Ο Χαΐνης Δημήτρης Αποστολάκης στο in2life

της Ειρήνης Ορφανίδου

Οι ιστορίες και τα παραμύθια για σεληνιασμένους προφήτες, ριψοκίνδυνους ταξιδευτές, αλλόκοτους μάγους, και αλογάρηδες τσιγγάνους, οι εμφανίσεις στο Ρυθμός Stage με την… προειδοποίηση «Απαγορεύεται αυστηρά η είσοδος σε ενήλικες που δεν συνοδεύονται από τα παιδιά που κρύβουν μέσα τους», το πρώτο του βιβλίο με τίτλο «Φτου ξελευτερία για όλους!» που μόλις κυκλοφόρησε.

Ακόμη, «το πιτσιρίκι που φεύγει με το σπαθί του για εκστρατεία» και ο απολογισμός που δεν έγινε ποτέ, ο Ψαραντώνης «που είναι χίλια χρόνια πίσω και άλλα τόσα μπροστά», η με τόλμη ειπωμένη αλήθεια για την πλειοψηφία των Κρητικών και η άλλη αλήθεια, για τη μειοψηφία «τα πέντε δέκα, είκοσι παλικάρια που τα έχουν σκάψει οι αιώνες».

Ο Δημήτρης Αποστολάκης, η ψυχή των Χαΐνηδων, μιλά στο in2life για τη σκιά που χορεύει στη ζωή, στη μουσική και τα όνειρα, με τη δική του, ιδιαίτερη λαλιά.

-Πόσο καλά μπορεί να κρύβεται ένα παιδί μέσα σε έναν ενήλικο; Πόσα χρόνια; Και εάν φανερωθεί όταν ο ενήλικος είναι πολύ μεγάλος πια, ποιος από τους δυο θα φοβηθεί περισσότερο; Ο ενήλικος ή το παιδί;

Το παιδί σε κάθε ενήλικα είναι για μένα έκδηλο. Είναι το πρώτο που βλέπω σε έναν άνθρωπο. Το κέρδος είναι να το αφήνει να βγαίνει αβίαστα. Στην καθημερινή ζωή, στην καθημερινή του πράξη. Αυτό το παιδί, αυτός ο ανώριμος χαρακτήρας, που είναι όμως, πολύ δεκτικός, πολύ περίεργος, πολύ γελαστός, πολύ δραστήριος -ένας μεγάλος πειραματιστής- είναι το κομμάτι κάθε ανθρώπου που μπορεί να αλλάξει τον κόσμο.

-Το σχόλιο σας (ήδη από τον τελευταίο δίσκο, το «Πέρα από τα σύνορα», που κυκλοφόρησε πριν από έναν χρόνο) ότι η έκφραση «ο μέσος άνθρωπος» είναι «φτηνή και επικίνδυνη επινόηση της βιομηχανίας της διασκέδασης», ενδεχομένως δεν λαμβάνει υπόψιν ότι, βιομηχανία της διασκέδασης δεν υπάρχει πια.

Κάνετε μεγάλο λάθος. Η βιομηχανία της κουλτούρας είναι ένα βαθιά ριζωμένο σύστημα. Η διασκέδαση είναι μέρος της βιομηχανίας της κουλτούρας. Αυτή τη στιγμή λέμε ότι ο άνθρωπος είναι βαθιά καταβεβλημένος, δεν έχει οράματα, όνειρα, το μόνο που θέλει είναι να βρει μια δουλειά και να μπει σκλάβος στην εξουσία κάποιου αφεντικού. Και ενώ αδυνατεί να νοηματοδοτήσει την ύπαρξη του, αναρωτιόμαστε γιατί δεν επαναστατεί.

Ο λόγος που δεν επαναστατεί είναι ο εξής: Η εξουσία έχει δύο μεγάλα ναρκωτικά, στο δεξί και στο αριστερό της χέρι. Το ένα είναι η μονοσήμαντη ερμηνεία των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης (γιατί αυτό που σε «απελευθερώνει» είναι ο,τιδήποτε γεννά πολλαπλές ερμηνείες). Το δεύτερο όπλο που έχει η εξουσία στα χέρια της είναι η διασκέδαση. Αυτή η στρόφιγγα εκτόνωσης, το ναρκωτικό του μονοδιάστατου χασίματος. Φανταστείτε τη ζωή των ανθρώπων χωρίς το ναρκωτικό της τηλεόρασης, χωρίς το ναρκωτικό του σκυλάδικου, ή το του εντεχνάδικου –που είναι το ήπιο σκυλάδικο. Φανταστείτε… Θα αναγκάζονταν να εκφραστούν οι (μοναδικές) υπάρξεις τους, σε συνδυασμό με τις άλλες υπάρξεις γύρω τους με έναν πρωτότυπο και πρωτόγνωρο τρόπο.

