Στον Κιρκιντζέ, η Διδώ Σωτηρίου ζει ακόμα

«Αν υπάρχει αυτό που λένε παράδεισος, το χωριό μας, ο Κιρκιντζές, ήταν ένα δείγμα του. Κοντά στο Θεό ζούσαμε, ψηλά, ανάμεσα σε κατάφυτα βουνά, και ξαγναντεύαμε ολόκληρο τον καρπερό κάμπο της Έφεσος».
Διδώ Σωτηρίου, Ματωμένα Χώματα

Το παλιό πέτρινο σχολείο του Κιρκιντζέ, εκεί όπου πήγαινε η Διδώ δημοτικό, έχει μετατραπεί κατά το ήμισυ σε εστιατόριο. Το άλλο μισό, φιλοξενεί ένα μικρό μουσείο, μια από τις προθήκες του οποίου είναι αφιερωμένη στη ζωή και το έργο της: Μια φωτογραφία της με τον Νίκο Μπελογιάννη και την αδερφή της, Έλλη Παππά, τραβά πρώτη απ’ όλες την προσοχή, κι ύστερα το μάτι φεύγει, στην ιστορία της οικογένειάς της και τα εξώφυλλα των βιβλίων της. Παλιά βιβλία, προσωπικά αντικείμενα, χαρτονομίσματα της εποχής, επίσημα έγγραφα του χωριού από τον 19ο αιώνα ολοκληρώνουν το παζλ του μουσείου. Από την αυλή του σχολείου, η θέα στο χωριό είναι καρτποσταλικά μαγική.

Σύντομος οδηγός για νεοφερμένους

Τον Κιρκιντζέ τον βρίσκεις στον χάρτη εδώ, 10 χιλιόμετρα από την Έφεσο και 85 από τη Σμύρνη. Χωριό ελληνικό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, είχε τον 19ο αιώνα 1.800 σπίτια, τα οποία κατοίκησαν αργότερα οι Τούρκοι που ήρθαν από την Ελλάδα με την ανταλλαγή των πληθυσμών που ακολούθησε την Μικρασιατική Καταστροφή. Καθότι βέβαια οι άνθρωποι που έφυγαν από εδώ ήταν λιγότεροι από όσους έφυγαν από εκεί, πολλά από τα σπίτια του χωριού έχουν σήμερα μετατραπεί σε μαγαζάκια, ξενώνες, café και εστιατόρια.

Σιρίντζε το λένε το χωριό σήμερα (Şirince γράφεται στα τούρκικα) κι έχει ενδιαφέρον το γιατί: «Κατά μία ετυμολογία, το όνομα Κιρκιντζές προήλθε από τη λέξη που στα τούρκικα σημαίνει ‘ασχημούλι’. Όταν ο κυβερνήτης της Σμύρνης επισκέφτηκε το χωριό, μετά την ίδρυση του τουρκικού κράτους, του φάνηκε τόσο όμορφο που πρότεινε να αλλάξει η ονομασία σε ‘ομορφούλι’. Αυτό σημαίνει şirince» μας εξηγεί σε άπταιστα ελληνικά ο καταπληκτικός ξεναγός μας Αχμέτ Σαλίχογλου, που έχει επιμείνει ότι αξίζει να βγούμε εκτός προγράμματος για να πεταχτούμε από την Έφεσο να δούμε «το χωριό της Διδώς» όπως το λέει. Κι έχει απόλυτο δίκιο.

