10 ελληνικά βραβευμένα βιβλία που πρέπει να διαβάσετε
Από τον Τύμβο κοντά στη θάλασσα μέχρι το Ζιγκ ζαγκ στις νεραντζιές, διαβάζουμε δέκα βιβλία που βραβεύτηκαν τα τελευταία είκοσι χρόνια.
Πέρα από πηγές… γκρίνιας και αμφιβολιών για τη γνησιότητά τους, τα βραβεία (κάθε τέχνης) είναι και μια εξαιρετική πυξίδα που μας βοηθά να ανακαλύψουμε διαμάντια στον ωκεανό των έργων. Στην περίπτωση της ελληνικής λογοτεχνίας, εν προκειμένω, τα Κρατικά Βραβεία Μυθιστορήματος και τα Βραβεία του Αναγνώστη είναι ένας πολύ καλός «μπούσουλας» για την επόμενη φορά που θα χαζεύετε στα ράφια του βιβλιοπωλείου αναρωτώμενοι «τι άλλο να διαβάσω;». Ιδού μια συλλογή ελληνικών μυθιστορημάτων που βραβεύτηκαν τις δύο τελευταίες δεκαετίες.
Ανδρέας Μήτσου, Τα ανίσχυρα ψεύδη του Ορέστη Χαλκιόπουλου
Εκδόσεις Καστανιώτη
Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος, 1996
Ένας δεκαεξάχρονος μαθητής λυκείου επιχειρεί να εμπλέξει σε ερωτική σχέση τη μητέρα του με τον κατά πολύ νεότερό της αγαπημένο του καθηγητή. Οι δολοπλοκίες του φέρνουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, τα πράγματα όμως δεν πηγαίνουν όπως τα είχε προβλέψει. Είκοσι πέντε χρόνια αργότερα, εκείνος αναγκάζεται να επιστρέψει στην Ελλάδα, για να αναπλάσει με κάθε λεπτομέρεια την ιστορία του και να αναβιώσει το ένοχο παρελθόν, ελπίζοντας να αθωωθεί από τη γυναίκα που αγαπά.
Ρέα Γαλανάκη, Ελένη ή ο Κανένας
Εκδόσεις Καστανιώτη
Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος, 1999
Στα νιάτα της η Σπετσιώτισσα Eλένη Mπούκουρα ντύθηκε άντρας για να μπορέσει να σπουδάσει ζωγραφική στην Iταλία. Παντρεύτηκε τον ζωγράφο Σαβέριο Aλταμούρα, γέννησε τα παιδιά της (ανάμεσά τους και τον θαλασσογράφο Iωάννη Aλταμούρα), επέστρεψε εγκαταλειμμένη από τον άντρα της στην Aθήνα και εργάστηκε ως ζωγράφος. Στα γεράματά της έζησε δυο δεκαετίες μόνη και έγκλειστη στο παραθαλάσσιο σπίτι των Σπετσών, παροπλισμένη πια ζωγράφος και χαροκαμένη μάνα, τριγυρισμένη από ψιθύρους για άσκηση μαγείας και για τρέλα. Η ζωή της πρώτης ελληνίδας ζωγράφου σκιαγραφείται σε αυτό το μυθιστόρημα από τη Ρέα Γαλανάκη.
Μάνος Ελευθερίου, Ο Καιρός των Χρυσανθέμων
Εκδόσεις Μεταίχμιο
Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος, 2005
Ο θίασος της Ευαγγελίας Παρασκευοπούλου, της μεγαλύτερης θεατρικής δόξας της εποχής της, καταφθάνει χειμώνα του 1896 στην Ερμούπολη. Το τελευταίο βράδυ, μετά την τιμητική της πρωταγωνίστριας με τη Φαύστα του Δημητρίου Βερναρδάκη, ο θίασος θα δειπνήσει στο μέγαρο των Πινά, μιας παλαιάς οικογένειας που έχει χάσει πια την αίγλη και τα πλούτη της. Το αποχαιρετιστήριο δείπνο θα μεταβληθεί σε σκηνικό θαυμάτων: Πρώτη φορά θα αντηχήσουν από το γραμμόφωνο άριες αγαπημένων μελοδραμάτων και η ομήγυρη θα γνωρίσει ένα κορίτσι, το οποίο αργότερα θα ανακηρυχθεί σε αγία από την Καθολική Εκκλησία. Όλα συντελούνται ανάμεσα σε πολλούς έρωτες, ανομολόγητα πάθη, αντιπαλότητες και μελλοντικές χαρές.
