο κόσμο κάθε ώρα της ημέρας και της νύχτας.

Μια πόλη (με) Ιστορία

Η αρχαία αγορά της Σμύρνης, πολύ κοντά στο παζάρι, είναι ουσιαστικά ο μόνος αρχαιολογικός χώρος της πόλης. Οι ιστοριοδίφες, όμως, κάθε άλλο παρά θα απογοητευτούν: Κτισμένη για τον Μέγα Αλέξανδρο στους ελληνιστικούς χρόνους, η αγορά καταστράφηκε σε έναν σεισμό το 178 μ.Χ. και ξαναχτίστηκε από τον ρωμαίο αυτοκράτορα Μάρκο Αυρήλιο. Σώζεται (και αναστηλώνεται) σήμερα σε πολύ καλή κατάσταση, με τους κορινθιακούς της κίονες και τις διαδοχικές αψίδες πάνω από τους κεντρικούς της δρόμους να δίνουν μια πολύ καλή ιδέα του πώς ήταν μια ρωμαϊκή αγορά. Πολύ κοντά της, βρίσκεται ένα από τα ωραιότερα χαμάμ της πόλης, το Sifali Lux Hamam, όπου ένα πλήρες μπάνιο και μασάζ θα σας κοστίσει περί τα 20€ –αυστηρά χωρισμένο για άντρες και γυναίκες, καθότι η Σμύρνη δεν είναι καθόλου τουριστική πόλη, και οι υπηρεσίες του απευθύνονται σε ντόπιους που δεν θα διανοούνταν ένα “mixed” χαμάμ σαν κάποια της Κωνσταντινούπολης.

Ιστορικό, αλλά όχι το ίδιο εύκολα προσβάσιμο, είναι και το Kadifekale, το κάστρο που έχτισε ο Αλέξανδρος στην πλαγιά του Πάγου για την Σμύρνη. Η θέα από το «Βελούδινο Φρούριο», όπως αποκαλείται χαϊδευτικά από τους ντόπιους, στην μεγαλειώδη απεραντοσύνη της πόλης, ειδικά εκεί γύρω στην ώρα του ηλιοβασιλέματος, είναι απλώς συγκλονιστική. Η περιοχή γύρω από το κάστρο δεν είναι η ασφαλέστερη της Σμύρνης –αν ξεμείνετε μέχρι να σκοτεινιάσει, το να καλέσετε ένα ταξί για να γυρίσετε στο κέντρο είναι σοφή ιδέα.

Κομμάτι της σύγχρονης –και όχι το ίδιο ευχάριστης– Ιστορίας, είναι το Kultur Park, ένα μεγάλο αλλά όχι ιδιαίτερα ενδιαφέρον πάρκο, το οποίο πήρε την θέση μιας μεγάλης ολοζώντανης γειτονιάς που κάηκε συθέμελα το 1922. Ένας λόγος για να το επισκεφθείτε (αν δεν έχετε έρθει για την ετήσια Εμπορική Έκθεση της Σμύρνης, που φιλοξενείται εδώ) είναι το Μουσείο Ιστορίας και Τέχνης που φιλοξενεί γλυπτά, κεραμικά και άλλα καλλιτεχνήματα από διαφορετικές περιόδους της πόλης, προ και μετά Χριστού. Οι λάτρεις της ιστορίας σημειώστε, τέλος, άλλα δύο ενδιαφέροντα μουσεία της πόλης, το Αρχαιολογικό και το Εθνογραφικό, που βρίσκονται πολύ κοντά στο Konak.

Πού θα φάτε

- Balik Piciricisi: Στα τραπεζάκια του που αγναντεύουν το Kordon και την θάλασσα, σερβίρει νοστιμότατα θαλασσινά (δοκιμάστε οπωσδήποτε το ψητό καλαμάρι) και φρέσκα ψάρια σε καλύτερες από τους γείτονές του τιμές. Υπολογίστε περί τα 17-20€ το άτομο.

- Deniz: Θεωρείται εδώ και δεκαετίες το καλύτερο εστιατόριο της πόλης, απλώνει κι αυτό τραπεζάκια έξω με θέα στο Kordon και την θάλασσα, και σερβίρει ολόφρεσκα ψάρια που διαλέγουμε από την βιτρίνα, και λαχταριστά μεζεδάκια όπως χταποδοσαλάτα, καπνιστές μελιτζάνες και χαϊδάρι (γιαούρτι με σκόρδο και δυόσμο) που έρχονται σε δίσκο για να επιλέξουμε. Είναι, όμως, τσιμπημένο για τα δεδομένα της πόλης: περί τα 30€ το άτομο, για πλήρες γεύμα με συνοδεία της απαραίτητης ρακής (η οποία, ειρήσθω εν παρόδω, είναι μια λίγο πιο βαριά εκδοχή του δικού μας ούζου, και όχι αυτό που έχετε στο μυαλό σας ως ρακή).

