Οι απολαυστικότεροι «κακοί» της λογοτεχνίας
Από τον Σάουρον και τον Ιαβέρη στον χειρότερο καπιταλιστή που γέννησε ποτέ η λογοτεχνία, αυτοί είναι οι επτά αγαπημένοι μας μυθιστορηματικοί κακοί.
της Ηρώς Κουνάδη
Δεν μας έχει χαρίσει μόνο ο κινηματογράφος δυνατές συγκινήσεις. Οι χειρότεροι, οι πιο αξιομίσητοι, οι πιο τελικά απολαυστικοί κακοί έχουν ξεπηδήσει από τις σελίδες κάποιου μυθιστορήματος –άσχετα αν έκαναν μετά ή όχι καριέρα και στη μεγάλη οθόνη. Εμπνευστήκαμε από τη λίστα της βρετανικής Telegraph, για να φτιάξουμε την δική μας, και περιμένουμε τις προσθήκες σας στα σχόλια, στο τέλος του κειμένου.
(*) Προσοχή, η λίστα περιέχει spoilers.
Ο επιθεωρητής Ιαβέρης από τους Άθλιους
του Βίκτωρ Ουγκώ
Ή η ενσάρκωση του τι μπορεί να κάνει στον άνθρωπο η τυφλή υποταγή στους νόμους της κοινωνίας, και η ακούραστη προσπάθεια να τους εφαρμόσεις κατά γράμμα, χωρίς εξαιρέσεις και χωρίς επιείκειες, χωρίς ελαφρυντικά και «ναι μεν αλλά». Ο Ιαβέρης χάνει την ζωή του –τελικά, κυριολεκτικά– κυνηγώντας έναν κλέφτη που έφτασε να γίνει δήμαρχος, έναν καλό άνθρωπο που βρέθηκε σε μια (και μετά άλλη μια, και άλλη μια) δύσκολη στιγμή, πιστεύοντας λυσσαλέα ότι το καλό μπορεί να είναι καλό, αλλά κι ο νόμος είναι νόμος.
Ο Σάουρον του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών
του Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν
Κι αν οι νόμοι μπορούν να αποδειχτούν μεγάλος πονοκέφαλος σε περιπτώσεις σαν την παραπάνω, όπου η ορθότητα της επιβολής τους είναι τουλάχιστον αμφίβολη, η αγνή, γνήσια εξουσία είναι ακόμα χειρότερη. Μπορεί στο συγκλονιστικό μυθολογικό σύμπαν του Τόλκιν ο Σάουρον να είναι ο αρχετυπικός κακός των παραμυθιών, αυτός που θέλει να βυθίσει τον κόσμο στο σκοτάδι και τη δυστυχία απλά και μόνο για να είναι επικεφαλής του, αλλά αυτό που κάνει το δημιούργημά του, το δαχτυλίδι, σε όποιον το αγγίζει (ή σχεδόν) είναι η τέλεια, σούπερ τρομακτική αλληγορία για το πώς ξεκινούν οι πόλεμοι. «Το νου σας πιτσιρίκια, γιατί ο καθένας σας θα μπορούσε να γίνει Σάουρον, είναι μεγάλο ναρκωτικό η εξουσία» λένε τελικά ο μπαρμπα-Τόλκιν και διάφορα ψυχολογικά πειράματα σαν αυτό εδώ.
Ο Ρασίντ από τη Χώρα των Χρυσών Ήλιων
του Καλέντ Χοσεϊνί
Αθώος και μειλίχιος στην αρχή, αδιανόητο κάθαρμα με το που παίρνουν οι Ταλιμπάν την εξουσία κι εκείνος το πράσινο φως να βασανίζει σχεδόν εφ’ όρου ζωής δύο γυναίκες κι ένα ανήλικο κοριτσάκι. Εκδηλώνεται για πρώτη φορά στην ανατριχιαστική σκηνή που σπάει τα δόντια της Μαριάμ αναγκάζοντας τη να φάει πέτρες, «γιατί έτσι ήταν και το ρύζι της», και συνεχίζει ακάθεκτος μέχρι τη μεγαλύτερη ίσως κάθαρση στη λογοτεχνία των τελευταίων είκοσι χρόνων –τη δολοφονία του στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου.
Ο Ιάγος του Οθέλλου
του Ουίλιαμ Σαίξπηρ
Ο «ειλικρινής, ειλικρινέστατος» ακόλουθος του Οθέλλου επιδίδεται αθόρυβα στην ολοσχερή καταστροφή του κόσμου του αφεντικού του, για λόγους η ανεπάρκεια των οποίων πονοκεφαλιάζει κριτικούς και αναλυτές λογοτεχνίας εδώ και πέντε αιώνες. Σε τέτοιο βαθμό, που ο Σάμιουελ Τέιλορ Κόλεριτζ της έδωσε και όνομα: «το κυνήγι των κινήτρων της χωρίς κίνητρα κακίας». Όπως σωστά συμπληρώνει η βρετανική Telegraph “πίσω από τα χαμόγελα και τα αστεία, το μυαλό του Ιάγου είναι αγνός, αναβράζων λευκός θόρυβος”.