Βασιλική Ηλιοπούλου, Σμιθ
Εκδόσεις Πόλις
Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος, 2010
Ένα καλοκαιριάτικο μεσημέρι του 1956 στη μετεμφυλιακή Ελλάδα, η τακτοποιημένη ζωή του Θωμά, νομοταγούς πλέον υπαλλήλου, αναστατώνεται όταν ξαφνικά εμφανίζεται, απαιτητικό, ένα πρόσωπο από το αποκηρυγμένο του παρελθόν. Γύρω του, ο κόσμος της γειτονιάς με τα προβλήματα και τη μιζέρια του. Κάθε σπίτι, πίσω από τις κλειστές πόρτες και τα γερμένα παντζούρια, κρύβει τα δικά του μυστικά. Ένα μυθιστόρημα που αναπλάθει με δύναμη την εποχή, με λιτά μέσα, συχνά με τρόπο ειρωνικό, μιλά για τα όρια και την ποιότητα των ανθρώπινων σχέσεων, για τη δύναμη της ερωτικής επιθυμίας, και αναδεικνύει τους συμβιβασμούς και τις μικρές καθημερινές προδοσίες.
Φαίδων Ταμβακάκης, Οι Ναυαγοί της Πασιφάης
Εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας
Βραβείο Μυθιστορήματος του περιοδικού Διαβάζω, 1997
Τρεις ναυαγοί σε ένα νησί της Ωκεανίας έρχονται αντιμέτωποι με τη φύση, με τους εαυτούς τους και με μια χαμένη κάστα της Πολυνησίας, που περιέπλεε τον Eιρηνικό οργανώνοντας θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις οι οποίες κατέληγαν σε ερωτικά όργια. H κάστα αυτή εξαφανίστηκε τον 19ο αιώνα μετά από ανελέητο κυνηγητό των ιεραποστόλων και πήρε μαζί της τη μυθολογία, τη μουσική και την ποίηση όλων των λαών της περιοχής, δηλαδή τη μνήμη. Oι ναυαγοί της Πασιφάης προσπάθησαν να την ξαναβρούν.
Έρση Σωτηροπούλου, Ζιγκ ζαγκ στις νεραντζιές
Εκδόσεις Κέδρος (σήμερα επανακυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο)
Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος, 2000
Βραβείο Μυθιστορήματος του περιοδικού Διαβάζω, 2000
Στην πνιγηρή ατμόσφαιρα του αθηναϊκού καύσωνα γνωρίζουμε ένα ένα τα πρόσωπα: Ο άεργος Ισίδωρος (άλλως Σιντ, παραπέμποντας στον Vicious των Sex Pistols) αρέσκεται να φτύνει πάνω στην τηλεόραση. Η αδελφή του, η Λία, έχει προσβληθεί από τον θανατηφόρο ιό Hcnvmb και νοσηλεύεται. Ο νοσοκόμος της, Σωτήρης, ζει μόνος αλλά επισκέπτεται συχνά τους γονείς του στο χωριό. Ο Σιντ και ο Σωτήρης γνωρίζονται μέσα από μια φάρσα, μοιράζονται ένα κορίτσι, την Τζούλια, και ανεπιτυχώς επιχειρούν να αφανίσουν τη δωδεκάχρονη Νίνα. Όλα αυτά με υπόκρουση τη στριγκιά φωνή της μάινας που επαναλαμβάνει «γεια σου, Μαρία».
Νίκος Θέμελης, Η Ανατροπή
Εκδόσεις Κέδρος
Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος, 2001
Λίγο πριν το ξεκίνημα του 20ου αιώνα, η αστική τάξη διευρύνει την ακτινοβολία της και την ισχύ της, και οι αυτοκρατορίες που απλώνονται από τη χερσονήσου του Αίμου μέχρι ψηλά στη Νότιο Ρωσία, αμφισβητούνται από κάθε λογής κινήματα για ελευθερία και δικαιοσύνη. Στον κόσμο αυτό, μια γυναίκα αποφασίζει να πάρει τη ζωή της στα χέρια της. Θα είναι μια ζωή που η μία ανατροπή διαδέχεται την άλλη, μαζί με τις ανατροπές που παρασέρνουν έθνη και κοινωνίες. Μια ζωή που υφαίνεται μέσα από τις σχέσεις της με πέντε άνδρες – είδωλα μιας άλλης εποχής.
