Κοίτα τον φακό- θα βγει η Ιστορία!
Μια διαφορετική ιστορική εκδήλωση για τη δεκαετία του ’40 πραγματοποιείται την Τετάρτη 11/5. Εκεί, σπάνιο φωτογραφικό υλικό και αφήγηση δίνουν ραντεβού.
Την ευκαιρία για μια πρωτότυπη και ουσιαστική ματιά στην ιστορία της ελληνικής δεκαετίας του ’40 θα έχουν όσοι βρεθούν το απόγευμα της Τετάρτης 11 Μαΐου στον χώρο του φιλοπρόοδου συλλόγου Υμηττού.
Εκεί θα προβληθεί σπάνιο φωτογραφικό υλικό που αφορά την εμπειρία της Kατοχής, της Αντίστασης και των Δεκεμβριανών, ενώ ο ιστορικός Μενέλαος Χαραλαμπίδης (*) θα συνομιλήσει με το υλικό αυτό, παρουσιάζοντας γνωστά και λιγότερο γνωστά ιστορικά στοιχεία για την περίοδο.
Για την ενδιαφέρουσα αυτή συνύπαρξη οπτικού υλικού και ιστορικής ανάλυσης ρωτήσαμε τον κ. Xαραλαμπίδη: «Η χρησιμότητα των φωτογραφιών στην ιστορική έρευνα είναι πολύπλευρη. Οι φωτογραφίες "ζωντανεύουν" τα υποκείμενα της ιστορικής έρευνας. Σε αυτές μπορούμε να δούμε τα πρόσωπα των ανθρώπων, τον τρόπο ένδυσής τους, τα σπίτια στα οποία κατοικούσαν. Σε αυτές αποτυπώνονται οι συνήθειές τους, οι γιορτές τους, η ιδιωτική και δημόσια παρουσία τους. Όλα αυτά δίνουν μια πληρέστερη εικόνα στον ιστορικό και τον βοηθούν να κατανοήσει καλλίτερα το αντικείμενο της μελέτης του. Παράλληλα η χρήση φωτογραφικού αρχειακού υλικού κάνει πιο κατανοητό τον ιστορικό λόγο στο ευρύ κοινό. Άνθρωποι που δεν είναι εξοικειωμένοι με κάποια περίοδο του παρελθόντος, μπορούν μέσα από τις φωτογραφίες να την προσεγγίσουν με μεγαλύτερη ευκολία. Συνεπώς η χρήση της φωτογραφίας διευκολύνει την ιστορική έρευνα να φτάσει σε ευρύτερο κοινό».
Γιατί όμως δεν είναι ένα εγχείρημα που βλέπουμε συχνά; «Εάν συνυπολογίσουμε τη μεγάλη έλλειψη ιστορικής και αρχειακής κουλτούρας που έχουμε στην Ελλάδα, την κακή κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα φωτογραφικά αρχεία και την απαράδεκτη συμπεριφορά κάποιων ιδιωτών-συλλεκτών, που κρατούν για λογαριασμό τους σημαντικά φωτογραφικά τεκμήρια, τότε μπορούμε να καταλάβουμε τη δυσκολία που έχει ο ιστορικός να «οπτικοποιήσει» το παρελθόν», λέει ο ίδιος.
Το ενδιαφέρον του κοινού για τη δεκαετία του ’40 μεγαλώνει και μαζί του αυξάνονται και οι άνθρωποι που έχουν μελετήσει την ιστορία της περιόδου μέσα από μια ελληνική βιβλιογραφική παραγωγή, η οποία εμπλουτίζεται συνεχώς. Τι σημαίνουν όμως για παρουσιάσεις, όπως αυτή στον Υμηττό, οι αυξημένες απαιτήσεις του κοινού; Μήπως απευθύνονται τελικά σε «ειδικούς»;
Ο κ. Χαραλαμπίδης λέει πως όχι. «Την εκδήλωση μπορεί να παρακολουθήσει ο καθένας, ειδικός ή μη γύρω από ζητήματα ιστορίας. Άλλωστε αυτός είναι ο κύριος στόχος μου. Να ανοίξει η συζήτηση για την πρόσφατη ελληνική ιστορία σε όσο το δυνατόν ευρύτερο κοινό, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο ιστορικός πρέπει να κάνει «εκπτώσεις» στον επιστημονικό του λόγο. Εκδηλώσεις σαν και αυτή μπορεί να αποτελούν εναλλακτικούς τρόπους προσέγγισης της ιστορίας, όμως η τεκμηρίωση ακολουθεί τις αυστηρές επιστημονικές μεθόδους. Μπορεί κάτι να είναι ελκυστικό για το ευρύ κοινό χωρίς να χάνει ίχνος της επιστημονικότητάς του».
Η εκδήλωση έχει τίτλο «Προσφυγιά- Κατοχή- Αντίσταση- Δεκεμβριανά στις ανατολικές συνοικίες της Αθήνας» και οργανώνεται με αφορμή την επέτειο από τη μάχη στο «Κάστρο του Υμηττού». Η ώρα έναρξης είναι στις 20.00 και η διεύθυνση του ομίλου Αν. Λεντάκη, Σμύρνης και Αμισού στον Υμηττό (τηλ. 210 7625856)
*Ο Μενέλαος Χαραλαμπίδης είναι διδάκτορας Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και συγγραφέας δύο βιβλίων για τη δεκαετία του ’40: «Η εμπειρία της Κατοχής και της Αντίστασης στην Αθήνα» (2012) και «Δεκεμβριανά 1944. Η μάχη της Αθήνας» (2014).
