9 πόλεις που έγιναν πρωταγωνίστριες βιβλίων
Η Κωνσταντινούπολη του Παμούκ, η Πράγα του Κούντερα, η Αθήνα του Πέτρου Μάρκαρη και άλλες έξι υπέροχες πόλεις στις σελίδες άλλων τόσων υπέροχων βιβλίων.
της Ηρώς Κουνάδη
Μπορεί ένα βιβλίο να σε μεταφέρει σε μια πόλη τόσο πολύ ώστε την πρώτη φορά που θα την επισκεφθείς, να έχεις την αίσθηση πως την έχεις ξαναπερπατήσει; Τα εννέα μυθιστορήματα που ακολουθούν μας παίρνουν από το χέρι και μας ξεναγούν στα δρομάκια εννέα υπέροχων πόλεων. Και κάτω και πέρα από αυτά: στους ανθρώπους, στην καρδιά, στον χαρακτήρα της κάθε πόλης, που γίνεται κι αυτή πρωταγωνιστής στις ιστορίες τους.
Η Κωνσταντινούπολη του Ορχάν Παμούκ
Πρωταγωνιστεί (μεταξύ άλλων) στο Κάτι Παράξενο στο Νου μου
Η υπέροχη Πόλη, μέσα από τα μάτια ενός συγγραφέα που την αγαπά πολύ –τόσο πολύ ώστε να την βάλει να πρωταγωνιστεί στα περισσότερα βιβλία του– και του γλυκύτατου ήρωά του, του πλανόδιου μικροπωλητή Μεβλούτ, ο οποίος τριγυρνά στους δρόμους και τα σοκάκια της παρακολουθώντας την να αλλάζει πρόσωπα από το 1969 έως το 2012.
Η Αβάνα του Ντανιέλ Τσαβαρία
Πρωταγωνιστεί στο Κόκκινο στο Φτερό του Παπαγάλου
Μυστικά και ψέματα, καλοί που είναι κακοί και το ανάποδο, ανθρωποκυνηγητά και ιστορίες από τις φρικαλέες δικτατορίες της Λατινικής Αμερικής, εκτυλίσσονται με φόντο τα κύματα του Ατλαντικού που σκάνε στη Μαλεκόν, και τα λαβυρινθώδη δρομάκια της Αβάνα Βιέχα, σε ένα από τα καλύτερα μυθιστορήματα του βραβευμένου Ουρουγουανού.
Το Αμβούργο του Τζον Λε Καρέ
Πρωταγωνιστεί στον Νούμερο Ένα Καταζητούμενο
Ίσως η πιο «πρωταγωνιστική» πρωταγωνίστρια πόλη σε βιβλίο του Λε Καρέ, ταιριάζει γάντι στη σκοτεινή ατμόσφαιρα του μυθιστορήματός του, που τόσο αδικήθηκε από την ομώνυμη ταινία. Οι ανθρώπινες σχέσεις που αναπτύσσονται στη σκιά του παιχνιδιού των μυστικών υπηρεσιών δεν θα μπορούσαν να βρουν καλύτερο φόντο από την «πύλη προς τον κόσμο» που η γερμανική παράδοση θέλει να είναι το λιμάνι του Αμβούργου.
Η Μασσαλία του Ζαν-Κλωντ Ιζζό
Πρωταγωνιστεί στην Τριλογία της Μασσαλίας
Τα λιμάνια, εδώ που τα λέμε, είναι πάντα λίγο σκοτεινά, λίγο μυστηριακά, λίγο «δύσκολα». Ακριβώς το ιδανικό σκηνικό για να εμπνευστείς και να στήσεις μια νουάρ ιστορία –ή τρεις, όπως έκανε ο Ιζζό με πρωταγωνιστή τον Φαμπιό Μοντιάλ στο Μαύρο τραγούδι της Μασσαλίας, το Τσούρμο και το Solea. Η Μασσαλία, με το λιμάνι και τους ανθρώπους της, τους δρόμους και τα κορίτσια της, εκεί όπου διασταυρώνονται Γάλλοι ρατσιστές, διεφθαρμένοι αστυνομικοί, φανατικοί ισλαμιστές, ενώ η σκιά της Μαφίας απλώνεται παντού, είναι η πραγματική πρωταγωνίστρια και των τριών νουάρ ιστοριών του.
