της Πέννυ Κούτρα
Νησί άγριας ομορφιάς και ατμόσφαιρας, βραχώδες και ανεμοδαρμένο, η Φολέγανδρος υπήρχε εδώ και χρόνια στη σκιά της γειτονικής Σαντορίνης, καταμεσής του Αιγαίου.
Μια εικοσαετία πριν άρχισε να χτίζεται ο μικρός καλοκαιρινός της μύθος, καθώς η απροσδιόριστη σαγήνη της δέσμευσε τους πρώτους επισκέπτες της, πολλοί εκ των οποίων έχουν πλέον ”πολιτογραφηθεί” ως ντόπιοι... έστω για όσο διαρκεί το καλοκαίρι.
Με σταθερούς επισκέπτες από τα μέσα της δεκαετίας του ’80, κυρίως Έλληνες τουρίστες εναλλακτικής αντίληψης σε ότι αφορά τις διακοπές, αλλά και φανατικούς αλλοδαπούς θαυμαστές (κυρίως Ιταλούς), το νησί με το ”περίεργο” όνομα, που φέρεται να βαφτίστηκε από κάποιον ομώνυμο Μινωίτη πρίγκηπα, γνωρίζει πλέον έντονη τουριστική ανάπτυξη, προσελκύοντας όλο και περισσότερους επισκέπτες.
Λίγο η βελτίωση των υποδομών στη βραχώδη οντότητα της, λίγο η οργάνωση της ακτοπλοικής σύνδεσης της με τον Πειραιά και πολύ περισσότερο η απόφαση των ντόπιων να εκμεταλλευτούν οικονομικά τις περιορισμένες δυνατότητες του νησιού και νά που η Φολέγανδρος απέκτησε και ξενοδοχείο με spa και πισίνα!
Η ιστορία της εξέλιξής της προσομοιάζει με εκείνες των υπόλοιπων αναπτυγμένων τουριστικά ελληνικών νησιών, ωστόσο κάπου εδώ πρέπει να αποδοθούν εύσημα στη μικρή τοπική κοινωνία, που αντιστέκεται στην πλαστική καρέκλα, τα καταστήματα με σουβενίρ, και τα μπαρ που αναγνωρίζουν μόνο τη Μαντόνα ως κατάλληλη για τα ταλαιπωρημένα decks τους.
Τώρα το πλοίο έχει σαλπάρει...*
(Τιμής ένεκεν στον Πάνο Γαβαλά, που καταγόταν από το νησί)
Περνώντας στις κατατοπιστικές λεπτομέρειες, η Φολέγανδρος απέχει περίπου 10 ώρες από το λιμάνι του Πειραιά, εάν επιλέξει κανείς τη λύση των συμβατικών πλοίων και περίπου 5 ώρες, εάν επιλέξει ταχύπλοο που δρομολογείται τους καλοκαιρινούς μήνες.
Πρόκειται για ένα μικρής έκτασης κυκλαδονήσι, με μορφολογία που θυμίζει Σαντορίνη χωρίς ωστόσο το γεωλογικό της ενδιαφέρον.
Πανύψηλος βράχος, εντυπωσιακός όταν πλησιάζεις με το πλοίο, άγονος και ως εκ τούτου φτωχός σε καλλιέργειες, φιλοξενεί μόλις 300 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι ζουν στους τρείς οικισμούς της: τον Καραβοστάση (το λιμάνι του νησιού), τη Χώρα, η οποία διαρθρώνεται σε φηροστεφάνι, και την Άνω Μερά, τον ορεινό αγροτικό οικισμό του νησιού.
Ο Καραβοστάσης διαθέτει υποδομή υποδοχής σκαφών, γεγονός που εκμεταλλεύονται όλο και περισσότερο οι cruisers, Έλληνες και ξένοι. Λειτουργούν επίσης ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια και το κάμπινγκ του νησιού, το οποίο όμως είναι υποτυπώδες, χωρίς σκιά και εστιατόριο. Υπάρχουν επίσης εστιατόρια, μεζεδοπωλεία με πιο δημοφιλές το ”Σύρμα” αλλά και ο... Ευάγγελος.
