Νέμεσις: Αστυνομικό σασπένς με σκανδιναβική… ακρίβεια

Είναι γνωστό ότι οι Σκανδιναβοί έχουν δημιουργήσει μια αξιοσέβαστη παράδοση στο αστυνομικό μυθιστόρημα, καθώς γράφουν ογκωδέστατα έργα στα οποία η πλοκή, χωρίς να κάνει κοιλιά, προχωρά με σωστές συνάψεις, ενώ δεν λείπουν και οι ψυχολογικές καταβάσεις στον τρόπο σκέπτεσθαι και αισθάνεσθαι των προσώπων.

Ο Nesbo ακολουθεί τα ίδια μονοπάτια και στήνει ένα κλιμακωτό έργο, όπου η αλληλουχία έως τη διαλεύκανση είναι πάντα προσεκτικά δομημένη. Πριν όμως εξηγήσω πώς διάβασα το κείμενο και σε ποια σκαλιά βρήκα πατήματα για να περάσω, θα ήθελα να σταθώ σε δύο άλλα χαρακτηριστικά.

Αφενός, η ψυχολογία αναδεικνύεται σε βασικό παράγοντα αναζήτησης του ενόχου, αφού το ψυχολογικό προφίλ με εξειδικευμένους αστυνόμους και πεπειραμένους ψυχολόγους είναι αναγκαίο για να γίνει αντιληπτή η όλη του προσωπικότητα και ειδικότερα ο τρόπος με τον οποίο οργανώνει τις ληστείες, ο τρόπος με τον οποίο δρα, το «γιατί» του φόνου κ.ο.κ., στοιχεία που θα οδηγήσουν με πιο ασφαλή βήματα στην ανακάλυψή του.

Αφετέρου, η αρχή του μυθιστορήματος ξαφνιάζει γιατί βλέπεις τη δράση κι έπειτα ανακαλύπτεις ότι είναι η κάμερα ασφαλείας της τράπεζας που σου τη δείχνει. Ανακαλύπτεις πώς ο αστυνόμος παρακολουθεί την κάμερα, η οποία παρακολουθεί τον δράστη, για να μπεις στην οπτική γωνία αλά ρώσικη κούκλα όπου η μία περιλαμβάνει την άλλη. Βέβαια, τέτοια κολπάκια δίνονται μόνο για προδόρπιο κι ακολουθεί η συνηθισμένη ρεαλιστική αφήγηση, με λίγο κινηματογραφικό σασπένς, που δρομολογεί γεγονότα, ενδείξεις και συλλογισμούς.

Και τώρα η πλοκή, που θα μπορούσε να θεωρηθεί μια κυκλική σκυταλοδρομία, αφού οι επιμέρους υποθέσεις κλείνουν κι ανοίγουν εναλλάξ:

1. Ένας μασκοφόρος ληστής κτυπά τράπεζες, σε μία από τις οποίες σκοτώνει την ταμία. Την υπόθεση αναλαμβάνει, πέρα από τον ευρύτερο σχεδιασμό, ο Χάρι Χόλε και η Μπέτε Λεν. Ο πρώτος είναι ιδιαίτερος, μονόχνοτος και προπαντός μέθυσος, στοιχείο που του έχει δημιουργήσει κατά καιρούς σημαντικά προβλήματα, ενώ η δεύτερη είναι εξαιρετικά καλή στην ανάλυση των βίντεο από τις κάμερες ασφαλείας.

2. Μια τσιγγάνα, η Άννε Μπέτσεν σκοτώνεται στο σπίτι της, θάνατος που στην αρχή θεωρήθηκε αυτοκτονία. Ο Χάρι Χόλε ψάχνει άτυπα την υπόθεση, επειδή είχε περιστασιακές σχέσεις μαζί της και παίρνει χρήσιμες πληροφορίες από τον κατάδικο Ρόσκαλ Μπάξτερ, θείο της νεκρής και μέλος κυκλώματος μαφίας που δρα στη Νορβηγία.

3. Η υπόθεση υπ. αρίθμ. 1 επιλύεται, καθώς ο κουνιάδος της ταμία, ο Λεβ Τόρντε, συχνά ύποπτος για ληστείες τραπεζών κρίνεται ένοχος, καθώς σκότωσε την νύφη του, επειδή τον αναγνώρισε. Οι αστυνόμοι φτάνουν ως τη Βραζιλία όπου διέμενε, για να τον βρουν εντέλει νεκρό.

4. Στην υπόθεση υπ. αρίθμ. 2 ο Χάρι Χόλε βρίσκει τη λύση του εγκλήματος στο πρόσωπο του Άρνε Άλμπου, πλούσιου επιχειρηματία, παντρεμένου με δύο παιδιά, που ήταν εραστής της τεθνεώσας. Πριν προλάβει όμως να τον συλλάβει, ο Άλμπου βρίσκεται νεκρός με μαφιόζικο τρόπο, γεγονός που οδηγεί χωρίς αποδείξεις στον Ρόσκαλ.

Οι υποθέσεις φαίνονται ότι διαλευκάνθηκαν χωρίς κενά και ελλείψεις αλλά ακόμα το βιβλίο έχει πολλές δεκάδες σελίδες. Σταδιακά αποκαλύπτονται στοιχεία που δείχνουν πως οι υποθέσεις είναι ακόμα ανοικτές. Ο Nesbo αιφνιδιάζει τον ανυποψίαστο αναγνώστη με δύο τρικ, που είναι σεσημασμένα αλλά συχνά λειτουργούν άρτια. Αφενός, οι υποθέσεις σχετίζονται μεταξύ τους και δεν κλείνουν τόσο εύκολα όσο φαίνεται εκ πρώτης όψεως και αφετέρου ο ίδιος ο αστυνόμος Χόλε μπλέκεται ως κατηγορούμενος στην υπόθεση, ενώ όλοι ξέρουμε ότι ένοχος είναι ένας άλλος αστυνόμος που κινείται παρασκηνιακά και κερδίζει χρήματα από παράνομες δοσοληψίες.

Η Νέμεσις, που εκλαμβάνεται ως εκδίκηση και διαδοχές επεισοδίων, στηρίζεται πάνω σ’ αυτήν την ερμηνεία. Τελικά, η εκδίκηση κινεί τον κόσμο ή οδηγεί τις κοινωνίες σε νόμιμη απονομή δικαιοσύνης; Το ζήτημα θίγεται αλλά μένει σε δεύτερο πλάνο κι αυτό θα μπορούσε να γίνει το κρυφό ατού που θα μετατρέψει το αίνιγμα σε φιλοσοφία. Πρόκειται για ένα μεγάλο αστυνομικό που τρέχει γρήγορα, που ενδείκνυται για γρήγορες αναγνώσεις, που μπορεί να διαβαστεί και με λιγότερη από την κατά μέσο όρο απαιτούμενη προσοχή.

Ο blogger Πατριάρχης Φώτιος

Jo Nesbø, «Νέμεσις», μετ. Γ. Αρβανίτη, εκδόσεις Μεταίχμιο 2011, σελίδες 592, τιμή 18,80€