Βασίλης Γκουρογιάννης, Κόκκινο στην Πράσινη Γραμμή
Εκδόσεις Μεταίχμιο
Βραβείο Μυθιστορήματος του περιοδικού Διαβάζω, 2010
Με πρωταγωνιστές μια ομάδα βετεράνων του πολέμου στην Κύπρο το 1974, κατά την εισβολή του Αττίλα, οι οποίοι επιστρέφουν στα πεδία των μαχών τριάντα τόσα χρόνια μετά, ο Βασίλης Γκουρογιάννης στήνει ένα υπαρξιακό μυθιστόρημα για τον αγνοημένο αυτό πόλεμο αλλά και για κάθε πόλεμο. Μεγάλο μέρος του μυθοπλαστικού υλικού του βιβλίου είναι βασισμένο σε μαρτυρίες Ελλήνων και Τούρκων βετεράνων που έλαβαν μέρος στα γεγονότα.
Δημήτρης Νόλλας, Ο Τύμβος κοντά στη θάλασσα
Εκδόσεις Καστανιώτη
Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος, 1994
Τι μπορεί να είναι αυτό που συνδέει έναν Φράγκο σταυροφόρο με έναν συνονόματό του κεντροευρωπαίο αναρχικό, έναν Εγγλέζο ευγενικής γενιάς, πράκτορα της Γ΄ Διεθνούς, κι έναν μονόχειρα Έλληνα ομογενή; Και πώς μπορεί να τελειώσει μια τέτοια ιστορία; Μήπως αυτό που τα συνδέει, αυτό που ήταν βαθιά και για καιρό βυθισμένο, είναι η Γλυκερία; Μια γυναίκα που είχε πονέσει πολύ και που όλοι -ζωντανοί και νεκροί- επιθυμούν να χαθούν στο κορμί της;
Αθηνά Κακούρη, Θέκλη
Εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας
Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος, 2006
Βραβείο Ιδρύματος Πέτρου Χάρη Ακαδημίας Αθηνών, 2005
Βρισκόμαστε στο 1912-13. Οι βαλκανικοί πόλεμοι έρχονται αιφνιδιαστικά να απαιτήσουν φοβερές θυσίες απ' όλους. Είναι οι ώρες που ο κοινωνικός ιστός διαλύεται ξεσκεπάζοντας ανελέητα κάθε αδυναμία. Μέσα στη γενική αναταραχή, ο έρωτας δείχνει τη δύναμή του, καταστροφέας, θριαμβευτής και ζωοδότης. Παρασυρμένη στη δίνη της γενικής αναταραχής, μια νεαρή γυναίκα αφήνει πίσω της τα χρόνια της αθωότητας, μαζί με την ευτυχία της απροβλημάτιστης αφέλειας.
Ανδρέας Μήτσου, Τα ανίσχυρα ψεύδη του Ορέστη Χαλκιόπουλου
Εκδόσεις Καστανιώτη
Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος, 1996
Ένας δεκαεξάχρονος μαθητής λυκείου επιχειρεί να εμπλέξει σε ερωτική σχέση τη μητέρα του με τον κατά πολύ νεότερό της αγαπημένο του καθηγητή. Οι δολοπλοκίες του φέρνουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, τα πράγματα όμως δεν πηγαίνουν όπως τα είχε προβλέψει. Είκοσι πέντε χρόνια αργότερα, εκείνος αναγκάζεται να επιστρέψει στην Ελλάδα, για να αναπλάσει με κάθε λεπτομέρεια την ιστορία του και να αναβιώσει το ένοχο παρελθόν, ελπίζοντας να αθωωθεί από τη γυναίκα που αγαπά.
Ρέα Γαλανάκη, Ελένη ή ο Κανένας
Εκδόσεις Καστανιώτη
Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος, 1999
Στα νιάτα της η Σπετσιώτισσα Eλένη Mπούκουρα ντύθηκε άντρας για να μπορέσει να σπουδάσει ζωγραφική στην Iταλία. Παντρεύτηκε τον ζωγράφο Σαβέριο Aλταμούρα, γέννησε τα παιδιά της (ανάμεσά τους και τον θαλασσογράφο Iωάννη Aλταμούρα), επέστρεψε εγκαταλειμμένη από τον άντρα της στην Aθήνα και εργάστηκε ως ζωγράφος. Στα γεράματά της έζησε δυο δεκαετίες μόνη και έγκλειστη στο παραθαλάσσιο σπίτι των Σπετσών, παροπλισμένη πια ζωγράφος και χαροκαμένη μάνα, τριγυρισμένη από ψιθύρους για άσκηση μαγείας και για τρέλα. Η ζωή της πρώτης ελληνίδας ζωγράφου σκιαγραφείται σε αυτό το μυθιστόρημα από τη Ρέα Γαλανάκη.