-Είναι δύσκολο, αλλά εάν σας ζητούσα να συνοψίσετε σε δυο κουβέντες τον Ψαραντώνη, ποιες θα ήταν αυτές;

(παύση) Είναι χίλια χρόνια πίσω και άλλα τόσα μπροστά…

-Ποιο είναι το κοινό των Χαΐνηδων;…

… Δεν έχουμε κοινό με κανέναν. Τίποτα.

-Εννοώ, είναι ετερόκλητο, φέρει κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά;

Οι ακροατές των Χαΐνηδων είναι τελείως -κοινωνικά, ταξικά, ηλικιακά- ετερόκλητοι. Εξωφρενικά ετερόκλητοι. Το μόνο κοινό που έχουν είναι ότι δεν ξέχασαν το παιδί μέσα τους.  Δηλαδή, δεν ξέχασαν την τάση για αλλαγή.  Ξέρετε, φύση και πολιτισμός σημαίνουν «αλλαγή». Στη φύση δεν υπάρχει ούτε ένα μόριο στατικό. Οι ακροατές των Χαΐνηδων είναι τα σκανταλιάρικα παιδιά που θέλουν να αλλάξουν τον εαυτό τους και τον κόσμο γύρω τους, συνειδητά ή ασυνείδητα.  Το γήρας δεν είναι ηλικιακό. Είναι απουσία κίνησης -ή με την καρδιά, ή με το κορμί ή με τον νου.

-Η εικόνα που δίνετε, της «ημικλειστής», όπως τη χαρακτηρίζετε, κοινωνίας των Κρητικών, έχω την αίσθηση, ότι είναι λίγο εξιδανικευμένη.

Επειδή ακριβολογώ, ρωτώ: Έχετε καταλάβει ότι, ο όρος είναι «quasi-closed»; Εάν την εξιδανίκευα θα έλεγα «κλειστή». Όχι «ημικλειστή».

-Τη διαφορά την αντιλαμβάνομαι…

Τότε, εξιδανίκευση, σε ποιο επίπεδο;

-Του τι υπάρχει στην πραγματικότητα και του τι θα θέλατε να υπάρχει.

Ποια είναι η πραγματικότητα; Οι πραγματικότητες είναι πολλές. Οι ερμηνείες είναι πολλές. Το ότι η κρητική κοινωνία στη μεγάλη πλειοψηφία της είναι αλλοτριωμένη από το χρήμα, τον τουρισμό και παγιωμένη σε μία επίδειξη λεβεντιάς με σκουριασμένη εθιμοτυπία, είναι προφανές.

-Χαίρομαι που αποδίδετε τον χαρακτηρισμό «προφανές»… στο προφανές.

Βεβαίως. Η κρητική κοινωνία είναι στην πλειοψηφία της μία ξεπουλημένη στο τουριστικό χρήμα κοινωνία, που επιδεικνύει τον πλούτο της στα πανηγύρια και το υψηλό βιοτικό επίπεδο της στα Μέσα Ενημέρωσης. Που ακολουθεί μία προσχηματική, μη λειτουργική εθιμοτυπία.

Αλλά, υπάρχει και μία μειοψηφία, που αν ήταν αυτή τη στιγμή να κάνω πόλεμο και να πάω στην άκρη του κόσμου, αυτούς τους πέντε, δέκα, είκοσι της μειοψηφίας θα διάλεγα. Αυτούς θα έπαιρνα μαζί. Γιατί είναι παλικάρια που τα έχουν σκάψει οι αιώνες.

-Η ευχέρεια να γεννάτε ιστορίες, παραμύθια;

Νομίζετε ότι είναι εύκολη «γέννα»;… Και κατά πρώτο, δεν είναι γέννημα δικό μου. Είναι γέννημα του συλλογικού ασυνείδητου που περνά από μέσα μου. Ένα υγρό που βράζει κι εγώ μια τυχαία φυσαλίδα που σκάει και μεταφέρει την ανάσα, τον υδρατμό.  Τα τραγούδια που γράφω, οι ιστορίες, είναι διά χειρός μου. Δεν είναι δικά μου. Μακάρι να είμαι ένα καλά λειασμένο καλάμι ώστε να περνάει μέσα ο αέρας, η βροχή του συλλογικού ασυνείδητου, να ποτίζει τη γη και να πηγαίνει ξανά στον ουρανό, στον αιώνιο κύκλο.