Το Δουβλίνο του Τζέιμς Τζόις
Πρωταγωνιστεί στον Οδυσσέα
Ο ίδιος ο Τζόις είπε κάποτε πως «αν το Δουβλίνο ξαφνικά εξαφανιζόταν από την Γη, θα μπορούσες να το ξαναφτιάξεις από το βιβλίο μου». Και μια από εκείνες τις σατιρικές σελίδες που συνοψίζουν βιβλία σε δέκα ή λιγότερες λέξεις έγραψε για την υπόθεση του Οδυσσέα: «Άνδρας βγαίνει βόλτα στο Δουβλίνο. Δεν συμβαίνει τίποτα». Κι αυτοί οι δύο ισχυρισμοί, δεν είναι τόσο αντιφατικοί μεταξύ τους όσο φαίνονται με την πρώτη ματιά.
Η Μόσχα του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ
Πρωταγωνιστεί στο Ο Μαιτρ και η Μαργαρίτα
Στο πρώτο μισό του βιβλίου, η Μόσχα έχει πολύ μεγαλύτερο ρόλο απ’ ό,τι ο Μαιτρ ή η Μαργαρίτα του τίτλου: Τα πάρκα, οι λεωφόροι, οι λίμνες, τα συγκροτήματα κατοικιών, η κοινωνία και οι γραφειοκράτες της, ακόμα και το απόλυτο χάος στο οποίο παραδίδεται η πόλη αφότου ο Διάβολος και η παρέα του αποφασίζουν να την επισκεφθούν για να βάλουν μερικά πράγματα σε τάξη, είναι τα σημεία-κλειδιά του αριστουργήματος του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ. Η ίδια η πόλη θα μπορούσε να είναι ένας από τους υπέροχους, σουρεάλ χαρακτήρες του.
Η Πράγα του Μίλαν Κούντερα
Πρωταγωνιστεί στην Αβάσταχτη Ελαφρότητα του Είναι
Ό,τι ισχύει για την Μόσχα του Μπουλγκάκοφ ισχύει και για την Πράγα στο (εντελώς διαφορετικό) έργο του Κούντερα: Η πόλη συμπρωταγωνιστεί μαζί με τους χαρακτήρες στην ιστορία τους, και οι διαδρομές που ακολουθούν αυτοί δίνονται τόσο ζωντανά –αλλά χωρίς βαρετές περιγραφές– που μια φορά να έχεις δει την τσέχικη πρωτεύουσα, και νομίζεις πως περπατάς πλάι τους.
Η Αλεξάνδρεια του Δημήτρη Στεφανάκη
Πρωταγωνιστεί στο Μέρες Αλεξάνδρειας
Η Αλεξάνδρεια των αρχών του 20ου αιώνα, για να ακριβολογούμε, όπως την έβλεπαν οι λεβαντίνοι της, οι αριστοκράτες, οι έμποροι και οι κατάσκοποι. Και πάλι, όμως: Είναι μια Αλεξάνδρεια ολοζώντανη, με άρωμα εποχής μεν, αλλά και ισορροπίες που την βάζουν να ακροβατεί κάπου μεταξύ ανατολής και δύσης, όπως όλες οι ενδιαφέρουσες πόλεις του σήμερα –ναι, όπως η Αθήνα ή η Κωνσταντινούπολη.
Η Αθήνα του Πέτρου Μάρκαρη
Πρωταγωνιστεί (μεταξύ άλλων) στην Άμυνα Ζώνης
Ο αστυνόμος Αχιλλέας Χαρίτος έχει με την Αθήνα την σχέση που έχουν μαζί της όλοι σχεδόν οι άνθρωποι της γενιάς του: Δεν θα παραδεχόταν ποτέ ότι την αγαπάει, θα μας θεωρούσε ημιπαράφρονες αν έβλεπε πως γράφουμε κείμενα σαν αυτό, λατρεύει να γκρινιάζει για την κίνηση, το τσιμέντο και το χάλι της, αλλά κατά βάθος ξέρει ότι δεν θα μπορούσε –διόρθωση: δεν θα ήθελε– να ζήσει πουθενά αλλού.