Εκεί θα προβληθεί σπάνιο φωτογραφικό υλικό που αφορά την εμπειρία της Kατοχής, της Αντίστασης και των Δεκεμβριανών, ενώ ο ιστορικός Μενέλαος Χαραλαμπίδης (*) θα συνομιλήσει με το υλικό αυτό, παρουσιάζοντας γνωστά και λιγότερο γνωστά ιστορικά στοιχεία για την περίοδο.
Για την ενδιαφέρουσα αυτή συνύπαρξη οπτικού υλικού και ιστορικής ανάλυσης ρωτήσαμε τον κ. Xαραλαμπίδη: «Η χρησιμότητα των φωτογραφιών στην ιστορική έρευνα είναι πολύπλευρη. Οι φωτογραφίες "ζωντανεύουν" τα υποκείμενα της ιστορικής έρευνας. Σε αυτές μπορούμε να δούμε τα πρόσωπα των ανθρώπων, τον τρόπο ένδυσής τους, τα σπίτια στα οποία κατοικούσαν. Σε αυτές αποτυπώνονται οι συνήθειές τους, οι γιορτές τους, η ιδιωτική και δημόσια παρουσία τους. Όλα αυτά δίνουν μια πληρέστερη εικόνα στον ιστορικό και τον βοηθούν να κατανοήσει καλλίτερα το αντικείμενο της μελέτης του. Παράλληλα η χρήση φωτογραφικού αρχειακού υλικού κάνει πιο κατανοητό τον ιστορικό λόγο στο ευρύ κοινό. Άνθρωποι που δεν είναι εξοικειωμένοι με κάποια περίοδο του παρελθόντος, μπορούν μέσα από τις φωτογραφίες να την προσεγγίσουν με μεγαλύτερη ευκολία. Συνεπώς η χρήση της φωτογραφίας διευκολύνει την ιστορική έρευνα να φτάσει σε ευρύτερο κοινό».
Γιατί όμως δεν είναι ένα εγχείρημα που βλέπουμε συχνά; «Εάν συνυπολογίσουμε τη μεγάλη έλλειψη ιστορικής και αρχειακής κουλτούρας που έχουμε στην Ελλάδα, την κακή κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα φωτογραφικά αρχεία και την απαράδεκτη συμπεριφορά κάποιων ιδιωτών-συλλεκτών, που κρατούν για λογαριασμό τους σημαντικά φωτογραφικά τεκμήρια, τότε μπορούμε να καταλάβουμε τη δυσκολία που έχει ο ιστορικός να «οπτικοποιήσει» το παρελθόν», λέει ο ίδιος.
Το ενδιαφέρον του κοινού για τη δεκαετία του ’40 μεγαλώνει και μαζί του αυξάνονται και οι άνθρωποι που έχουν μελετήσει την ιστορία της περιόδου μέσα από μια ελληνική βιβλιογραφική παραγωγή, η οποία εμπλουτίζεται συνεχώς. Τι σημαίνουν όμως για παρουσιάσεις, όπως αυτή στον Υμηττό, οι αυξημένες απαιτήσεις του κοινού; Μήπως απευθύνονται τελικά σε «ειδικούς»;
Ο κ. Χαραλαμπίδης λέει πως όχι. «Την εκδήλωση μπορεί να παρακολουθήσει ο καθένας, ειδικός ή μη γύρω από ζητήματα ιστορίας. Άλλωστε αυτός είναι ο κύριος στόχος μου. Να ανοίξει η συζήτηση για την πρόσφατη ελληνική ιστορία σε όσο το δυνατόν ευρύτερο κοινό, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο ιστορικός πρέπει να κάνει «εκπτώσεις» στον επιστημονικό του λόγο. Εκδηλώσεις σαν και αυτή μπορεί να αποτελούν εναλλακτικούς τρόπους προσέγγισης της ιστορίας, όμως η τεκμηρίωση ακολουθεί τις αυστηρές επιστημονικές μεθόδους. Μπορεί κάτι να είναι ελκυστικό για το ευρύ κοινό χωρίς να χάνει ίχνος της επιστημονικότητάς του».
Η εκδήλωση έχει τίτλο «Προσφυγιά- Κατοχή- Αντίσταση- Δεκεμβριανά στις ανατολικές συνοικίες της Αθήνας» και οργανώνεται με αφορμή την επέτειο από τη μάχη στο «Κάστρο του Υμηττού». Η ώρα έναρξης είναι στις 20.00 και η διεύθυνση του ομίλου Αν. Λεντάκη, Σμύρνης και Αμισού στον Υμηττό (τηλ. 210 7625856)
*Ο Μενέλαος Χαραλαμπίδης είναι διδάκτορας Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και συγγραφέας δύο βιβλίων για τη δεκαετία του ’40: «Η εμπειρία της Κατοχής και της Αντίστασης στην Αθήνα» (2012) και «Δεκεμβριανά 1944. Η μάχη της Αθήνας» (2014).