Η κυρία Ντάνβερς από τη Ρεβέκκα
της Δάφνη ντι Μωριέ
Η σατανικότερη των σατανικών οικονόμων που δούλεψαν ποτέ σε σχεδόν στοιχειωμένη έπαυλη, η κυρία Ντάνβερς δεν θα σε σκοτώσει –θα προσπαθήσει να σε τρελάνει, για να σε πείσει ότι η ζωή είναι γενικώς υπερτιμημένη αξία, και η αυτοκτονία η λύση για όλα σου τα προβλήματα. Τουλάχιστον μέχρι να καεί ζωντανή. Ή και όχι.
Ο Μίλο Μιντερμπάιντερ από το Catch 22
του Τζόζεφ Χέλερ
Η επιτομή του καπιταλισμού, και το όχημα που χρησιμοποιεί ο μέγας Joseph Heller για να σατιρίσει το αμερικανικό όνειρο, ο Μιντερμπάιντερ είναι ένας απολαυστικός κωμικός χαρακτήρας σχεδόν μέχρι το τέλος –όταν ο συγγραφέας αποφασίζει να μας θυμίσει ότι οι απολαυστικοί κωμικοί χαρακτήρες με εξουσία στον πόλεμο δεν είναι ούτε απολαυστικοί ούτε κωμικοί. Κι έτσι ο Μιντερμπάιντερ δωροδοκείται από τους Γερμανούς για να τους αφήσει να βομβαρδίσουν την βάση του, και πουλάει όλη τη μορφίνη ακριβώς τη στιγμή που ο Γιοσάριαν και το παιδί στο πίσω μέρος του αεροπλάνου την χρειάζονται περισσότερο.
O Μπομπ Γιούελ του Όταν σκοτώνουν τα Κοτσύφια
της Χάρπερ Λη
Σε μια εποχή και μια κοινωνία όπου το να είσαι ρατσιστής είναι η νόρμα, ο Μπομπ Γιούελ είναι ο χειρότερος των χειροτέρων –και όχι επειδή είναι ρατσιστής. Είναι ένα άξεστο, αμόρφωτο, υποκριτικό κάθαρμα που δε διστάζει να στείλει έναν άνθρωπο στην ηλεκτρική καρέκλα για ένα έγκλημα που ξέρει πως δεν έκανε, να φτύσει στο πρόσωπο έναν από τους συμπαθέστερους χαρακτήρες της αμερικανικής λογοτεχνίας, τον Άττικους Φιντς, και να προσπαθήσει να σκοτώσει τα παιδιά του. Στο τέλος, βέβαια, παίρνει αυτό που του αξίζει –από τον πιο ανέλπιστο εκδικητή.
Δεν μας έχει χαρίσει μόνο ο κινηματογράφος δυνατές συγκινήσεις. Οι χειρότεροι, οι πιο αξιομίσητοι, οι πιο τελικά απολαυστικοί κακοί έχουν ξεπηδήσει από τις σελίδες κάποιου μυθιστορήματος –άσχετα αν έκαναν μετά ή όχι καριέρα και στη μεγάλη οθόνη. Εμπνευστήκαμε από τη λίστα της βρετανικής Telegraph, για να φτιάξουμε την δική μας, και περιμένουμε τις προσθήκες σας στα σχόλια, στο τέλος του κειμένου.
(*) Προσοχή, η λίστα περιέχει spoilers.
Ο επιθεωρητής Ιαβέρης από τους Άθλιους
του Βίκτωρ Ουγκώ
Ή η ενσάρκωση του τι μπορεί να κάνει στον άνθρωπο η τυφλή υποταγή στους νόμους της κοινωνίας, και η ακούραστη προσπάθεια να τους εφαρμόσεις κατά γράμμα, χωρίς εξαιρέσεις και χωρίς επιείκειες, χωρίς ελαφρυντικά και «ναι μεν αλλά». Ο Ιαβέρης χάνει την ζωή του –τελικά, κυριολεκτικά– κυνηγώντας έναν κλέφτη που έφτασε να γίνει δήμαρχος, έναν καλό άνθρωπο που βρέθηκε σε μια (και μετά άλλη μια, και άλλη μια) δύσκολη στιγμή, πιστεύοντας λυσσαλέα ότι το καλό μπορεί να είναι καλό, αλλά κι ο νόμος είναι νόμος.
Ο Σάουρον του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών
του Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν
Κι αν οι νόμοι μπορούν να αποδειχτούν μεγάλος πονοκέφαλος σε περιπτώσεις σαν την παραπάνω, όπου η ορθότητα της επιβολής τους είναι τουλάχιστον αμφίβολη, η αγνή, γνήσια εξουσία είναι ακόμα χειρότερη. Μπορεί στο συγκλονιστικό μυθολογικό σύμπαν του Τόλκιν ο Σάουρον να είναι ο αρχετυπικός κακός των παραμυθιών, αυτός που θέλει να βυθίσει τον κόσμο στο σκοτάδι και τη δυστυχία απλά και μόνο για να είναι επικεφαλής του, αλλά αυτό που κάνει το δημιούργημά του, το δαχτυλίδι, σε όποιον το αγγίζει (ή σχεδόν) είναι η τέλεια, σούπερ τρομακτική αλληγορία για το πώς ξεκινούν οι πόλεμοι. «Το νου σας πιτσιρίκια, γιατί ο καθένας σας θα μπορούσε να γίνει Σάουρον, είναι μεγάλο ναρκωτικό η εξουσία» λένε τελικά ο μπαρμπα-Τόλκιν και διάφορα ψυχολογικά πειράματα σαν αυτό εδώ.