Πρόκειται για ολοήμερο μπαρ, πάνω στην ακροθαλασσιά, που εκτελεί επίσης χρέη ”παρατηρητηρίου” για όποιον περιμένει καράβι. Επίσης οι συγκροτημένες παρέες του νησιού, προετοιμάζουν εκεί την υποδοχή των... αργοπορημένων. Μόλις φτάσει το καράβι που τους φέρνει, πλησιάζουν στο μόλο με ένα ποτό για το καλωσόρισμα.
Από το λιμάνι ξεκινά και το λεωφορείο που εκτελεί τη συγκοινωνία με τη Χώρα και την Άνω Μερά. Το οδικό δίκτυο τουλάχιστον σ’αυτό το βασικό άξονα είναι καλό.
Η καστροπολιτεία
Στη Χώρα, που συγκεντρώνει τα περισσότερα καταλύματα, εστιατόρια και μπαρ του νησιού, το λεωφορείο σταθμεύει στην πλατεία της Πούντας, καθώς το μεγαλύτερο τμήμα της είναι απρόσιτο σε αυτοκίνητα.
Ακόμη κι αν είστε κατάκοποι, σταθείτε για λίγο στο άνοιγμα της Πούντας, πριν βρείτε τα δωμάτια σας. Από εκεί βλέπεις ανοιχτό ορίζοντα και οσφραίνεσαι την ουσία των διακοπών.
Μετά ακολουθεί η εξερεύνηση της Χώρας, που αν και μικρή είναι ίσως μια από τις πιο όμορφες των Κυκλάδων (χωρίς υπερβολή). Το κέντρο της απαρτίζεται από τρεις διαδοχικές πλατείες αλλά το σούπερ σκηνικό βρίσκεται στο Κάστρο της.
Μικρή εσώκλειστη πολιτεία, χτισμένη στην άκρη του βράχου, προφύλασσε τους ντόπιους από τις επιθέσεις των πειρατών. Είναι άψογα συντηρημένο, αφού κατοικείται ακόμα ενώ εκεί λειτουργεί και το ομώνυμο ξενοδοχείο. Βγαίνοντας από το Κάστρο, τα δαιδαλώδη καλντερίμια σε οδηγούν πότε στο κέντρο, πότε στα ”ανοίγματα” της Χώρας.
Επιστρέφοντας στις πλατείες (οι οποίες για να εξηγούμαστε είναι σαν αυλές), συναντάς τα πιο κεντρικά εστιατόρια αλλά και τα λιλιπούτεια μπαρ. Η πρώτη πλατεία του Ντούναβη, έχει μετονομαστεί -ελέω του εστιατορίου που φιλοξενεί- σε πλατεία του ”Ιταλού”. Ο ιδιοκτήτης δεν είναι Ιταλός, αλλά μιλά τη γλώσσα και για αυτό προσελκύει τις γνωστές πολυάριθμες, φωνακλάδικες και ως εκ τούτου ... εκνευριστικές παρέες Ιταλών τουριστών.
Η δεύτερη πλατεία Κονταρίνη οριοθετείται από δύο εκκλησίες και είναι περισσότερο γνωστή ως πλατεία της Πιάτσας, αφενός γιατί εδρεύει εδώ ομώνυμη ταβέρνα και αφετέρου γιατί είναι όντως η ”πιάτσα” της Χώρας. Εχει ζωή πρωί βράδυ και αποτελεί το σημείο συνάντησης.
Εκτός από το εστιατόριο της ”Πιάτσας”, τα τραπέζια της πλατείας μοιράζεται επίσης το εστιατόριο ”Μέλισσα”, με την κυρία Κατίνα στην κουζίνα της, η οποία μαγειρεύει συγκλονιστικά. Παραδίπλα, υπάρχει η μικροσκοπική Αστάρτη για ποτό και ρακόμελο, ενώ η νέα άφιξη είναι το μπάρ του Χριστόφορου και του Βασίλη με την επωνυμία ba-raki, λίγο μετά την Αστάρτη.
