«Η ιστορία ενός σούπερ μάρκετ» σε ένα ερημονήσι

Ο “Ροβινσών Κρούσος” χάραξε ιστορία και ακολουθήθηκε από πολλούς ανά την υφήλιο. Στην Ελλάδα θυμάμαι τους “Ναυαγούς της Πασιφάης” του Ταμβακάκη και το “Ίσλα Μπόα” του Αστερίου, πριν έρθει ο Σωτάκης να ορίσει ως σκηνικό ένα ερημονήσι μεταξύ Αυστραλίας και Ινδονησίας.

Όμως ο συγγραφέας δεν γράφει ένα κλασικό έργο του είδους, αλλά μια παρωδία του, αφού στο ρεαλιστικό πλαίσιο της απομόνωσης, των κινδύνων, της περιπέτειας, εισάγει το παράλογο, όχι στο εξωτερικό περιβάλλον αλλά στο μυαλό του πρωταγωνιστή. Αυτός ονομάζεται Ροβήρος Άνθρωπος (υπάρχει ένα έργο επιστημονικής φαντασίας του Ιουλίου Βερν με τίτλο “Ροβήρος ο κατακτητής”) και είναι δημοσιογράφος, που αποστέλλεται στα νησιά Παπούα να κάνει ρεπορτάζ. Ναυαγεί όμως και βρίσκεται ολομόναχος σε ένα νησί με τεράστια Πόνγκο Μαμάκου, τα οποία του προσφέρουν τροφή.

Κι ενώ όλα κινούνται, έστω και με πινελιές τραγέλαφου, σε φυσιολογικά πλαίσια, ο Ροβήρος αποφασίζει να καταξιωθεί ανοίγοντας στο νησί, που τον έριξε η μοίρα, σούπερ μάρκετ!

Η έντονη και ξεκαρδιστική αντίθεση ερημονήσι – σούπερ μάρκετ δημιουργεί ερωτήματα για τη φιλοσοφία του σύγχρονου ανθρώπου και για το τι θεωρεί επιτυχία. Ακόμα και στο τέρμα του πουθενά, αυτός σκέφτεται το επιχειρείν, την άνοδο μέσω της καπιταλιστικής αγοράς, το εμπόριο, την καταξίωση μέσω ενός καταστήματος και τον πλουτισμό. Ακόμα και το κυνήγι ζώων, χωρίς τη δυνατότητα κατανάλωσής τους, δείχνει την καταστροφική μανία του ανθρώπου να εκμεταλλευτεί τη φύση, ακόμα και πέρα από τις ανάγκες του.

Η υπόθεση του μυθιστορήματος οδηγείται στα άκρα, καθώς ο πρωταγωνιστής φτιάχνει νεφέλες από κέρδη, προϊόντα, κατανομή ωραρίων στο προσωπικό και –το κορυφαίο– όνειρα για το τι θα κάνει τα χρήματα και τα πλούτη, ενώ όλα στηρίζονται κυριολεκτικά στην άμμο της φύσης και της απουσίας πελατών. Ο Ροβήρος γίνεται το πρότυπο του ανθρώπου -επιχειρηματία που επινοεί συνεχώς τρόπους πλουτισμού, ακόμα και στο πιο ακατάλληλο μέρος όπως το νησάκι με τα Μαμάκου, ο πολιτισμός που έρχεται να δώσει νόημα στη φύση, η ειρωνεία μιας ζωής παραδείσιας που ωστόσο αλλοιώνεται από το οικονομικίστικο μοντέλο ανάπτυξης.

Αυτός ο τρόπος γραφής έχει ξαναχρησιμοποιηθεί από τον συγγραφέα στον “Άνθρωπο καλαμπόκι” και στην “Ανάσταση του Μάικλ Τζάκσον”, όπου καρικατούρες με εμμονικά οράματα, με φρούδα όνειρα, με ασύμπτωτες ελπίδες, στην ουσία δείχνουν το πρόσωπο της κοινωνίας μας σε έναν παραμορφωτικό αλλά πιστό καθρέφτη. Εδώ καταλήγει να δείξει την παράνοια του σύγχρονου ανθρώπου, ο οποίος προτιμά να είναι πετυχημένος (!) και μόνος, παρά μέσα στους ανθρώπους και ένας από αυτούς.

Ο blogger Πατριάρχης Φώτιος