-Από το 1990, οπότε και έκαναν τα πρώτα βήματα οι Χαΐνηδες, έχουν περάσει 25 χρόνια. Ο απολογισμός;

Δεν ξέρω… Ένα πιτσιρίκι φεύγει με το σπαθί του για εκστρατεία. Μάχες, νίκες, τραυματισμοί, ακονίζει το σπαθί, προχωρεί από πολιτεία σε πολιτεία… Επειδή ακριβώς είμαι σε διαρκή πορεία, δεν έχω κάνει ούτε βήμα υποχώρησης και επειδή κάθε μέρα φτιάχνω καινούργια πράγματα (ο δίσκος πέρυσι, το βιβλίο τώρα και άλλα τρία - τέσσερα που ετοιμάζουμε άμεσα), δεν έχω προλάβει να κοιτάξω πίσω, να κάνω απολογισμό. Είναι τόσα τα γεγονότα στο παρόν, τόση η ετοιμότητα που πρέπει να έχω, να προσέχω το σπαθί μου, την αγάπη στα μάτια και τη λύσσα στα δόντια, που δεν έχω προλάβει να κάνω καμία εκτίμηση. Και δεν νομίζω να προλάβω. Από εμπειρία ξέρω ότι, άνθρωποι σαν και εμένα σκοτώνονται στον τελευταίο αγώνα τους. Δεν γυρίζουν να κοιτάξουν.

-Υπάρχουν στιγμές που νιώθετε μοναξιά; Που αισθάνεστε όπως ο άνθρωπος που πηγαίνει κάπου όπου μιλούν άλλη γλώσσα από τη δική του; Και εάν ναι, είπατε ποτέ, δεν μπορώ να συνεχίσω άλλο;

Εννοείται ότι, κάθε τρεις και δέκα λες, απελθέτω απ’ εμού το ποτήριον τούτο. Η ερημιά έχει έναν βασανιστικό ήλιο, ξεραίνονται τα χείλια. Έναν άνεμο που σε μαστιγώνει. Πολλές φορές η ερημιά είναι λυτρωτική, άλλες αβάσταχτη. Κάποιες φορές φωνάζεις προς όλους –φωνή βοώντος εν τω ερήμω. Ούρλιαζα από το 1990 ότι έχουμε μία αδυσώπητη κρίση. Κανείς δεν μ’ άκουγε. Και δεν το έλεγα εγώ, το έλεγαν οι καιροί, οι χρόνοι, οι τόποι. Αναζητήστε «Το Καραβάνι». Είναι ένα τραγούδι γραμμένο πριν από δέκα χρόνια και ηχογραφημένο πριν από τέσσερα, πέντε. Ακούστε και θα καταλάβετε τη σχέση που έχει με το κύμα των προσφύγων που έχει αλλάξει τον κόσμο και συνεχίζει να τον αλλάζει…

-Μια ιδέα για το πρώτο βιβλίο του Δημήτρη Αποστολάκη, με δέκα διηγήσεις και τίτλο «Φτου ξελευτερία για όλους!» (εκδόσεις Καστανιώτη)

Ο πολύτεκνος καντηλανάφτης βγήκε στην πλατεία του χωριού διατρανώνοντας με ντουντούκα τον έρωτά του για τον εφημέριο της ενορίας του. Ο επιφανής μετεωρολόγος της ΕΜΥ απολύθηκε από την εργασία του γιατί επί δεκαεφτά ώρες χόρευε στον προαύλιο χώρο της υπηρεσίας του τον χορό της βροχής. Ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας εγκατέλειψε τη θέση του, ασπάστηκε το βουδισμό, κατέφυγε στα Μάταλα και επιβιώνει πουλώντας ιδιόχειρα χαϊμαλιά. Η δε πεθερά του υπέστη εγκεφαλική παράλυση και προχώρησε στην ίδρυση πολιτικού κόμματος, το οποίο εμφανίζει υψηλά ποσοστά στις τελευταίες δημοσκοπήσεις. Τέλος, ο βιβλιόφιλος διευθυντής του εθνικού πάρκου αγρίων ζώων, που έχει τη συνήθεια να διαβάζει φωναχτά, παρατήρησε ότι τα ζώα προέβησαν σε απεργία πείνης, προβάλλοντας περίεργα αιτήματα: οι μπαμπουίνοι αξίωναν να παρευρίσκονται σε προεκλογικές συγκεντρώσεις και οι παπαγάλοι να έχουν δικαίωμα συμμετοχής στις πανελλαδικές εξετάσεις. Ο ίδιος ο διευθυντής παντρεύτηκε, με πολιτικό γάμο, ένα πανέμορφο κοάλα που κατέκτησε πρόσφατα τον τίτλο της «Μις Αυστραλία».