Η επόμενη πλατεία του Κρητικού, φιλοξενεί την ομώνυμη ταβέρνα ενώ στην έξοδό της βρίσκονται κι άλλα εστιατόρια και καφέ. Στρίβοντας αριστερά πέφτεις στο στενό του ”Υδροχόου”, hot spot για τις πρώτες βραδινές ώρες. Φτιάχνει επίσης τον καλύτερο εσπρέσσο για όσους θέλουν λίγη τόνωση μετά το φαγητό και πριν τη βραδινή βόλτα. Επίσης σερβίρει ένα σοκολατένιο ποίημα, σκέτη θερμιδο-βόμβα, το οποίο μάλλον δεν έχει συγκεκριμένο όνομα. Απλώς ζητάς το... αυτό.
Υπάρχει και μια ακόμη πιάτσα εκτός κέντρου στην –ας πούμε πλατεία- έξω από το φούρνο της Χώρας, όπου υπάρχει και η ταβέρνα της Μαρίας. Συστήνεται ανεπιφύλακτα για όλα της τα πιάτα άλλα και για το σέρβις που δεν έχει την υπερένταση της κεντρικής πλατείας.
Ο χαρακτήρας της διασκέδασης στη Φολέγανδρο είναι και το μεγάλο της ατού.
Εδώ το ”παιχνίδι” γίνεται υπαιθρίως. Τρώς στις πλατείες χαζεύοντας την περατζάδα, παραγγέλνεις ποτό από το παρακείμενο μπαράκι και αράζεις στις πεζούλες. Η έννοια καθόμαστε στον τάδε ή στον δείνα είναι συγκεχυμένη.
Σαφώς παραγγέλνεις (...και πληρώνεις) σε συγκεκριμένο μαγαζί αλλά στην πραγματικότητα βρίσκεσαι σ’ένα κοινόχρηστο χώρο, όπου συγκεντρώνονται όλοι σ’ένα περιβάλλον χαλαρότητας. Μπορεί να δυσκολεύεσαι να ακούσεις τη μουσική, αλλά υπάρχουν κι εκείνες οι εκτός προγράμματος και σχεδίου στιγμές, που στήνεται γλέντι τρικούβερτο από το πουθενά.
Ανεπιτήδευτα όμορφη
Η πρωινή ζωή ανήκει στις παραλίες του νησιού, οι οποίες είναι μικρές, αρκετές εξ αυτών δυσπρόσιτες οδικώς αλλά πεντακάθαρες, ανοργάνωτες χωρίς beach bar, σεζ λόνγκ και ομπρέλλες.
Μια καλή ιδέα είναι ο γύρος του νησιού με καραβάκι, που ξεκινά από τον Καραβοστάση. Καπετάνιος ο κυρ-Γιάννης, ο οποίος εκτός από ασφαλή πλεύση, προσφέρει φιλοξενία και ήρεμη κρουαζιέρα, χωρίς περιττά νταβαντούρια.
Κατά τη διάρκεια του γύρου, δίνεται και η μοναδική δυνατότητα να δει κανείς την Χρυσοσπηλιά, το σπήλαιο με ευρήματα του 4ου π.Χ αιώνα, το οποίο δυστυχώς δεν είναι επισκέψιμο και δεν προσεγγίζεται παρά μόνον από τη θάλασσα και με την προυπόθεση του καλού καιρού.
Ακόμη κι αν δεν επιλέξει κανείς τον περίπλου, αξίζει να πάρει καραβάκι από τον Καραβοστάση για το Κάτεργο, που θεωρείται η πιο ωραία παραλία του νησιού.