Μπορεί ένα βιβλίο να σε μεταφέρει σε μια πόλη τόσο πολύ ώστε την πρώτη φορά που θα την επισκεφθείς, να έχεις την αίσθηση πως την έχεις ξαναπερπατήσει; Τα εννέα μυθιστορήματα που ακολουθούν μας παίρνουν από το χέρι και μας ξεναγούν στα δρομάκια εννέα υπέροχων πόλεων. Και κάτω και πέρα από αυτά: στους ανθρώπους, στην καρδιά, στον χαρακτήρα της κάθε πόλης, που γίνεται κι αυτή πρωταγωνιστής στις ιστορίες τους.
Η Κωνσταντινούπολη του Ορχάν Παμούκ
Πρωταγωνιστεί (μεταξύ άλλων) στο Κάτι Παράξενο στο Νου μου
Η υπέροχη Πόλη, μέσα από τα μάτια ενός συγγραφέα που την αγαπά πολύ –τόσο πολύ ώστε να την βάλει να πρωταγωνιστεί στα περισσότερα βιβλία του– και του γλυκύτατου ήρωά του, του πλανόδιου μικροπωλητή Μεβλούτ, ο οποίος τριγυρνά στους δρόμους και τα σοκάκια της παρακολουθώντας την να αλλάζει πρόσωπα από το 1969 έως το 2012.
Η Αβάνα του Ντανιέλ Τσαβαρία
Πρωταγωνιστεί στο Κόκκινο στο Φτερό του Παπαγάλου
Μυστικά και ψέματα, καλοί που είναι κακοί και το ανάποδο, ανθρωποκυνηγητά και ιστορίες από τις φρικαλέες δικτατορίες της Λατινικής Αμερικής, εκτυλίσσονται με φόντο τα κύματα του Ατλαντικού που σκάνε στη Μαλεκόν, και τα λαβυρινθώδη δρομάκια της Αβάνα Βιέχα, σε ένα από τα καλύτερα μυθιστορήματα του βραβευμένου Ουρουγουανού.
Το Αμβούργο του Τζον Λε Καρέ
Πρωταγωνιστεί στον Νούμερο Ένα Καταζητούμενο
Ίσως η πιο «πρωταγωνιστική» πρωταγωνίστρια πόλη σε βιβλίο του Λε Καρέ, ταιριάζει γάντι στη σκοτεινή ατμόσφαιρα του μυθιστορήματός του, που τόσο αδικήθηκε από την ομώνυμη ταινία. Οι ανθρώπινες σχέσεις που αναπτύσσονται στη σκιά του παιχνιδιού των μυστικών υπηρεσιών δεν θα μπορούσαν να βρουν καλύτερο φόντο από την «πύλη προς τον κόσμο» που η γερμανική παράδοση θέλει να είναι το λιμάνι του Αμβούργου.
Η Μασσαλία του Ζαν-Κλωντ Ιζζό
Πρωταγωνιστεί στην Τριλογία της Μασσαλίας
Τα λιμάνια, εδώ που τα λέμε, είναι πάντα λίγο σκοτεινά, λίγο μυστηριακά, λίγο «δύσκολα». Ακριβώς το ιδανικό σκηνικό για να εμπνευστείς και να στήσεις μια νουάρ ιστορία –ή τρεις, όπως έκανε ο Ιζζό με πρωταγωνιστή τον Φαμπιό Μοντιάλ στο Μαύρο τραγούδι της Μασσαλίας, το Τσούρμο και το Solea. Η Μασσαλία, με το λιμάνι και τους ανθρώπους της, τους δρόμους και τα κορίτσια της, εκεί όπου διασταυρώνονται Γάλλοι ρατσιστές, διεφθαρμένοι αστυνομικοί, φανατικοί ισλαμιστές, ενώ η σκιά της Μαφίας απλώνεται παντού, είναι η πραγματική πρωταγωνίστρια και των τριών νουάρ ιστοριών του.