Μάνος Ελευθερίου, Ο Καιρός των Χρυσανθέμων
Εκδόσεις Μεταίχμιο
Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος, 2005
Ο θίασος της Ευαγγελίας Παρασκευοπούλου, της μεγαλύτερης θεατρικής δόξας της εποχής της, καταφθάνει χειμώνα του 1896 στην Ερμούπολη. Το τελευταίο βράδυ, μετά την τιμητική της πρωταγωνίστριας με τη Φαύστα του Δημητρίου Βερναρδάκη, ο θίασος θα δειπνήσει στο μέγαρο των Πινά, μιας παλαιάς οικογένειας που έχει χάσει πια την αίγλη και τα πλούτη της. Το αποχαιρετιστήριο δείπνο θα μεταβληθεί σε σκηνικό θαυμάτων: Πρώτη φορά θα αντηχήσουν από το γραμμόφωνο άριες αγαπημένων μελοδραμάτων και η ομήγυρη θα γνωρίσει ένα κορίτσι, το οποίο αργότερα θα ανακηρυχθεί σε αγία από την Καθολική Εκκλησία. Όλα συντελούνται ανάμεσα σε πολλούς έρωτες, ανομολόγητα πάθη, αντιπαλότητες και μελλοντικές χαρές.
Βασιλική Ηλιοπούλου, Σμιθ
Εκδόσεις Πόλις
Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος, 2010
Ένα καλοκαιριάτικο μεσημέρι του 1956 στη μετεμφυλιακή Ελλάδα, η τακτοποιημένη ζωή του Θωμά, νομοταγούς πλέον υπαλλήλου, αναστατώνεται όταν ξαφνικά εμφανίζεται, απαιτητικό, ένα πρόσωπο από το αποκηρυγμένο του παρελθόν. Γύρω του, ο κόσμος της γειτονιάς με τα προβλήματα και τη μιζέρια του. Κάθε σπίτι, πίσω από τις κλειστές πόρτες και τα γερμένα παντζούρια, κρύβει τα δικά του μυστικά. Ένα μυθιστόρημα που αναπλάθει με δύναμη την εποχή, με λιτά μέσα, συχνά με τρόπο ειρωνικό, μιλά για τα όρια και την ποιότητα των ανθρώπινων σχέσεων, για τη δύναμη της ερωτικής επιθυμίας, και αναδεικνύει τους συμβιβασμούς και τις μικρές καθημερινές προδοσίες.
Φαίδων Ταμβακάκης, Οι Ναυαγοί της Πασιφάης
Εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας
Βραβείο Μυθιστορήματος του περιοδικού Διαβάζω, 1997
Τρεις ναυαγοί σε ένα νησί της Ωκεανίας έρχονται αντιμέτωποι με τη φύση, με τους εαυτούς τους και με μια χαμένη κάστα της Πολυνησίας, που περιέπλεε τον Eιρηνικό οργανώνοντας θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις οι οποίες κατέληγαν σε ερωτικά όργια. H κάστα αυτή εξαφανίστηκε τον 19ο αιώνα μετά από ανελέητο κυνηγητό των ιεραποστόλων και πήρε μαζί της τη μυθολογία, τη μουσική και την ποίηση όλων των λαών της περιοχής, δηλαδή τη μνήμη. Oι ναυαγοί της Πασιφάης προσπάθησαν να την ξαναβρούν.