Οδικώς μπορεί κανείς να προσεγγίσει την παραλία του Αγίου Γεωργίου, ασφαλώς τις παραλίες του λιμανιού (η πιο ενδιαφέρουσα είναι η Βάρδια) αλλά και την Αγκάλη, έναν μικρό προφυλαγμένο από τα μελτέμια κόλπο, όπου εκτός από την ομώνυμη παραλία, βρίσκει κανείς καταλύματα και εστιατόρια.
Από την Αγκάλη ξεκινούν επίσης καραβάκια για κοντινές παραλίες (Άγιος Νικόλαος, Αμπέλι κτλ) αλλά και μονοπάτια για τους πιο ενεργητικούς παραθεριστές.
Θα ήταν μεγάλη παράλειψη, αν ο επισκέπτης του νησιού δεν επισκεφτεί την Ανω Μερά, η οποία δεν έχει τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα της Χώρας αλλά διατηρεί τη γνησιότητα του νησιού αλώβητη. Εκτός από τη θέα και τη σκληρή φύση της Άνω Μεράς, ο επισκέπτης έρχεται σ’επαφή με την ξεχασμένη έννοια του μέτρου, που διατηρούν τόσο το τοπίο όσο και οι άνθρωποι.
Κατηφορίζοντας από τον ορεινό οικισμό, μια στάση στο λαογραφικό μουσείο του νησιού έχει ενδιαφέρον, καθώς αυτό δεν είναι μια ψυχρή αίθουσα εκθεμάτων, αλλά ένα διατηρημένο αγροτόσπιτο, που απεικονίζει την οργάνωση της ζωής των ντόπιων στα όχι και τόσο μακρινά σκληρά χρόνια της απουσίας ηλεκτρισμού και πόρων.
Πού να μείνετε
Δύο από τις καλύτερες επιλογές σε ό,τι αφορά τα ξενοδοχεία της Φολεγάνδρου είναι το πολυτελέστατο Chora Resort (τηλ.: 22860 41590-4) το οποίο διαθέτει δωμάτια με όλες τις απαραίτητες ανέσεις, συμπεριλαμβανομένου air condition, mini bar και δορυφορικής τηελόρασης, καθώς και σουίτες, spa και εξωτερική πισίνα, και το Καλλίστη (Χώρα, τηλ.: 22860 41555) με άψογα διακοσμημένα παραδοσιακά δωμάτια, που διαθέτουν, μεταξύ άλλων, air condition, mini bar και χτιστά κρεβάτια). Οι τιμές για τα δίκλινα δωμάτια την υψηλή περίοδο ξεκινούν από 280 και 90 ευρώ αντίστοιχα.
Μη φύγετε από τη Φολέγανδρο αν δεν...
- Ανεβείτε έως την δεσπόζουσα εκκλησία της Παναγίας στη Χώρα
- Δείτε Ανατολή από κάποιο άνοιγμα της Χώρας
- Δείτε ηλιοβασίλεμα στο καφέ του ξενοδοχείου ”Ανεμόμυλος” στη Χώρα
- Δείτε ηλιοβασίλεμα στο καφενείο... ”Ηλιοβασίλεμα” στην Ανω Μερά
- Φάτε ματσάτα με κόκκορα ή κουνέλι στην Ειρήνη στην ’Ανω Μερά, πιπεροφάι στη ”Μέλισσα”, καρπουζένια οπουδήποτε και τυρόπιτα από το φούρνο της Χώρας τα ξημερώματα…
- Πιείτε ρακόμελα (πολύ καλό εκείνο που φτιάχνουν στην ”Πιάτσα” με δικό τους ντόπιο μέλι)
- Ακούσετε έστω μία μαντινάδα από τους ντόπιους σε ”δικό” τους καφενείο
- Περπατήσετε έστω και για λίγο σε κάποιο μονοπάτι της
- Κάνετε φίλους που θα σας χαιρετούν με σινιάλα από καθρέφτη όταν εσείς βρίσκεστε στο πλοίο της επιστροφής