Το Δουβλίνο του Τζέιμς Τζόις
Πρωταγωνιστεί στον Οδυσσέα
Ο ίδιος ο Τζόις είπε κάποτε πως «αν το Δουβλίνο ξαφνικά εξαφανιζόταν από την Γη, θα μπορούσες να το ξαναφτιάξεις από το βιβλίο μου». Και μια από εκείνες τις σατιρικές σελίδες που συνοψίζουν βιβλία σε δέκα ή λιγότερες λέξεις έγραψε για την υπόθεση του Οδυσσέα: «Άνδρας βγαίνει βόλτα στο Δουβλίνο. Δεν συμβαίνει τίποτα». Κι αυτοί οι δύο ισχυρισμοί, δεν είναι τόσο αντιφατικοί μεταξύ τους όσο φαίνονται με την πρώτη ματιά.
Η Μόσχα του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ
Πρωταγωνιστεί στο Ο Μαιτρ και η Μαργαρίτα
Στο πρώτο μισό του βιβλίου, η Μόσχα έχει πολύ μεγαλύτερο ρόλο απ’ ό,τι ο Μαιτρ ή η Μαργαρίτα του τίτλου: Τα πάρκα, οι λεωφόροι, οι λίμνες, τα συγκροτήματα κατοικιών, η κοινωνία και οι γραφειοκράτες της, ακόμα και το απόλυτο χάος στο οποίο παραδίδεται η πόλη αφότου ο Διάβολος και η παρέα του αποφασίζουν να την επισκεφθούν για να βάλουν μερικά πράγματα σε τάξη, είναι τα σημεία-κλειδιά του αριστουργήματος του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ. Η ίδια η πόλη θα μπορούσε να είναι ένας από τους υπέροχους, σουρεάλ χαρακτήρες του.
Η Πράγα του Μίλαν Κούντερα
Πρωταγωνιστεί στην Αβάσταχτη Ελαφρότητα του Είναι
Ό,τι ισχύει για την Μόσχα του Μπουλγκάκοφ ισχύει και για την Πράγα στο (εντελώς διαφορετικό) έργο του Κούντερα: Η πόλη συμπρωταγωνιστεί μαζί με τους χαρακτήρες στην ιστορία τους, και οι διαδρομές που ακολουθούν αυτοί δίνονται τόσο ζωντανά –αλλά χωρίς βαρετές περιγραφές– που μια φορά να έχεις δει την τσέχικη πρωτεύουσα, και νομίζεις πως περπατάς πλάι τους.
Η Αλεξάνδρεια του Δημήτρη Στεφανάκη
Πρωταγωνιστεί στο Μέρες Αλεξάνδρειας
Η Αλεξάνδρεια των αρχών του 20ου αιώνα, για να ακριβολογούμε, όπως την έβλεπαν οι λεβαντίνοι της, οι αριστοκράτες, οι έμποροι και οι κατάσκοποι. Και πάλι, όμως: Είναι μια Αλεξάνδρεια ολοζώντανη, με άρωμα εποχής μεν, αλλά και ισορροπίες που την βάζουν να ακροβατεί κάπου μεταξύ ανατολής και δύσης, όπως όλες οι ενδιαφέρουσες πόλεις του σήμερα –ναι, όπως η Αθήνα ή η Κωνσταντινούπολη.
Η Αθήνα του Πέτρου Μάρκαρη
Πρωταγωνιστεί (μεταξύ άλλων) στην Άμυνα Ζώνης
Ο αστυνόμος Αχιλλέας Χαρίτος έχει με την Αθήνα την σχέση που έχουν μαζί της όλοι σχεδόν οι άνθρωποι της γενιάς του: Δεν θα παραδεχόταν ποτέ ότι την αγαπάει, θα μας θεωρούσε ημιπαράφρονες αν έβλεπε πως γράφουμε κείμενα σαν αυτό, λατρεύει να γκρινιάζει για την κίνηση, το τσιμέντο και το χάλι της, αλλά κατά βάθος ξέρει ότι δεν θα μπορούσε –διόρθωση: δεν θα ήθελε– να ζήσει πουθενά αλλού.