Έρση Σωτηροπούλου, Ζιγκ ζαγκ στις νεραντζιές
Εκδόσεις Κέδρος (σήμερα επανακυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο)
Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος, 2000
Βραβείο Μυθιστορήματος του περιοδικού Διαβάζω, 2000
Στην πνιγηρή ατμόσφαιρα του αθηναϊκού καύσωνα γνωρίζουμε ένα ένα τα πρόσωπα: Ο άεργος Ισίδωρος (άλλως Σιντ, παραπέμποντας στον Vicious των Sex Pistols) αρέσκεται να φτύνει πάνω στην τηλεόραση. Η αδελφή του, η Λία, έχει προσβληθεί από τον θανατηφόρο ιό Hcnvmb και νοσηλεύεται. Ο νοσοκόμος της, Σωτήρης, ζει μόνος αλλά επισκέπτεται συχνά τους γονείς του στο χωριό. Ο Σιντ και ο Σωτήρης γνωρίζονται μέσα από μια φάρσα, μοιράζονται ένα κορίτσι, την Τζούλια, και ανεπιτυχώς επιχειρούν να αφανίσουν τη δωδεκάχρονη Νίνα. Όλα αυτά με υπόκρουση τη στριγκιά φωνή της μάινας που επαναλαμβάνει «γεια σου, Μαρία».
Νίκος Θέμελης, Η Ανατροπή
Εκδόσεις Κέδρος
Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος, 2001
Λίγο πριν το ξεκίνημα του 20ου αιώνα, η αστική τάξη διευρύνει την ακτινοβολία της και την ισχύ της, και οι αυτοκρατορίες που απλώνονται από τη χερσονήσου του Αίμου μέχρι ψηλά στη Νότιο Ρωσία, αμφισβητούνται από κάθε λογής κινήματα για ελευθερία και δικαιοσύνη. Στον κόσμο αυτό, μια γυναίκα αποφασίζει να πάρει τη ζωή της στα χέρια της. Θα είναι μια ζωή που η μία ανατροπή διαδέχεται την άλλη, μαζί με τις ανατροπές που παρασέρνουν έθνη και κοινωνίες. Μια ζωή που υφαίνεται μέσα από τις σχέσεις της με πέντε άνδρες – είδωλα μιας άλλης εποχής.
Βασίλης Γκουρογιάννης, Κόκκινο στην Πράσινη Γραμμή
Εκδόσεις Μεταίχμιο
Βραβείο Μυθιστορήματος του περιοδικού Διαβάζω, 2010
Με πρωταγωνιστές μια ομάδα βετεράνων του πολέμου στην Κύπρο το 1974, κατά την εισβολή του Αττίλα, οι οποίοι επιστρέφουν στα πεδία των μαχών τριάντα τόσα χρόνια μετά, ο Βασίλης Γκουρογιάννης στήνει ένα υπαρξιακό μυθιστόρημα για τον αγνοημένο αυτό πόλεμο αλλά και για κάθε πόλεμο. Μεγάλο μέρος του μυθοπλαστικού υλικού του βιβλίου είναι βασισμένο σε μαρτυρίες Ελλήνων και Τούρκων βετεράνων που έλαβαν μέρος στα γεγονότα.
Δημήτρης Νόλλας, Ο Τύμβος κοντά στη θάλασσα
Εκδόσεις Καστανιώτη
Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος, 1994
Τι μπορεί να είναι αυτό που συνδέει έναν Φράγκο σταυροφόρο με έναν συνονόματό του κεντροευρωπαίο αναρχικό, έναν Εγγλέζο ευγενικής γενιάς, πράκτορα της Γ΄ Διεθνούς, κι έναν μονόχειρα Έλληνα ομογενή; Και πώς μπορεί να τελειώσει μια τέτοια ιστορία; Μήπως αυτό που τα συνδέει, αυτό που ήταν βαθιά και για καιρό βυθισμένο, είναι η Γλυκερία; Μια γυναίκα που είχε πονέσει πολύ και που όλοι -ζωντανοί και νεκροί- επιθυμούν να χαθούν στο κορμί της;
Αθηνά Κακούρη, Θέκλη
Εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας
Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος, 2006
Βραβείο Ιδρύματος Πέτρου Χάρη Ακαδημίας Αθηνών, 2005
Βρισκόμαστε στο 1912-13. Οι βαλκανικοί πόλεμοι έρχονται αιφνιδιαστικά να απαιτήσουν φοβερές θυσίες απ' όλους. Είναι οι ώρες που ο κοινωνικός ιστός διαλύεται ξεσκεπάζοντας ανελέητα κάθε αδυναμία. Μέσα στη γενική αναταραχή, ο έρωτας δείχνει τη δύναμή του, καταστροφέας, θριαμβευτής και ζωοδότης. Παρασυρμένη στη δίνη της γενικής αναταραχής, μια νεαρή γυναίκα αφήνει πίσω της τα χρόνια της αθωότητας, μαζί με την ευτυχία της απροβλημάτιστης αφέλειας.