Τι θα δεις στον Κιρκιντζέ

Καταπώς σου έχουν ήδη μαρτυρήσει οι φωτογραφίες του χωριού, το πιο… άξιο θέασης από όλα τα αξιοθέατα του Κιρκιντζέ είναι οι άσκοπες βόλτες στα λιθόστρωτα σοκάκια του, που ελίσσονται ανάμεσα σε κεραμιδοσκέπαστα αρχοντικά με σαχνισιά και ξύλινα παντζούρια. Ένα από αυτά, το πιο νησιώτικο από όλα, με τα γαλαζωπά παράθυρά του, είναι το σπίτι όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε η Διδώ Σωτηρίου. Μέχρι τα 10 της έζησε εδώ, το 1919 μετακόμισαν οικογενειακώς στη Σμύρνη, κι ύστερα ήρθαν πρόσφυγες στην Αθήνα. Το σπίτι σήμερα κατοικείται και δεν είναι επισκέψιμο, εξ ου και το μουσειάκι της στεγάζεται στο παλιό σχολείο που λέγαμε στην αρχή.

Το χωριό, που σήμερα αριθμεί γύρω στους 600 κατοίκους, είναι γνωστό για τους αμπελώνες του και τα φοβερά και τρομερά κρασιά του, τα οποία θα δοκιμάσεις σε wine bar σαν το σούπερ ατμοσφαιρικό Poseidon Şarapçılık. Αν χαθείς ανάμεσα στις ετικέτες που γεμίζουν τους πέτρινους τοίχους του από το πάτωμα ως το ταβάνι, και δεν ξέρεις τι να πρωτοδοκιμάσεις, εμείς ψηφίζουμε με το χέρι στην καρδιά το Passionis Antik Bağcılık, ένα παλαιωμένο Merlot που θα θυμάσαι για καιρό.

Στην σκεπαστή αγορά του Κιρκιντζέ θα βρεις παραδοσιακά καφενεία που σερβίρουν δυνατό τούρκικο/ ελληνικό/ πώς-σου-αρέσει-να-τον-λες καφέ ψημένο στη χόβολη και σερβιρισμένο σε μπακιρένια μπρίκια. Πλάι τους, μικρά μαγαζάκια πωλούν κάθε λογής σουβενίρ και χειροποίητα έργα τέχνης, τοπικά κρασιά, παραδοσιακά γλυκά και τρόφιμα, και αντικείμενα για το σπίτι.

Από τις εκκλησίες του χωριού, ξεχωρίζει ο πρόσφατα αναστηλωμένος ναός του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου με το απολύτως νησιώτικο καμπαναριό του, που χτίστηκε το 1805. Μετά την αναστήλωση, τα θυρανοίξια έγιναν το 2016 από τον πατριάρχη Βαρθολομαίο, όπως και εκείνα του Αγίου Δημητρίου που χρονολογείται από το πρώτο μισό του 19ου αιώνα, και αναστηλώθηκε επίσης πρόσφατα. Από το προαύλιο του Αγίου Δημητρίου, ψηλά πάνω στην κορυφή του λόφου, η θέα στο χωριό και τις καταπράσινες βουνοπλαγιές γύρω του είναι ονειρική.

Πώς θα πας στον Κιρκιντζέ

Από τη Σμύρνη, ο Κιρκιντζές απέχει περίπου 85 χιλιόμετρα. Μπορείς να νοικιάσεις αυτοκίνητο, ή να πάρεις τραίνο (περίπου 3-4€ one way) μέχρι το Σελτζούκ και από εκεί το λεωφορειάκι που λέγεται dolmus και θα σε φέρει σε ένα 20λεπτο στο κέντρο του χωριού, με εισιτήριο 1€ και κάτι.

Φαγητό και διαμονή στον Κιρκιντζέ

Πεντανόστιμη τούρκικη κουζίνα θα δοκιμάσεις σε εστιατόρια που απλώνουν τραπεζάκια έξω σε πλακόστρωτα και λουλουδιασμένες αυλές με φανταστική θέα στο χωριό, σαν το Şirince Gülgün Ablanın Yeri (λογαριασμός στα 15-17€ το άτομο) ενώ για τη διαμονή σου έχεις να διαλέξεις ανάμεσα σε γλυκύτατους ξενώνες όπως το Çirkince Konak (από 50€ το δίκλινο) το Katina Boutique Otel (66€ το δίκλινο) και το Lotus Konakları (79€ το δίκλινο).