Ο Ρασίντ από τη Χώρα των Χρυσών Ήλιων
του Καλέντ Χοσεϊνί
Αθώος και μειλίχιος στην αρχή, αδιανόητο κάθαρμα με το που παίρνουν οι Ταλιμπάν την εξουσία κι εκείνος το πράσινο φως να βασανίζει σχεδόν εφ’ όρου ζωής δύο γυναίκες κι ένα ανήλικο κοριτσάκι. Εκδηλώνεται για πρώτη φορά στην ανατριχιαστική σκηνή που σπάει τα δόντια της Μαριάμ αναγκάζοντας τη να φάει πέτρες, «γιατί έτσι ήταν και το ρύζι της», και συνεχίζει ακάθεκτος μέχρι τη μεγαλύτερη ίσως κάθαρση στη λογοτεχνία των τελευταίων είκοσι χρόνων –τη δολοφονία του στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου.
Ο Ιάγος του Οθέλλου
του Ουίλιαμ Σαίξπηρ
Ο «ειλικρινής, ειλικρινέστατος» ακόλουθος του Οθέλλου επιδίδεται αθόρυβα στην ολοσχερή καταστροφή του κόσμου του αφεντικού του, για λόγους η ανεπάρκεια των οποίων πονοκεφαλιάζει κριτικούς και αναλυτές λογοτεχνίας εδώ και πέντε αιώνες. Σε τέτοιο βαθμό, που ο Σάμιουελ Τέιλορ Κόλεριτζ της έδωσε και όνομα: «το κυνήγι των κινήτρων της χωρίς κίνητρα κακίας». Όπως σωστά συμπληρώνει η βρετανική Telegraph “πίσω από τα χαμόγελα και τα αστεία, το μυαλό του Ιάγου είναι αγνός, αναβράζων λευκός θόρυβος”.
Η κυρία Ντάνβερς από τη Ρεβέκκα
της Δάφνη ντι Μωριέ
Η σατανικότερη των σατανικών οικονόμων που δούλεψαν ποτέ σε σχεδόν στοιχειωμένη έπαυλη, η κυρία Ντάνβερς δεν θα σε σκοτώσει –θα προσπαθήσει να σε τρελάνει, για να σε πείσει ότι η ζωή είναι γενικώς υπερτιμημένη αξία, και η αυτοκτονία η λύση για όλα σου τα προβλήματα. Τουλάχιστον μέχρι να καεί ζωντανή. Ή και όχι.
Ο Μίλο Μιντερμπάιντερ από το Catch 22
του Τζόζεφ Χέλερ
Η επιτομή του καπιταλισμού, και το όχημα που χρησιμοποιεί ο μέγας Joseph Heller για να σατιρίσει το αμερικανικό όνειρο, ο Μιντερμπάιντερ είναι ένας απολαυστικός κωμικός χαρακτήρας σχεδόν μέχρι το τέλος –όταν ο συγγραφέας αποφασίζει να μας θυμίσει ότι οι απολαυστικοί κωμικοί χαρακτήρες με εξουσία στον πόλεμο δεν είναι ούτε απολαυστικοί ούτε κωμικοί. Κι έτσι ο Μιντερμπάιντερ δωροδοκείται από τους Γερμανούς για να τους αφήσει να βομβαρδίσουν την βάση του, και πουλάει όλη τη μορφίνη ακριβώς τη στιγμή που ο Γιοσάριαν και το παιδί στο πίσω μέρος του αεροπλάνου την χρειάζονται περισσότερο.
O Μπομπ Γιούελ του Όταν σκοτώνουν τα Κοτσύφια
της Χάρπερ Λη
Σε μια εποχή και μια κοινωνία όπου το να είσαι ρατσιστής είναι η νόρμα, ο Μπομπ Γιούελ είναι ο χειρότερος των χειροτέρων –και όχι επειδή είναι ρατσιστής. Είναι ένα άξεστο, αμόρφωτο, υποκριτικό κάθαρμα που δε διστάζει να στείλει έναν άνθρωπο στην ηλεκτρική καρέκλα για ένα έγκλημα που ξέρει πως δεν έκανε, να φτύσει στο πρόσωπο έναν από τους συμπαθέστερους χαρακτήρες της αμερικανικής λογοτεχνίας, τον Άττικους Φιντς, και να προσπαθήσει να σκοτώσει τα παιδιά του. Στο τέλος, βέβαια, παίρνει αυτό που του αξίζει –από τον πιο ανέλπιστο εκδικητή.