- Manisali Birtat: Πιθανότατα το καλύτερο κεμπάπ της πόλης, σερβίρεται στα τραπεζάκια που απλώνονται έξω στον κεντρικό πεζόδρομο του Alsancak (την Kibris Sehitleri Caddesi). Διαλέγετε ανάμεσα σε λίγα και καλά βασικά είδη (Adana, ήτοι καυτερό, Urfa, μη καυτερό, με μελιτζάνες ή με κοτόπουλο) και συνοδεύετε με γιαούρτι, αραβικές πίτες και σαλάτα που έρχεται κερασμένη στο τραπέζι. Και πληρώνετε σαφώς λιγότερα από 10€ το άτομο. Σημειώστε ότι –όπως και στα περισσότερα του είδους του– δεν σερβίρεται αλκοόλ.

Πού θα πιείτε

Αδιαφιλονίκητο κέντρο του σύμπαντος της Σμύρνης από την στιγμή που δύει ο ήλιος και μετά, είναι το Αλσαντζάκ –η Πούντα, αν το προτιμάτε επί το ελληνικότερο. Τα δύο πιο “hot” σοκάκια του, το Muzafer Izgu και το 1453 Sokag, κινούνται παράλληλα μέχρι να καταλήξουν αμφότερα στο Kordon και συγκεντρώνουν την πλειοψηφία των δημοφιλέστερων μπαρ της πόλης.

Από αυτά, σημειώστε στα «οπωσδήποτε» το Drunken Duck, που φιλοξενεί σχεδόν καθημερινά live από ντόπιες rock bands (και σερβίρει, εκτός από αλκοόλ, και εξαιρετικά burger και finger food σε περίπτωση που πεινάσετε) και τα Kovan και Kaos, που σερβίρουν αμφότερα εξαιρετικά κοκτέιλ στις απόλυτα ατμοσφαιρικές τους εσωτερικές αυλές. Όλα τα μπαρ του Alsancak απλώνουν τραπεζάκια και στους πεζόδρομους μπροστά τους –προσπεράστε τα, γιατί η πραγματική μαγεία βρίσκεται στο εσωτερικό των παλιών αρχοντικών που τα στεγάζουν, με τους πέτρινους τοίχους και τις εσωτερικές αυλές τους.

Πού θα μείνετε

Hotel Balca: Μικρούλι και ιδιαίτερα περιποιημένο, βρίσκεται στην καρδιά του Alsancak, λιγότερο από πέντε λεπτά περπάτημα μακριά από το Kordon, και προσφέρει μεγάλα, φωτεινά και πεντακάθαρα δωμάτια με παροχές που περιλαμβάνουν δωρεάν wi-fi και δορυφορική τηλεόραση. Οι τιμές ξεκινούν από 40€ για το δίκλινο με πρωινό.

Hotel Tanik: Στην Cankaya, μια γειτονιά πολύ κοντά στην αρχαία αγορά και το παζάρι, είναι ένα τριών αστέρων ξενοδοχείο με όμορφα δωμάτια που περιλαμβάνουν Mini bar, δορυφορική τηλεόραση, δωρεάν wi-fi, πρωινό στο δωμάτιο και δωρεάν καφέ και τσάι όλη την ημέρα. Οι τιμές κυμαίνονται στα 45€ για το δίκλινο με πρωινό.

Kilim Hotel: Ό,τι πιο οικονομικό θα βρείτε στο Kordon, αν δε συμβιβάζεστε με τίποτα λιγότερο από θέα στη θάλασσα. Προσφέρει όμορφα, φωτεινά δωμάτια που αγναντεύουν το Αιγαίο από τα παράθυρά τους. Στις παροχές τους περιλαμβάνονται δωρεάν wi-fi, δορυφορική τηλεόραση και μεγάλες μπανιέρες στο μπάνιο. Οι τιμές κυμαίνονται στα 68€ για το δίκλινο με πρωινό.

Hotel Marla: Σε απόσταση αναπνοής από το Kordon, στη γειτονιά του Konak, διαθέτει προσεγμένα δωμάτια διακοσμημένα σε minimal ύφος, με παροχές που περιλαμβάνουν δωρεάν wi-fi, μπουρνούζια και δορυφορική τηλεόραση. Οι τιμές κυμαίνονται στα 54€ για το δίκλινο με πρωινό.